Эркин иқтисодий ҳудудлар

Tayanch iboralar: 
Erkin iqtisodiy hududlar, offshor hududlar, soliq imtiyozlari, sanoat, bank, 
investor, bojxona, offshor kompaniya, soliq yuki. 
Mazkur paragraf bo„yicha umumiy xulosalar: 
1. Erkin iqtisodiy hududlarning bir turi sifatida offshor hududlar bugungi kunda 
tez rivojlanib bormoqda. Ular amaliyotda offshor markazlar ham deb ataladi. Offshor 
hududlarning paydo bo„lishining o„ziga xos sabablari va tarixi mavjud. Ularning 
vujudga kelishi, asosan, 2-Jahon urushi tugaganidan keyingi global iqtisodiy-ijtimoiy 
farayonlar va muammolar bilan bevosita bog„liqdir. 
2. “Offshor” atamasi ilk bor 1950-yillarning oxirlarida AQShda qo„llanila 
boshlangan. “Offshor” so„zining lug„aviy ma‟nosida “off shore” inglizcha so„z 
bo„lib, “qirg„oqdan tashqarida”, “sohildan tashqarida”, “ochiq dengizda” degan 
ma‟noni anglatadi. Offshor hududlar boshqi EIHlardan keng rivojlanish xarakteriga 
egaligi, investitsiyalar, kompaniyalar, xoldinglarni o„ziga jalb etishi bilan ajralib 
turadi. U klassik offshor hududlar, soliq yuki past bo„lgan offshor hududlar va 
korxonalarni ro„yxatdan o„tkazish, biznesni yuritish va soliq to„lovi bo„yicha ayrim 
imtiyozlarga ega offshor hududlarga bo„linadi. 
3. Offshar hududda imtiyozli faoliyat yuritish, shuningdek, valyuta cheklovlari 
yo„qligi, foydani erkin eksport qilish, chet ellik investorlar uchun bojxona to„lovlari 
va to„lovlarning yo„qligi, ustav kapitalining past darajasi bilan belgilanadi. Offshar 
hududda offshor kompaniyalari faoliyat ko„rsatib, ular mazkur hududlarda ro„yxatdan 

---

319 
o„tgan holda dunyoning istalgan hududida erkin faoliyat olib borishlari mumkin.
Nazorat uchun savollar: 
1. Offshor hududlar qachondan va nima sabab bilan boshlab tashkil etila 
boshlandi? 
2. Offshor hududlar EIHlarning boshqa turlaridan nimasi bilan farqlanadi? 
3. Offshor hududlarning lug„aviy ma‟nosi nimani anglatadi? 
4. Offshor hududlarda qanday imtiyoz va qulayliklar beriladi? 
5. Offshor hududlarning qanday turlari mavjud? 
6. Offshor hududlarda offshor kompaniyalar faoliyati xuusuiyatlari nimalardan 
iborat?