Energo-mexanika fakulteti «mashinasozlik texnologiyasi»

Mustaqil yechish uchun masalalar
5 – masala. Bir pog‘onali silindrsimon qiya tishli g‘ildirakli uzatmada , ; , .
Uzatma g‘ildiraklarining asosiy geometrik o‘lchamlari aniqlansin.
Javobi. ; ; ; , .
6 – masala. Bir pog‘onali silindrsimon qiya tishli uzatmada , , , . G‘ildirak tishlarining qiyalik burchagi aniqlansin.
Javobi. .
7 – masala. Silindrsimon qiya tishli uzatmada , , , . Uzatma ilashishida hosil bo‘ladigan kuchlar aniqlansin.
Javobi: , ; .
10 – masala. Silindrsimon qiya tishli uzatmada , , , , . Uzatmaning o‘qlararo masofasi hisoblansin.
Javobi: .
12– masala. Silindrsimon qiya tishli uzatmada ; ; ; ; ; , , , . Uzatma sheaternasidagi eguvchi kuchlanish hisoblansin,
Javobi. .

8- Amaliy mashg’ulot
Tasmali va zanjirli uzatmalarning geometrik va kinematik parametrlarini aniqlash.

Tasmali uzatmalarning eng oddiysi yetaklovchi, yetaklanuvchi shkivlardan va ularga taranglik bilan kiydirilgan tasmadan tuzilgan bo’ladi. Yetaklovchi shkivdan harakat va energiya yetaklanuvchi shkivga tasma bilan shkiv orasida hosil bo’ladigan ishqalanish kuchi hisobiga uzatiladi.

Tasmali uzatmalar tasmasining ko’ndalang kesimi rasmiga ko’ra: yassi (15.1-rasm, a), ponasimon (15.1-rasm, b) va doirasimon (15.1-rasm, v) tasmali bo’ladi.

15.1-rasm. Tasmali uzatmaning turlari.
Tasmaning tarangligi, qamrov burchagi hamda ishqalanish koeffisienti qancha katta bo’lsa, tasmali uzatmaga shuncha katta yuklama qo’ysa bo’ladi. Odatda, taranglik tasmaning elastik deformasiyasi hisobiga hosil qilinadi. Biroq vaqt o’tishi bilan tasma cho’zilib qolganligidan uning tarangligi kamayadi. Bunday hollarda, talab qilingan taranglikka erishish uchun uzatmalar maxsus qurilmalar bilan ta’minlanadi.