Ergashxodjaeva Sh. Dj., Qosimova M. S

«Porterning umumiy strategik modeli»da korxona barcha imkoniyatlarini 
bozordagi bir segmentga qaratadi, tovar ishlab chiqarish xarajatlarini kamaytirish 
evaziga mahsulotga past baho belgilab iste’molchilarni ko‘proq jalb etadi va sotish 
hajmini oshiradi. Boshqa holatda esa, raqobatchilar yo‘q bozorni yangi tovar 
assortimenti bilan egallab oladi. 
M.Porter 3 xil asosiy raqobatli strategiyalarni ajratib ko‘rsatgan: 
1. Xarajatlar bo‘yicha ustunlik. Bunda tovarga raqibga nisbatan pastroq narx 
qo‘yish hisobiga yuqori bozor ulushini egallash maqsadida xarajatlarni 
minimallashtirishga mo‘ljal oladi. 
2. Differensiatsiya – raqiblar taklifi oldida ustunlikka ega bo‘lgan mahsulot 
ishlab chiqarishga va marketing dasturiga mo‘ljallanadi. 
Differensiatsiyaning 4 ta yo‘nalishi mavjud: 
- tovar differensiatsiyasi; 
- servisli differensiatsiya; 
- xodimlar differensiatsiyasi; 
- imij differensiatsiyasi. 
3.Fokuslash(konsentratsiya) – butun bozorga emas, balki maxsus bozor 
segmentiga noyob savdo taklifi ishlab chiqish yo‘li bilan mo‘ljalni olishdir. 
«Tovarlar (bozorlar imkoniyatlari kolipi(matritsasi)»da foydani ko‘paytirish 
birinchidan -tovar harakatini o‘zgartirmagan holatda bozorni kengaytirish, 
ikkinchidan - hali talab qondirilmagan bozorlarga kirib borish; uchinchidan - korxona 
bozorda yaxshi tanilgandan so‘ng yangi tovar ishlab chiqarishyoki modifikatsiyasini 
o‘zgartirish; to‘rtinchidan - yangi bozorlar uchun yangi tovarlar ishlab chiqarish 
orqali erishiladi. 
Boshqacha aytganda “tovar - bozor” matritsasi I. Ansoff matritsasi deb 
yuritiladi. I. Ansoff matritsasi bo‘yicha strategiyani tanlash bozorni to‘ldirilganligi va 

---

111 
firmani tovar ishlab chiqarish imkoniyatlarini yangilanishi bilan aniqlanadi. U 
quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi. 
T
ova
r 
Bozor 
eski 
yangi 
es
ki