Erkin suzib yuruvchi valyuta kursi yoki "free-floating exchange rate" bu mamlakat valyutasining qiymati tashqi valyuta bozoridagi talab va taklifning rivojlanishi natijasida belgilanadi

2.5. O’zbekistonda erkin suzib yuruvchi valyuta kursi
O'zbekiston Respublikasi erkin suzib yuruvchi valyuta kursi, O'zbekiston milliy bankining valyuta birjasi orqali belgilanadi. O'zbekiston milliy banki, valyuta birjasida savdo yo'nalishlarini o'z ichiga olgan maxsus o'zgaruvchilar yordamida valyuta kurslarini belgilaydi. Bu o'zgaruvchilar joriy tijorat holatiga, moliyaviy holatlarga, mamlakat siyosiy holatiga va boshqa faktorlarga bog'liq bo'lishi mumkin.
O'zbekiston Respublikasida erkin suzib yuruvchi valyuta kursi, har bir valyuta turi uchun o'ziga xosligini saqlaydi. Shuningdek, milliy valyutaning erkin suzib yuruvchi kursi, boshqa valyutalarning erkin suzib yuruvchi kursiga nisbatan o'zgarishi natijasida ham o'zgarishi mumkin.
O'zbekiston Respublikasi milliy bankining erkin suzib yuruvchi valyuta kursi, O'zbekiston tijoratining hamkorlarining va xalqaro hamkorlarining biznes operatsiyalarida o'zgaruvchanligini taminlashga yordam beradi. Shu bilan birga, insonlar o'zlarining moliyaviy vaziyatini tushunishda ham yordam beradi.
Valyuta kurslari dunyo bo'ylab har xil o'zgaruvchilarga bog'liq bo'lishi uchun, O'zbekiston Respublikasidagi erkin suzib yuruvchi valyuta kursini har kuni o'zgartirish mumkin. Shu sababli, O'zbekiston milliy banki, erkin suzib yuruvchi valyuta kursini har kuni internet saytida e'lon qiladi va milliy valyutalarning narxlariga ta'sir qilishi mumkin.
Statistik ma'lumotlar, biror mamlakat, tashkilot yoki sohada sodir bo'lgan o'zgarishlarni aniqlash va o'rganish uchun foydali ma'lumotlar bo'ladi. O'zbekiston misoli bo'yicha, O'zbekiston Respublikasi statistika qo'mitasi (O'zstatistikakom) statistik ma'lumotlarni yig'ib o'rganib, ulardan foydalanuvchilarga o'z vaqti, manbasini va metodikasini ko'rsatib beradi.
O'zbekiston Respublikasidagi erkin suzib yuruvchi valyuta kursi statistik ma'lumotlardan biridir. O'zstatistikakom, bu ma'lumotlarni bir yilda necha marta yangilab, yangilanishlarni e'lon qiladi. Bu ma'lumotlar o'z ichiga valyuta kurslarining orta arifmetigi, minimal va maksimal qiymatlari, kursning o'tish va pasayishlari, bundan tashqari, o'zgarishlar kabi ko'plab ma'lumotlarni o'z ichiga oladi.
O'zstatistikakomning erkin suzib yuruvchi valyuta kursi statistik ma'lumotlari, insonlar va tashkilotlar uchun bir qancha foydali ma'lumotlarni yig'ib o'z ichiga oladi. Masalan, bir korxona, xalqaro biznes operatsiyalarida foydalaniladigan ma'lumotlar va moliyaviy ta'limotni tayyorlash uchun bu ma'lumotlar foydali bo'ladi.
Boshqa bir misol, valyuta kursining orta arifmetigi, o'zgarishlarni tushunishga yordam beradi. O'zgaruvchilarni tushunish va istiqbollarga qarab karorlar qabul qilish, xaridorlar bilan ishlovchi kreditlar narxlari belgilash va h.k. kabi foydali ma'lumotlarni olish mumkin.
Bunday statistik ma'lumotlardan foydalanish, o'zining tashkilot yoki sohada ijobiy o'zgarishlar keltirishga yordam beradi va yanada rivojlantirishga imkon yaratadi.
O'zbekiston Milliy Banki, O'zbekiston Respublikasidagi erkin suzib yuruvchi valyuta kursi bo'yicha O'zstatistikakomning jamlanadigan ma'lumotlardan biri bo'ladi. Bu ma'lumotlar, O'zbekiston Milliy Banki tomonidan yanada tafsilotli aniqlangan va valyuta bozorining tahlilini amalga oshirish, moliyaviy ta'limotni tayyorlash, xalqaro biznes operatsiyalarini bajarish uchun hamda qaror qabul qilish uchun foydalaniladi.
O'zbekiston Milliy Banki, erkin suzib yuruvchi valyuta kursi statistikasiga tashkil etilgan vaqtlarda, bir yilda necha marta o'zgarishlarni e'lon qiladi. Ma'lumotlar tashkil etilgan vaqtlarda, bankning rasmiy veb-saytida ham e'lon qilinadi.(https://nbu.uz O'zbekiston Milliy Banki rasmiy veb sayti) Bu ma'lumotlar, tashkilotlar va shaxslar uchun tijorat operatsiyalarini rejalashtirish, valyuta konvertatsiyalarini bajarish va xarajatlarni hisoblash uchun muhimdir.
Bundan tashqari, O'zbekiston Milliy Banki, erkin suzib yuruvchi valyuta kursi statistikasini, mamlakatimizdagi tijorat va iqtisodiyotning umumiy holatini yaxshilashga ham yordam beradi. Bu ma'lumotlar, yuridik va jismoniy shaxslar uchun xalqaro pul mablag'larini olish, tijorat munaqishalarini bajarish, tashqi iqtisodiy munosabatlar va investitsiyalarni rejalashtirish uchun muhim ma'lumotlardan hisoblanadi.
Bular, erkin suzib yuruvchi valyuta kursi statistikasi, moliyaviy tahlil va strategiyalar, moliyaviy nazorat va ko'rsatkichlarni aniqlash, qaror qabul qilish, maqsadli sarmoyalarni rejalashtirish kabi moliyaviy tashkilotlar uchun muhim ma'lumotlardan hisoblanadi.