Ergasheva diloromning

birliklari sifatida esa quyidagilarni ajratish mumkin: 

Fonema  –  tilning  eng  kichik  birligi  bo„lib,  aloqa  quroli  uchun 

muhim ahamiyatli bo„lgan farqlovchi belgilarning barqaror yig„indisi: 

a, o, b, p kabi. 

 

Morfema  –  tilning  xususiy  ma‟noga  ega  bo„lgan,  boshqa 

ma‟noli qismlarga bo„linmaydigan birligi: bir, ellik kabi. 

 

Leksema  –  jamiyat  a‟zolari  uchun  tayyor,  umumiy,  majburiy 

bo„lgan,  shakl  va  mazmunning  barqaror  birikuvidan  tashkil  topgan, 

voqelikdagi narsa, belgi, xususiyat va munosabatlarni shakllantiruvchi, 

nutq va lug„atda grammatik morfemalarni o„ziga biriktira oladigan til 

birligi.

2

 

 

Nutq  deganda,  aloqa  jarayonida  tilning  namoyon  bo„lishi, 

ro„yobga  chiqishi,  voqelanishi  tushuniladi.  Nutq  -  tilning  uzviy,  hal 

etuvchi  bo„lagi  bo„lib,  tilning  barcha  tomonlarini  namoyish  etadi. 

                                                           

2

 Mo`minov S., Nurmonova D., Karimova O. Nutq madaniyati, Toshkent, 2005 

---

Nutq  kundalik  hayotda  kishilar  orasidagi  o„zaro  aloqa  ehtiyojini 

qondiruvchi  vositadir.  Nutq  so„zlovchining  til  vositalaridan 

foydalanish  jarayoni  va  shu  jarayon  natijasida  yuzaga  keladigan 

hodisadir.  Nutq  til  birliklarining  ma‟lum  qismidan  fikr  ifodalash 

maqsadida  foydalanishdir  yoki  ikshilarning  so„zlashuvi  –  til 

elementlaridan  ma‟lum  qismining  nktqda  reallashuvidvn  iborat. 

Demak,  nutq  til  materiallarining  namoyon  bo„lishi  jarayoni  hamdir. 

Til umumiy bo„lib, nutq orqaligina yuzaga chiqadi. Nutq tilga nisbatan 

xususiyroq,  aniqroq,  konkretroq  bo„ladi.  Nutqning  xususiyligi 

shundaki, u til boyligidagi materialning ma‟lum qismidan ma‟lum bir 

maqsad  uchun  foydalaniladi.  Til  sohibi  o„z  nuqtai  nazarini 

tinglovchiga  yetkazish  uchun  til  manbaidagi  so„zlarning  ma‟lum  bir 

guruhini tanlab ishlatiladi.