Ёнилги-мойлаш материаллари касб-хунар коллежлари учун укув кулланма


ДИЗЕЛ ДВИГАТЕЛЛАРИ УЧУН ЁНИЛРИЛАР


Download 3.47 Mb.
Pdf ko'rish
bet23/70
Sana22.09.2023
Hajmi3.47 Mb.
#1684331
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   70
Bog'liq
8Z3I68T7CijImbrYpUBUagDapfZw2W9hUVFGe5nu

ДИЗЕЛ ДВИГАТЕЛЛАРИ УЧУН ЁНИЛРИЛАР 
Дизел ёнилтсига куйилган фойдаланиш талаблари
Дизел двигателларининг иш жараёни карбюратор двигател- 
ларникидан бирмунча фарк килади, жумладан, дизел двигателлари- 
да суриш тактида цилинщрларга тоза хаво сурилса, карбюратор двига­
телларда ёнилБи аралашмаси сурилади. Дизел двигателларда ёнилри 
уз-узидан алангаланади, карбюратор двигателларда эса мажбурий 
ёндирилади Шу боисдан дизел ёнилгиларига узига хос талаблар 
куйилади.
Тезюрар дизелларнинг сикиш даражаси юкори (Е = 
16...20). 
Уларда цилиндрда 
3,0—5,0 
Мпа 
(30—50 
кгк/см2)гача сикилган ва 
сикилиш 
х.исобига 600—800°С 
гача исиган х,авога юкори босим ос- 
тида ишлайдиган форсунка оркали ёнилБи порцияси пуркалади. 
Цилиндрда ёнилри иссик х,аво билан аралашади. Б^иска вакт ичида 
(тирсакли вал 
20-25° 
бурилгунча) аралашма хосил булиши ва ёнилри 
ёниши билан боБлик барча мураккаб жараёнлар руй беради. Тезю­
рар двигателларда бу жараёнларнинг киска вакт ичида содир були­
ши табиийдир. Тирсакли валнинг айланиш частотаси бир хил булга- 
ни холда карбюраторли двигателларда аралашма х,осил булиши ва 
ёнишига дизеллардагига нисбатан 
10—15 
марта куп вакт кетади. 
Шундай килиб, тезюрар дизел двигателларида жуда кискэ вакт ичида 
ёнилти яхшилаб тузитилиши, ёниш камерасига берилиши ва иссик 
хаво билан аралаштирилиши зарур. Аралашма хосил булгандан сунг 
ёнилги бурланади, углеводородлар кимёвий оксидланади, аланга- 
ланишдан олдинги реакциялар содир булади, натижада ёнилри уз- 
узидан алангаланади ва ёнади.
Дизел двигателларида ёнилгининг туда ва сифатли ёниши учун 
улар куйидаги фойдаланиш талабларига жавоб бериши керак:
— юкори босим насоси узлуксиз ва пухта ишлаши учун ёнилри 
яхши сурилиши ва хдйдалиши (макбул ковушокдикка, зарур паст 
харорат хоссаларига эга булиши, таркибида сув хамда механик ара- 
лашмалар булмаслиги) лозим;
— майин тузийдиган ва яхши аралашма хосил киладиган були­
ши, бунинг учун эса ковушокдиги ва фракцион таркиби оптимал 
булиши зарур;
— двигател осон юргазиб юборилиши ва юмшок ишлаши учун 
тутун хосил килмасдан батамом ёниши керак (ёнилгининг цетан 
сони, ковушоклиги ва фракцион таркибига борлик);
— клапанларда, поршенларда ва поршен халкэларида куп ку- 
рум хосил булмаслиги, ниналар осилиб колмаслиги хамда форсунка- 
ларнинг тузиткичлари коксланмаслиги лозим (ёнилгининг кимё­
вий хамда фракцион таркибига, тозалаш усули ва даражасига бор- 
лик);
41


— резервуарларни, ёнилги кувурларини, ёнилБИ бериш тизими- 
ни ва двигател деталларини коррозия/чамаслиги керак (олтингу- 
гуртли бирикмалар, органик хамда минерал кислоталар, сув микдо- 
рига борлик);
— баркарор ёниши хамда ёнганда мумкин кадар куп иссйклик 
чикариши (узок муддат сакданганда хоесаларини узгартирмасли- 
ги) зарур.
Дизел ёнилгисининг ковушоклиги ва унинг 
двигател ишига таъсири
Крвушок^ик хоссалари. Крвушокдик ташки куч таъеирида су- 
юкдик заррачалари харакатланганда бир-бирига курсатадиган ички 
каршиликдир. Суюкликнинг ички хоесаларини белгилайдиган мут- 
лак ковушоклик ва мавхум кийматга эга булган шартли ковушок- 
лик, уз навбатида, динамик ва кинематик хилларга булинади. Дина­
мик ковушоклик т, —пуазда (П, улчамлилиги г см/с) улчанадиган 
ички ишкаланиш коэффициенти. Пауз—юзи 1 см2 булган, бир-би - 
ридан 1 см масофада турувчи икки суюкдик кдтламининг 1 дина (г 
см/см2)га тенг ташки куч таъеирида I см/с тезликда узаро харакат- 
ланишига буладиган каршилик. Халкаро улчов бирликлар тизими 
СИ да юз квадрат мётрда, куч нютонда, масофа метрда улчанади. 
Бинобарин, ковушоклик улчамлилиги Н с/м2 булади. 1П= 0,1 Н с/м2. 
Одатда, утказгичларни хисоблашда ва умуман суюкдик билан 
¿
об
­
л и к
хисоблашларда динамик ковушокликдан фойдаланилади.
Х,арорат узгариши билан ковушоклик хам узгаради, шунинг учун 
ковушокдикнинг кийматини курсатишда у кавдай хароратда аник- 
ланганлигини хцм курсатиш зарур. Дизел ёнилБиеи учун 20°С харо- 
ратдаги ковушоклик меъёрланади, турли русумдаги ёнилБилар учун 
у 1,8...6,0 сСт атрофида булади. К,овушокдик хаддан ташкари паст 
булганда хам, катта булганда хам ёнилБи бериш аппаратларининг 
иши хамда аралашма хосил булиш ва ёнилБининг ёниш жараёни 
бузилади. К,овушоклик паст булганда ёнилги насосининг плунжер 
жуфтидаги тиркиш оркали утади, бу эса дозанинг узгаришига, цикл- 
ли узатишнинг, пуркаш босимининг камайишига сабаб булади. Ёнил- 
ги форсунка тешиклари оркали сизиб чикиши мумкин, бу эса ку- 
рум хосил булишни купайтиради. 
Ё
н и л ри
жуфтлари ёнилги билан 
мойланади, унинг ковушоклиги пасайганда мойлаш хоссалари ёмон- 
лашади, бу эса ейилишнинг ошишига олиб келади. Крвушоклик 
паст ёнилрининг сизиб чикиши ва окиши туфайли унинг сарфи 
ортади. Циклли узатишнинг камайиши двигател кувватининг ка­
майишига олиб келади.
42


Дизел ёнилгисининг кинематик ковушокдигини аникдаш учун 
бир неча хилдаги вискозиметрлар ишлатилади. Куйида хар хил 
ковушокдикдаги суюкликлар учун вискозиметрлар келтирилган:

Download 3.47 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   70




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling