Energetika va sanoatni axborotlashtirish

Dasturiy mahsulotlar tavsifi

Foydalanish xususiyati va foydalanuvchilar kategoriyalariga ko’ra barcha dasturlarni ikki guruhga - utilitar dasturlar va dasturiy mahsulotlarga ajratish mumkin.

Utilitar dasturlar shu dasturlarni ishlab chiqaruvchilar extiyojini qondirish uchun mo’ljallangan. Ular ko’ppincha servis rolini bajaradi yoki keng tarqalish uchun mo’ljallangan masalalarni hal etish dasturlari bo’ladi.

Dasturiy mahsulotlar foydalanuvchilar extiyojlarini qondirish, keng tarqatish va sotish uchun mo’ljallangan.

Hozirgi vaqtda dasturiy mahsulotlarni ochiq tarqatishning boshqa variantlari ham mavjud, ular global va mintaqaviy kommunikatsiyalardan foydalanish bilan yuzaga keladi:

1. 
   Freeware - erkin tarqatiladigan foydalanuvchining o’zi qo’llab - quvvatlaydigan bepul dasturlar, ushbu dasturlarga zarur o’zgartirishlar kiritish mumkin.
   
2. 
   Shareware - notijorat (shartli-to’lovsiz) dasturlar, ulardan odatda to’lovsiz foydalanish mumkin. Bunday mahsulotlardan doimiy foydalanilganda muayyan summa badal (vznos, plata) to’lanadi.
   

Dasturiy mahsulot foydalanishga tegishli ravishda tayyorlanish zarur texnik hujjatlarga ega bo’lishi, shuningdek davlat ro’yxati kodi mavjud bo’lishi lozim.

Dasturiy mahsulot - sanoat mahsulotining istalgan turi kabi realizatsiyaga tayyorlangan ommaviy extiyojni muayyan muammo masalani hal etish uchun o’zaro bog’langan dasturlar majmuasidir.

Dasturiy mahsulotlarni tayyorlash (kuzatish)- dasturiy mahsulot ishga layoqatliligini qo’llab-quvvatlash, unga yangi versiyalar, o’zgartirishlar kiritish, topilgan xatolarni to’g’rilash va hokazolarni o’z ichiga oladi.

Dasturiy mahsulotlarning sifat ko’rsatkichlari xilma-xil, ular quyidagi jihatlarni aks etadi:

• 
  dasturiy mahsulotdan qanchalik yaxshi (oddiy, ishonchli, samarali) foydalanish mumkinligi;
  
• 
  dasturiy mahsulotdan qanchalik oson foydalanish mumkinligi;
  
• 
  dasturiy mahsulotni qo’llashda sharoit o’zgarganda undan foydalanish mumkinligi yoki yo’qligi va boshqalar.
  

Dasturiy mahsulot xususiyatlari daraxt shaklida 2-rasmda keltirilgan.




2-rasm. Dasturiy mahsulotlarning sifat xususiyatlari

Barcha dasturiy mahsulotlar o’zining mavjud bo’lish davriga (MBD) ega. Ular quyidagi bosqichlardan tashkil topadi:

• 
  dasturiy mahsulotlarning marketingi, mahsulotlarga qo’yiladigan talablar spetsifikatsiyasini ishlab chiqish;
  
• 
  dasturiy mahsulotlarning tuzilishini loyihalash;
  
• 
  dasturlash, test o’tkazish, dasturni sozlash;
  
• 
  dasturiy mahsulotni texnik va texnologik hujjatlar bilan ta’minlash;
  
• 
  dasturiy mahsulotlar bozoriga chiqish, dasturiy mahsulotlarni tarqatish;
  
• 
  dasturiy mahsulotlarni foydalanuvchi tomonidan ishga solish;
  
• 
  dasturiy mahsulotlarni kuzatish;
  
• 
  dasturiy mahsulotlarni savdodan olish, kuzatishni rad qilish.
  

Quyidagi 3-rasmda dasturiy mahsulotlarning mavjud bo’lish davri keltirilgan.




3-rasm. Dasturiy mahsulotlarning mavjud bo’lish davri