Energo-mexanika fakulteti «mashinasozlik texnologiyasi»

Zanjirli uzatmalarga oid masalalar yechish
1– masala. Zanjirli roilikli uzatma yulduzchalari tishlari soni , . Zanjir zvenolari soni . Zanjirning qadami . Zanjirli uzatma o‘qlararo masofasini hisoblang.
Yechish. (16.9) formuladan

2 – masala. Zanjirli uzatma yetaklovchi yulduzchasidagi quvvat , yetaklovchi yulduzchaning aylanishlar takroriyligi , zanjir qadami , . Yetaklovchi yulduzchadagi burovchi moment va aylana tezlik vlarni hisoblang.
Yechish. Yetaklovchi yulduzchaning bo‘luvchi diametri
.
Yetaklovchi yulduzchadagi burovchi moment
.
Aylana tezlik
.
(16.13) formuladan
.
Tekshirish:
.
3– masala. Zanjirli uzatmaning yetaklovchi yulduzchasidagi quvvat , aylana kuch , , zanjir qadami . Zanjir tezligi va yetaklovchi yulduzcha aylanishlar takroriyligini hisoblang.
Yechish. (16.13) formuladan zanjirning aylana tezligi
;
(16.12) formuladan

4 – masala. Rolikli zanjirli uzatma reduktor va lentali konveyer oralig‘ida joylashgan. Dastlabki ma‘lumotlar , , . Uzatmaning qiyalik burchagi . Uzatma davriy moylanadi, ish bir davrli. Rolikli zanjirli uzatmani hisoblang.
Yechish. Jadvaldan yurituvchi, bir qator rolikli zanjir tanlaymiz.
Uzatma yetaklovchi yulduzchasidagi burovchi moment
.
Zanjir tanlash uchun koeffisient
;
Tavsiyalarga binoan: , tekis yuklanish; ; (qiyalik ); (taranglikni sozlash davriy amalga oshiriladi); (moylash davriy); (ish 1 davrli).
.
Yulduzcha tishlari soni
yetaklanuvchiniki
;
bunda ;

ning qiymatini jadvaldan olamiz, zanjir qatorlari soni .
(16.5) formuladan

Jadvaldan li zanjir tanlaymiz, , , .
Zanjirni ikki ko‘rsatkich bo‘yicha tekshiramiz. Jadvaldan
chunki
.
bosim bo‘yicha jadvaldan jadvaldagi eslatmaga binoan
;

bunda

chunki .
(16.10) formuladan zanjir zvenolari soni

Tavsiya bo‘yicha juft songa teng qilib olamiz.
(16.9) formula bo‘yicha o‘qlararo masofasini aniqlashtirilgan qiymati


.
Zanjirning erkin turishi uchun 0,4%ga o‘qlararo masofani kamaytirish tavsiya etiladi.
.
Yulduzchalarning bo‘luvchi diametrlari:
yetaklovchiniki
;
yetaklanuvchiniki
.
Yulduzchalarning tashqi diametrlari:
yetaklovchiniki

bunda – zanjir roligi diametri, ;
yetaklanuvchiniki

Zanjirga ta‘sir etuvchi kuchlarni hisoblaymiz:
aylana (avval hisoblangan);
markazdan qochirma (16.14) formula ;
zanjirning osilishidan (16.15) formula .
Valga tushadigan hisobiy kuch (yuklanish)
.
(16.19) formulaga binoan zanjirning mustahkamlik koeffisienti

.