Erkin Vohidov she’rlarida undalmalarning qo`llanishi

Nolayu afg`oning, Erkin, dilbaringga yetmadi,
Etsa ham yo bemehr yor zarra parvo etmadi,
Bitdi ko`p zahming va lekin ishq zahmi bitmadi,
Ey Navoiy, Ishq agar ko`nglingni majruh etmadi,
Bas, nedinkim qon kelur og`zingdan, afg`on aylagach. (Navoiy g`azaliga muxammas 205-b )

Bu g`azal Navoiy g`azaliga muxammas tarzida bitilganligi uchun ham o`zining nomini, ham Navoiyning nomi keltirilgan a murojaat etilgan.

O`zbek tilida ayol kishining turmush o`rtog`iga murojjatini ifodalash uchun odatda otasi, erning ayoliga murojaatini ifodalash uchun onasi so`zlari qo`llanadi. Bu ham undalmalarning bir ko`rinishidir.

Ba’zan undalma so`zlovchining o`zi bo`lishi, so`zlovchi o`ziga o`zi murojaat etishi mumkin. Bu hol ayrim monolog gaplarda (ichki nutq) yoki she’riyatda traditsion qoidaga muvofiq, she’r muallifini ko`rsatish uchun oxirgi baytda qo`llanadi.

Bo`libsan oshiq, Erkin,

Uz umid jondin, o`kinch qilmay,
O`zingga, deydilar, dushman

Keyin chekkan pushaymon, oh.

(Masal borkim… 195-b)

Bu qasidam senga, xalqim,

Oq sutu tuz hurmati,
Erkin o`g`lingman, qabul et,
O`zbegim, jon o`zbegim. (O`zbegim. 203-b)

1 O`zbek tili grammatikasi 2-tom, Sintaksis.

2 Vohidov E. Ishq savdosi. Toshkent, “Sharq” 2000-yil.,10-bet.