Eritmаlаr хоssаlаri. Gоmоgеn vа gеtеrоgеn sistеmаlаr. Eritmаlаr kоnsеntrаsiyasini ifоdаlаsh usullаri

VI.5. Suyultirilgan eritmalarning qaynash temperaturasi.
Qiyin bug’lanuvchi modda eritmasi toza erituvchining qaynash temperaturasiga qaraganda yuqoriroq temperaturada qaynaydi. Eritmaning qaynash temperaturasi orasidagi farq eritma qaynash temperaturasining ko’tarilishi deyiladi.
Eritmaning konsentratsiyasi qancha yuqori bo’lsa, uning qaynash temperaturasi shuncha katta bo’ladi.
Demak, qaynash temperaturasining ko’tarilishi eritmaning konsentratsiyasiga to’g’ri proporsional :
∆T_qayn = E ∙ C_M bo’lgani uchun
∆T_qayn = E ∙ bundan
bu yerda m₁ - erituvchining massasi; m₂-erigan moddaning molyar massasi; E-ebulioskopik konstanta.
Masala: 21,38 g atsetonda 0,4896 g kamfora eritilishidan hosil bo’lgan eritma 56,55⁰C da qaynaydi. Toza atseton qaynash temperaturasi 56,3⁰C ga, kamforaning molekulyar massasi 152 ga teng bo’lsa, ebulioskopik doimiysini hisoblang.
Yechish: ∆T=56,55–56,3=0,25; m₁=21,38 g; m₂=0,4896 g va M=152.
.
VI.6. Suyultirilgan eritmalarning muzlash temperaturasi.
Eritma toza erituvchidan farq qilib bir xil muzlash temperaturasiga ega emas, ya’ni kimyoviy toza modda ma’lum bir temperaturada, eritmalar esa ma’lum temperaturalar oralig’ida qotadi.
Erituvchining kristallari va eritma o’zaro muvozanat holatida bo’ladigan temperatura shu eritmaning muzlash temperaturasi deyiladi.
Toza erituvchining muzlash temperaturalari (T_muz) orasidagi farq eritma muzlash temperaturasining pasayishi deyiladi:
T -T_muz=∆T_muz.
Muzlash temperaturasining pasayishi eritmada erigan modda konsentratsiyasiga to’g’ri proporsionaldir:
∆T_muz=K∙C_M; C_M= dan
∆T_muz= bundan M=
kelib chiqadi. Bu formula krioskopik usulda molekulyar massani hisoblashda ishlatiladi.
Masala: 45,825 g benzolda 0,3363 g kamfora bo’lgan eritma 5,254⁰C da muzlaydi. Agar toza benzolning krioskopik doimiysi 5,12 ga va muzlash temperaturasi 5,5⁰C ga teng bo’lsa, kamforaning molekulyar massasini aniqlang.
Yechish: m₂=0,3363; m₁=45,825 g; K_muz=5,12; ∆T=5,5–5,254=0,246.
dan .