Erning sutkalik harakati va uning geografik oqibatlari

erning sutkalik harakati va uning geografik oqibatlari

Reja:

1. Erning sutkalik harakati va uning xususiyatlari
2. Erning sutkalik harakati isbotlari
3. Erning sutkalik harakatining geografik oqibatlari.

1. Erning sutkalik harakati va uning xususiyatlari.
Erning faraz qilingan o`simlik qoplami atrofida aylanishiga erning sutkalik harakati deyiladi. Er o`z o`qi atrofida soat strelkasi tomonga g`arbdan sharqqa tomon 23 soat 56 min 4 sek yoki 24 soat ichida to`liq bir marta aylanib chiqadi. Bu harakatning asosiy sabablari omson jismlari o`rtasida yuz beruvchi o`zaro tortishuv kuchidir.
Er o`qi ayanish tekisligiga nisbatan 66 gradus 33 minut, eliptika tekisligiga nisbatan 23 gradus 27 minut og`ishgan. Erning sutkalik harakatida 2 xil tezlik ajratiladi. 1. Burchak tezligi. 2. Chiziqli tezlik.
Erning burchak tezligi uning har bir qismida bir xil bo`lib, u bir soatda 15 gradusga teng. Chiziqli tezlik esa ekvatorda eng katta bo`lib, undan qutblarga borgan sari sekinlashib boradi. Buni u=464 m/s xSO formulasi bilan aniqlanadi. 464 m/s ekvatordagi chiziqli tezlik miqdori. 65 gradus kenglikda bu tezlik 195 m/s, qutblarda esa 0 ga teng.

O`ylab ko`ring! Kishilar nega Erni sutkalik xarakatini keyinrok payqashmagan? Erni sutkalik xaratiga Oyni taosiri eam bormi? Erning sutkalik xaratida burchak va chiziqli tezligini farqiga yaxshi tushunib oling. Maoruza matnida yoritilgan maolumotlarni o`rganing. Ularni kuzatish yordamida aniqlashga xarakat qiling.

2. Erning sutkalik harakatining isbotlari.
1. Kecha va kunduzning almashinishi.
2. Yulduzlar osmonida yulduzlarning g`arbdan sharqqa tomon aylanishi.
3. Yuqoridan tashlangan predmetning sharqqa tomon og`ishi. Yuqorida tashlangan predjmet er yuzasiga o`z yo`nalishiga tushmasdan balki sharqqa tomon og`ib tushadi.
4. Fukomayatnigi va boshqalar