Energetikada ta’riflar va narxlar. Iste’mol qilingan energiya shakllari bo’yicha to’lov miqdorini hisoblash. Ishning maqsadi

ENERGETIKADA TA’RIFLAR VA NARXLAR. ISTE’MOL QILINGAN ENERGIYA SHAKLLARI BO’YICHA TO’LOV MIQDORINI HISOBLASH.


Ishning maqsadi: Sanoat korxonalarida elektr energiyasini tejashni amaliy usullarini o’rganish.


Transformatorlarda elektr energiya isrofini aniqlash.
Elektr qurilmalarni o‘rta iste’mol quvvatini transformatorning birlamchi cho‘lg‘amiga ulangan aktiv va reaktiv quvvat hisoblagichlari orqali aniqlanadi.
35 kV va undan yuqori kuchlanishli iste’mol transformatorlarini birlamchi cho‘lg‘amlarida elektr energiya iste’molini aniqlash aktiv va reaktiv quvvatlar iste’moli foydalangan holda o‘rta iste’mol quvvatini aniqlash quyidagicha bo‘ladi

Ikki cho‘lg‘amli transformator isrofi

Elektr energiya hisobini aniqlashda quyidagi ma’lumotlar kerak bo‘ladi:
1. Katalog va pasport ma’lumotlar:
Transformatorning nominal quvvati , kVA;
Transformator po‘latida aktiv quvvat isrofi , kVt;
Nominal yuklamada transformator mis cho‘lg‘amida aktiv quvvat isrofi
, kVt;
Transformator salt ishlash rejimidagi toki , %
Qisqa tutashuv kuchlanishi , %.
2. Hisobiy:
Transformatorning reaktiv quvvat isrofi, kVAr:
salt ishlash rejimida
qisqa tutashuv rejimida

Keltirilgan metod asosida isrofni hisoblash quyidagi tartibda bajariladi:

1. Bir oylik aktiv W(kVt·ch) va reaktiv V(kVAr·ch) energiya hisobi;
2. Quyidagi formula o‘rta quvvat koeffitsienti ;
3. YUklanish koeffitsienti
Bu erda:
- transformatorni ishlash soati, yanvar, mart, may, iyul, avgust, oktyabr va dekabr oylari uchun – 744 soat; aprel, iyun, sentyabr, noyabr oylari uchun – 720 soat; fevral – 672 soat, chekka yillar uchun – 696 soat.
Agar transformator bayram kunlari yoki dam olish kunlari o‘chirib quyilsa, o‘chirib quyilgan vaqtlar ko‘rsatilgan soatlardan ayirilish kerak.
4. Transformatorda energiya isrofi formulasi:

Aktiv energiya isrofi

;
Reaktiv energiya isrofi
, kVAr·ch,
Bu erda:
- nominal yuklamada bir oy davomida transformatorning ish soati, bir smenada – 200 soat, ikki smenada 450 soat va uch smenada 700 soat
Birlamchi kuchlanishida elektr hisoblagich o‘rnatilgan sanoat korxonalari uchun hisobiy o‘rta yuklanish quvvati quyidagi formuladan aniqlanadi.
,
So‘ngra trigonometrik tablitsadan ni topamiz.
Havo va kabel liniyalarida elektr energiya isrofi

Havo va kabel liniyalarida elektr energiya isrofini hisoblash uchun quyidagi ma’lumotlar kerak bo‘ladi:

1. Katolog yoki pasport ma’lumotlar:
Liniya uzunligi L, km;
Liniyaning aktiv qarshiligi , Om/km;
Liniyaning reaktiv qarshiligi , Om/km;
2. Hisobiy:
Liniya qarshiligi, Om
, Om,
3. Hisobiy elektr hisoblagichlardan aktiv energiya W va reaktiv energiya V ni qabul qilamiz.
4. Liniyaning o‘rtacha toki quyidagi formuladan aniqlanadi

Bu erda:
Hisobiy davr mobaynida liniyaning ish soati, ch;

- liniyaning nominal kuchlanishi, kV.
5. Liniyaning uch fazasida elektr energiya isrofi


Kabel liniyalarida uzoq masofada bo‘lmaganligini hisobga olgan holda undagi aktiv qarshilikni 0 ga teng deb qabul qilib olamiz.


Misol 2.1. Agar ta’minlovchi kabel liniyasining markasi KGXL, uzunligi L=0,03km, ko‘ndalang kesim yuzasi F=16 bo‘lganda hisobiy isrof qiymatini va shartnomada ko‘rsatilgan elektr energiya isrofidan ortib ketganda ortiqcha to‘lov qiymatini toping. Agar shartnomada ko‘rsatilgan elektr energiya yo‘qotilishi qiymati = 5,89%, yillik elektr energiya isrofi = 28700 kVt soat, reaktiv quvvat koeffitsienti , solishtirma qarshilik =1,1 Om/km, nominal kuchlanish va tarif T= 191 so‘m./kVtsoat bo‘lganda.


Echish.
Kelishilgan yo‘qotilishlarni topamiz

2. KLni aktiv qarshiligini topamiz

3. Liniyani o‘rta tokni topamiz

Bu erda:

4. Liniyani hisobiy isrofini topamiz

5. Isrofni ortib ketishini topamiz

6. Kelishilgan isroflardan ortib ketgandagi har yillik to‘lov

SHunday qilib, iste’molchi kelishilgan isrofdan ortiq isrof qilgani uchun iste’molchi yiliga 276071 so‘m ortiqcha to‘lov qilgan.

Misol 2.2. Agar ta’minlovchi transformatorning markasi TM-2500/10 bo‘lganda hisobiy isrof qiymatini va shartnomada ko‘rsatilgan elektr energiya isrofidan ortib ketganda ortiqcha to‘lov qiymatini toping. Agar shartnomada ko‘rsatilgan elektr energiya yo‘qotilishi qiymati = 9%, elektr energiya iste’moli =900000 kVtsoat, quvvat koeffitsienti , , tarif T=191 so‘m/kVtsoat bo‘lganda.


Echish:

Kelishilgan yo‘qotilishlarni topamiz

Transformatorning aktiv energiya yuklanish koeffitsientini topamiz

Hisobiy isroflarni topamiz

Isrofni ortib ketishini topamiz

Kelishuvda ko‘rsatilgandan ortiq isrof uchun har yillik to‘lov