Ergash gapli qo`shma gap

BOSH VA ERGASH GAPLARNI FARQLASH YO`LLARI

1 2 3

Bog'liq
3. Ergashgan qo`shma gap

Kesimi tarkibida –ki, tarkibida shuning uchun bog‘lovchisi qatnashgan gaplar ko‘pincha bosh gap hisoblanadi, kesimi tarkibida –sa, -sa ham, -b(-ib), -gach, -guncha, -ganda, -r(-ar) ekan bog‘lovchi vositalari, shuningdek, ko‘makchilar, chunki, agar, go‘yo(ki), toki bog‘lovchilari qatnashgan gaplar esa har doim ergash gap hisoblanadi.

Ergash gaplarning bosh gapni qay tarzda izohlashiga ko`ra ergash gapli qo`shma gaplar ikki guruhga bo`linadi:
bosh gapdagi ma’lum bir bo`lakni izohlaydigan ergash gaplar: Shunday odamlar bo‘ladiki, ularni mansab ham, daraja ham, shon-shuhrat ham o‘zgartirmaydi.
2) bosh gapni to`laligicha izohlaydigan ergash gaplar: Toshtemir shaharga ketgandan keyin, Sodiq ota qiziga hech narsa demadi.

Bosh gapdagi olmosh bilan ifodalangan egani izohlagan ergash gapdir. Ega ergash gap bosh gap bilan birgalikda ega ergash gapli qo‘shma gap hisoblanadi. Ega ergash gap -ki bog‘lovchisi va fe'lning shart mayli qo‘shimchasi -sa hamda so‘roq va ko‘rsatish olmoshlari (kimki – u, kimki – o‘sha, kimki- o‘zi, nima – o‘sha, nimaiki – hammasi) yordamida bog‘lanadi: Kimki yomonlar suhbatidan qochsa, u yaxshilar suhbatiga erishadi.

Bosh gapdagi olmosh bilan ifodalangan kesimni izohlagan ergash gap bo‘lib, u bosh gap bilan birgalikda kesim ergash gapli qo‘shma gapni hosil qiladi: Ikkinchisi shuki, xalq boshiga ko‘p ofat keltirgan Andijon zilzilasi Qorabuloqni suvdan mahrum qilib qo‘ydi. (M.Ism.) Kesim ergash gaplar bosh gapga -ki bog‘lovchisi, o‘rin-payt yoki bosh kelishikdagi shu olmoshi yordamida bog‘lanadi. Ba'zan bosh gapdagi olmosh bilan ifodalangan kesim tushiriladi: Yaxshisi, sen darsingni tayyorlagin.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 2 3