Əsas məsələl
Download 0.94 Mb. Pdf ko'rish
|
kimya-1 az16cavab
- Bu sahifa navigatsiya:
- Bertselius
- Lekok de Buabodran
- Elementl ərin, el əc ə d ə onların birl əşm əl ərinin forma v ə xass əl əri nüv ənin yükünd ən dövri sür
- 13. İon v ə elektronaqohumluq enerjisi Atomun ölçüsü v ə atom radiusu
- 14.Elektrom ənfilik. Elektrom ənfilik
- Mübadil ə mexanizmi 2. Donor-akseptor mexanizmi
- Rabit
- 3. Metal rabit
Debereyner, Şankurtua, Lenser, Nyulends, Odlinq, Lotar-Meyer elementl ər sistemini yaratmaq v ə onların təsnifatını vermək təşəbbüsündə olmuşlar. İlk dəfə 1814- cü ild ə məşhur İsveç alimi Bertselius elementləri 2 sinfə bölməyi təklif edir: 1. Metallar. 2. Qeyri-metallar. Əlbəttə, bu, məlum olan elementlərin ən sadə təsnifatı idi. 1829-cu ildə alman alimi Debereynertriadalar sistemini ir əli sürür. 1857-ci il Lensen m əlum olan 60 elementi 20 triadada yerləşdirərək, onları cədvəl halına salır. 1863-cü ild ə fransız alimi Nyulends elementləri ekvivalent çəkilərinə görə bir sıraya düzdükd ə hər sırada 7-ci elementdən sonra gələn 8-ci elementin xassələrini 1-ci 17 elementin xass ələrinə oxşadığını müşahidə etdi və bu qanunauyğunluğu o, “oktavalar” qanunu adlandırdı. 1864-cü ild ə alman alimi Lotar-Meyer atom çəkiləri, valentlikləri və xassələri uyğun g ələn 28 elementi 6 sütunda qruplaşdıraraq, özünün yeni sistemini yaratdı və cədvələ dövrl ər də əlavə etdi. Onun tərtib etdiyi dövr 2-ci dövrdən başlayırdı. Hidrogen elementind ən başlayan dövri göstərməyə cəsarət etmirdi. Digər tərəfdən bir sıra elementl əri cədvəlində düzgün yerləşdirməmişdir. Həmçinin Meyer elementlərin xass ələrinin onların atom çəkilərindən asılılığını da deməyə inamsızyanaşırdı. Onun bu sistemind ə atom çəkilərinin artması istiqamətində elementlərin xassələri, onun özü də hiss etm ədən dövri olaraq dəyişir. Lakin o, bunu tam mənasında dərk etmirdi, yəni özün ə inanmırdı. Odur ki, onun bu sistemi ancaq 1870-ci ildə çap olundu (Mendeleyevd ən sonra). Elementl ərin belə bir təbii və elmi sistemini tərtib edən rus alimi D. İ. Mendeleyev olmuşdur. O, bu sahədə 1861─1869-cu illər arasında böyük t ədqiqat işləri aparmışdır. D. İ. Mendeleyev “Kimyanın əsasları” adlı kitabında yazır: “Atom kütləsi elementl ərin elə bir xassəsidir ki, bundan onun bütün başqa xassələri də asılıdır”. Buna əsaslanaraq Mendeleyev elementlərin kimyəvi xassələrinin onların atom kütlələri ilə əlaqələndirən qanunu yaratmağı qarşısına əsas məqsəd qoymuşdur. Odur ki, D. İ. Mendeleyev o vaxt m əlum olan 63 elementi atom kütlələrinin artması ardıcıllığı ilə bir sıraya düz ərək müşahidə etmişdir ki, müəyyən intervaldan sonra elementlərin oxşar xass ələri dövri sürətdə təkrar olunur. D İ. Mendeleyev müşahidə etdiyi bu qanunauy ğunluğu aşağıdakı kimi ifadə etmişdir: “Elementl ərin, eləcə də onların əmələ gətirdikləri birləşmələrin forma və xassələri elementl ərin atom kütlələrindən dövri sürətdə asılıdır”. Bu qanunun düzgün tarixi 1 mart 1869-cu ild ən hesab olunur. D. İ. Mendeleyev apardığı tədqiqatın sonrakı mərhələsində oxşar elementləri qruplara ayırmı ş, bir çox elementlərin atom kütlələrini dəyişmiş, hələ o zaman tapılmamı ş elementlərə cədvəldə yer vermiş və nəticədə elə bir sistem yaratmışdır ki, bu sistem dövri qanunu özünd ə tam əks etdirə bilir. Buna gör ə D. İ. Mendeleyev elementləri atom kütlələrinin artmasına əsaslanaraq üfiqi x ətlər üzrə elə düzdü ki, oxşar elementlər alt-alta düşsün. O, təkrar olunan belə c ərgələrə dövrlər adı verdi və beləliklə dövri sistemi tərtib etdi. D. İ. Mendeleyev dövri sistemdən məntiqi nəticə çıxararaq bəzi elementlərin kəşf ediləcəyini irəlicədən xəbər verdi. O, elementl əri ətraflı izah edərək onları şərti olaraq ekabor (skandium), ekaalüminium (qallium) v ə ekasilisium (germanium) adlandırdı (“eka” elementin birinci analoqu- ox şarı kimi işlədilir). Mendeleyev bu elementl ərin atom kütlələrini və bir sıra fiziki xassələrini 4 qonşu elementin xassələrinə əsasən müəyyənləşdirmişdir. Bu elementlərin hər üçü onun sağlığında kəşf edildi və sonrakı t əcrübi tədqiqatlar nəticəsində müəyyən edildi ki, həmin elementlərin xassələri Mendeleyevin qabaqcadan söyl ədiyi xassələrlə eynidir. 18 1875-ci ild ə fransa alimi Lekok de Buabodranqalliumu, 1879-cu ildə isveç alimi Nilsonskandiumu, 1886-cı ild ə alman alimi K. Vinklergermaniumu kəşf etdi. Mendeleyev bu aliml əri dövri qanunu əsl təsdiq edənlər adlandırmışdır. Dövri qanun t əbiətin əsas qanunlarından biridir. Öz əhəmiyyətinə görə bu qanunu Nyutonun cazib ə qanunu, Darvinin təkamül təlimi və A. Eynşteynin nisbilik prinsipi ilə müqayis ə etmək olar. Mendeleyev öz c ədvəlində elementləri dövrlər, qruplar və sıralar üzrə yerl əşdirmişdir. Dövri sistemdə 10 üfiqi cərgədən ibarət 7 dövr vardır. Birinci dövrdən ba şqa qalan dövrlərin hamısı qələvi metalla başlayıb, təsirsiz qazla qurtarır. I, II və III dövrl ər kiçik, qalan dövrlər isə böyük dövrlər adlanır. Kiçik dövrlər bir sıradan (c ərgədən), böyük dövrlər isə cüt və tək olmaqla iki sıradan (cərgədən) təşkil olunmu şdur. V1 və VII dövrlərdə iki əlavə sıra ayıraraq cədvəlin aşağı hissəsində yerl əşdirmişdir. Bu sıraların hər birində 14 element vardır və özləri də lantanoidlər (58- 71) v ə aktinoidlər (90-103) adlanırlar. Dövri sistem 8 şaquli qruplardan t əşkil olunmuşdur. Burada hər qrup əsas və əlavə olmaqla yarımqruplara ayrılmışdır. Əsas qruplar A qrupu, əlavə yarımqruplar isə B qrupu adlandırılır. B qrup elementl əri metallardan təşkil olunmuşdur. Təsirsiz qazlar adlandırılan elementl ər əvvəllər birləşmələri alınmadığına görə cədvəldə sıfır qrupunda yerl əşdirilmişdir. Hazırda bu qazların bəzilərinin birləşmələri alınmış və onlar VIII A qrupuna daxil edilmi şdir. Bir tarixi fakta n əzər salaq. Hələ təsirsiz qazın ilk kəşf olunan nümayəndəsi arqonun k əşfindən 11 il əvvəl, 1883-cü ildə öz inqilabi hərəkətinə görə təcridxanaya salınan rus inqilabçı alim N. Morozov t əsirsiz qazların mövcud olması barədə qabaqcadan fikir söyl əməklə yanaşı, hətta nəzəri yolla onların atom kütlələrini hesablamı ş və dövri sistemdə yerini də göstərmişdir. Ancaq bu barədə mətbuat 1905-ci ild ə Morozov azadlığa buraxıldıqdan sonra məlumat almışdır. Qrupun nömr əsi elementin oksigenə görə baş valentini göstərir. Bəzi elementlər bu c əhətdən müstəsnalıq göstərir. Məs, I qrupda yerləşən mis iki, qızıl isə üç valentli birl əşmələr əmələ gətirmək qabiliyyətinə malikdir. VII qrupda yerləşməsinə baxmayaraq flüor h əmişə birləşmələrdə birvalentli olur. VIII qrup elementlərindən yalnız osmium və rutenium 8 valentli birl əşmələr əmələ gətirir v ə s. Elementlərin oksigenə görə baş valenti qrupdan qrupa keçdikcə bir vahid artır. IVA, VA, VI A v ə VII A qrup elementləri hidrogenlə uçucu birləşmələr əmələ gətirmək qabiliyy ətinə malikdir. Bu birləşmələrdə elementlərin valentliyi qrupdan qrupa keçdikcə bir vahid azalır. M əs, CH 4, NH 3 , H 2 O, HF v ə s.-də olduğu kimidir. Elementlərin oksigen ə və hidrogenə görə valentliklərinin cəmi 8-ə bərabərdir. Məs, azotun oksigenə gör ə valenti 5, hidrogenə görə isə 3. A quplarda atom radiusu böyüdükcə elementlərin metallıq xass əsi, soldan sağa getdikcə isə qeyri-metallıq xassəsi artır (güclənir). Elementl ərin dövri sistemdə tutduğu mövqe onların atomlarının quruluşu ilə əlaqədardır. M əs, elementin elektron təbəqələrinin sayı həmin elementin yerləşdiyi dövrün nömr əsinə bərabərdir. Odur ki, 2-ci dövr elementlərində elektronlar iki elektron 19 t əbəqəsində (K, L), 3-cü dövr elementlərində elektronlar üç elektron təbəqəsində (K, L, M) paylanmı şdır. Atomların elektron buludlarının qurulu şundan asılı olaraq elementləri 4 “ailəyə” bölmək (ayırmaq) olur: s. p, d v ə f- elementlərinə. Atomların s orbitalları elektronla tamamlanan elementl ərə s elementlər deyilir. Atomlarının p orbitalları elektronla tamamlanan elementl ərə p elementləri deyilir. III A─VIII A qrup elementləri p elementləridir. S və p elementl ərində atomların xarici təbəqələri elektronla dolur və həmin təbəqələrdə elektronların maksimum sayı elementin yerl əşdiyi qrupun nömrəsinə bərabər olur. Atomlarının d orbitalları elektronla tamamlanan elementl ərə d elementləri deyilir. Dövri sistemin bütün B qrupu elementl əri d elementləridir. Atomlarının f orbitalları elektronla tamamlanan elementl ərə isə f elementləri deyilir. Bura lantanoidlər və aktinoidl ər daxildir. d Elementlərində elektronlar xaricdən ikinci, f elementlərində is ə üçüncü təbəqəyə daxil olur. Məlumdur ki, elementin sıra nömrəsi atomun bütün xassələrini ifadə edən ən mühüm bir kəmiyyəti- nüvənin yükünü göst ərir. Bu qanunauy ğunluq 1912-ci ildə ingilis alimi Mozli tərəfindən təcrübi yolla sübut edilmi şdir. Mozli göstərmişdir ki, Mendeleyev Ar və K, Te və İ, Co və Ni elementl ərinin atom kütlələrinin artması sırası ilə yerləşdirməsi prinsipini pozsa da onların xass ələrinin dəyişməsini nəzərə alaraq yerləşdirilməsində düzgün hərəkət etmi şdir. Çünki elementlərin bütün xassələri onun nüvəsinin yükü ilə müəyyən edilir. Buna əsasən dövri qanunun müasir tərifi belədir: Elementlərin, eləcə də onların birləşmələrinin forma və xassələri nüvənin yükündən dövri sürətdə asılıdır. Element atomlarının xass ələrindəki dövrilük onların ölçüləri (atom radiusu), ionla şma enerjisi, elektrona qohumluq, elektromənfilik və oksidləşmə dərəcəsi ilə xarakteriz ə olunur. 13. İon və elektronaqohumluq enerjisi Atomun ölçüsü və atom radiusu– atom nüv əsi ilə valent elektronu arasındakı m əsafədir, hansı ki, dövr üzrə soldan sağa azalır, qruplar üzrə isə yuxarıdan aşağı g əldikcə artır. İ onlaşma enerjisi– normal atomdan elektronu qoparmaq üçün s ərf olunan enerji olub, Ev/atom v ə ya kC/mol ilə ifadə olunur. A 0 + J → A + + e - Çoxelektronlu atomlarda ionla şma enerjisi J 1 < J 2 < J 3 ... ardıcıllı ğı ilə artır. Yəni, ilk elektronun ayrılmasına ən az enerji sərf olunduğu halda, növbəti elektronların qoparılması üçün getdikc ə daha artıq enerji sərfi tələb olunur. İonlaşma enerjisi dövrl ərdə soldan sağa artır. Qruplarda isə yuxarıdan aşağı azalır. Bu, əlbəttdə atom radiusunun d əyişməsilə izah edilə bilər. 20 Elektrona qohumluq– normal atoma elektron birl əşərkən ayrılan enerjinin miqdarı ilə xarakteriz ə olunur və eV/atom, A 0 + e - → A - + E Elektrona qohumluq dövrl ər üzrə soldan sağa artır, qruplar üzrə yuxarıdan aşağı isə azalır. 14.Elektromənfilik. Elektromənfilik– atomun özün ə elektron birləşdirməsi qabiliyyəti olub, ilk dəfə 1932-ci ild ə amerika alimi Polinq tərəfindən irəli sürülmüşdür. Elektromənfilik (X) ionlaşma enerjisi (J) il ə elektrona qohumluğun (E) cəmilə xarakterizə olunur. X=1/2( J + E) Elektrom ənfilik dövrlərdən soldan sağa artır, qruplarda isə yuxarıdan aşağı azalır. Elektrom ənfilik metallarda 0,7─1,8, qeyri-metallarda 1,8─4,0 intervalında dəyişir. Elektrom ənfiliyi ən böyük olan element flüordur. 15.Atom və ion radiusları Atom radiusu - onun nüv əsindən ən uzaqda olan elektrona qədər olan məsafədir. Neytral atoma nisb ətən – ionun a/r böyük, +isə kiçikdir. + − Ε > Ε > Ε 0 İ onlaşma enerjisi -neytral atomdan bir elektron qoparmaq üçün s ərf olunan enerjiy ə deyilir. Atoma elektron qohumluğu –neytral atoma bir elektron birl əşərkən ayrılan enerjiy ə deyilir. Elektromənfilik - atomun birl əşmələrdə başqa element atomlarından özünə elektron (rabit ə elektronlarını) birləşdirmək qabiliyyətinə deyilir. A/ r N qrup A/r .N dəir. 21 æ elektron = 2 / / n e e i E J + KC/mol vahidi. Kiçik ədəd olduğu üçün 1-4 götürülür. Yəni Li=1 F=4 götürülür 16.Kimyəvi rabitənin növləri Kimy əvi rabitə haqqında təlim müasir kimyanın əsas problemlərindən biridir. Bu t əlimi bilmədən a) kimy əvi rabitənin əmələ gəlməsini b) birl əşmənin fiziki-kimyəvi xassələrini c) birl əşmənin quruluşunu d) reaksiya qabiliyy ətini və s. anlamaq qeyri mümkündür. Kimy əvi rabitə atomların qarşılıqlı təsiri nəticəsində yaranır. Bu zaman əmələ g ələn molekulların təbiəti kimyəvi rabitənin növündən asılı olur. Çünki kimyəvi rabit ənin əmələ gəlməsi sistemdə qarşılıqlı təsirdə olan atomların potensial enerjisinin azalması hesabına ba şa gəlir. Kimy əvi rabitə əmələ gələrkən ayrılan enerji əmələgəlmə enerjisi, bu rabitənin qırılmasına t ələb olunan enerji isə parçalanma enerjisi adlanır. Kimy əvi rabitənin 2 əsas tipi var: 1. Molekuldaxili kimyəvi rabitə 2. Molekullararası kimyəvi rabitə Molekuldaxili kimy əvi rabitə 3 növə bölünür: 1. İon rabitəsi 2. Kovalent rabitə 3. Metal rabitəsi E E N qrup yuxarıdan aşağıya N dövr soldan sağa 22 17.İon, kovalent və metallik rabitələr İ on rabitəsi . İon rabitəsi elektromənfiliyinə görə bir-birindən kəskin fərqlənən atomlar arasında, y əni aktiv metallarla aktiv qeyri-metallar arasında əmələ gəlir. İon rabit əsinin əmələgəlmə mexanizmi 1916-cı ildə alman alimi V. Kosselin irəli sürdüyü heteropolyar n əzəriyyə əsasında izah olunur. Bu nəzəriyyəyə görə ion rabitəsi elektronun bir atomdan ba şqa atoma keçdiyi zaman yaranır və nəticədə hər iki atom qon şu təsirsiz qazın davamlı konfiqurasiyasını yaradır. Belə ki, xarici elektron təbəqəsi, elektron ver ən atom üçün özündən əvvəl, elektron qəbul edən atom üçün isə özündən sonra g ələn təsirsiz qazın elektron konfiqurasiyasına malik olur. Misal olaraq NaCl molekulunun əmələ gəlməsini nəzərdən keçirək: natrium və xlor atomlarının quruluşu a şağıdakı kimidir: Na +11 2,8,1 v ə Cl +17 2,8,7 Buradan aydın olur ki, natrium v ə xlor atomları tamamlanmamış energetik s əviyyəyə malikdir. Bunların öz energetik vəziyyətlərini tamamlaması üçün, natriumun 1 elektron verm əsi 7 elektron almasından daha asandır. Bununla əlaqədar olaraq, xlor atomunun 1 elektron q əbul etməsi, 7 elektron verməsindən daha asandır. Deyilənləri sxematik olaraq a şağıdakı kimi yazmaq olar: Na – e - = Na + Na +11 2 8 1 – 1e - = + 11) 2 8 0 Cl + e - = Cl - Cl +17 2 8 7 + 1e - = 17 ) 2 88 N əticədə natrium ionu xlor ionunu cəzb edir və NaCl molekulu əmələ gəlir. Na + +Cl - = NaCl 23 İonların bir-birini cəzb etməsi yolu ilə əmələ gələn birləşmələrə heteropolyar və yaxud ion birl əşmələri deyilir. Elektrostatik c əzbetmə ilə əmələ gələn ionlar arasındakı kimyəvi rabitəyə elektrovalent v ə ya ion rabitəsi deyilir. Kovalent rabitə (kovalent-ümumil əşmiş deməkdir). Kovalent rabitə nəzəriyyəsinin d ə əsasını ion rabitəsində olduğu kimi davamlı 8-elektronlu təbəqənin yaranması təşkil edir. Lakin burada ion rabit əsindən fərqli olaraq davamlı elektron təbəqəsi yaranarkən elektron mübadil əsi baş vermir, hər iki atom üçün eyni olan ümumi ortaq elektroncütü yaranır. Kovalent rabit ə başlıca olaraq qeyri-metal atomları arasında yaranır. Bu atomlar eyni yaxud müxt əlif elementlərə məxsus ola bilər. Buna görə kovalent rabitəni 2 tipə ayırırlar: 1. Qeyri-polyar kovalent rabitə (QPKR) 2. Polyar kovalent rabitə QPKR-yaranmasında eyni elmentin, PKR-nin yaranmasında is ə müxtəlif elementl ərin atomları iştirak edir. Kosselə görə H 2 , N 2 , Cl 2 , H 2 O, CH 4 v ə s. molekulların əmələ gəlmə mexanizmi izah edilmir. Bu molekulların mövcud olmasını əsaslandırmaq üçün amerika alimi C.Lyuis 1916-ci ild ə öz nəzəriyyəsini irəli sürmüşdür. Onun bu n əzəriyyəsində rabitənin əmələ gəlməsinin əsasını təsirsiz qazlarda olduğu kimi 8 elektronlu (okted) t əbəqənin yaranması təşkil edir. Lakin Lyuisə görə bu zaman, yəni bel ə halda rabitə, atomlar arasında əmələ gələn bir və ya bir neçə elektron cütü hesabına yaranır. Daha do ğrusu ion rabitəsindən fərqli olaraq davamlı təbəqə yaranarkan elektron mübadil əsi baş vermir, hər iki atom üçün eyni olan ümumi ortaq elektron cütü yaranır v ə bunun hesabına atomlar rabitə saxlayır. Bunu xlor molekulunun əmələ gəlməsi misalı əsasında izah edək. : ⋅⋅ ⋅⋅ Cl · + · ⋅⋅ ⋅⋅ Cl : ═ : ⋅⋅ ⋅⋅ Cl : ⋅⋅ ⋅⋅ Cl : v ə ya Cl-Cl (Cl 2 ) İkiqat və üçqat rabitəli atomlarda ortaq elektronların sayı 4 və 6 olur. : ⋅ ⋅⋅ O · + · ⋅ ⋅⋅ O : ═ · ⋅⋅ ⋅⋅ O : : ⋅⋅ ⋅⋅ O : v ə yaxud O=O (O 2 ) : ⋅ ⋅ N · + · ⋅ ⋅ N : ═ : N M M N: v ə ya N N (N 2 ) 24 Atomların arasındakı rabit ələrin sayı artdıqca molekulun davamlılığı artır. Eyni adlı iki atoma m əxsus olan ortaq elektron cütü vasitəsilə əmələ gəlmiş molekullara homopolyar (qeyri-polyar) v ə ya atom birləşmələri deyilir. Ortaq elektron cütü vasitəsilə əmələ gələn kimyəvi rabitəyə kovalent və ya atom rabitəsi deyilir. Qeyri-polyar rabit ələrdə elektron cütü hər iki atoma eyni cür mənsub olur. Kovalent rabit ə möhkəm olur, lakin bu tip birləşmələri qızdırdıqda parçalanır. Kovalent rabit ə polyar xarakterdə ola bilər. Bu zaman polyar rabitələrdə elektron cütü birl əşməni əmələ gətirən atomlardan birinə daha çox meyl edir. Bu tip birləşmələrə HCI, H 2 O, HNO 3 v ə s. misal göstərmək olar. HCI molekulunun əmələgəlmə mexanizmini aşağıdakı sxem ilə göstərmək olar: H · + · ⋅⋅ ⋅⋅ CI : = H : ⋅⋅ ⋅⋅ CI : Göründüyü kimi burada elektron cütü xlor atomuna do ğru meyl edir. Mü əyyən şəraitdə polyar rabitələr ion rabitəsinə çevrilə bilər, başqa sözlə, ümumi olan elektron cütü tamamil ə atomlardan birinə keçə bilər. Məsələn, hidrogen –xloridin suda h əll edilməsində olduğu kimi. Elektron cütünün bir tərəfə doğru meyl göstərməsi, molekulda müsb ət və mənfi yüklərin qeyri-simmetrik paylanmasına səbəb olur. Bununla əlaqədar olaraq, molekulun bir qütbündə müsbət, digərində isə mənfi yüklər olur. Belə molekullar polyar-dipol (müsb ət və mənfi qütblərdən ibarət) adlanır. Qeyri-polyar molekulda elektrik yükl əri simmetrik paylanmış olur. Buraya, yəni bel ə molekullara H 2 , CI 2 , F 2 , N 2 , O 2 , CO 2 , CH 4 , C 6 H 6 v ə s. aiddir. Kovalent rabit ə iki mexanizm üzrə əmələ gəlir: 1. Mübadilə mexanizmi 2. Donor-akseptor mexanizmi Yuxarıda qeyd olunan QPKR v ə PKR-lər mübadilə mexanizmi üzrə yaranır. Donor-akseptor mexanizmi il ə əmələ gələn birləşmənin xarakter nümunəsi kimi NH + 4 , BH − 4 , PH + 4 ionlarının yaranmasını göst ərə bilərik. Rabit ə əmələ gətirərkən öz elektron cütünü verən atom (N, : − Η ) ─ donor, bu elektron cütünü alan atom ( + Η , Β ) ─ akseptor adlanır. Kovalent rabitənin belə növü donor-akseptor rabit əsi (DAR) adlanır. DAR-nin təbiətini Verner (alman, 1893) öyr ənmişdir. Kovalent rabit ənin xarakter xassələri aşağıdakılardır: rabitənin uzunluğu, rabitə enerjisi, doymu şluq, rabitənin istiqamətliliyi. Rabitənin uzunluğu - atom nüv ələri arasındakı məsafədir. Rabitə enerjisi – rabit əni qırmaq üçün sərf olunan enerji miqdarıdır. Doymuşluq – atomun mü əyyən sayda rabitə əmələ gətirə bilmək qabiliyyətidir. M əs, H-1, C-4 və s. rabitə əmələ gətirir. 3. Metal rabitəsi. Metal rabit əsi metallarda mövcud olan rabitədir. Bu tip rabitə metallar v ə onların əmələ gətirdikləri xəlitələr ( ərintilər) üçün xarakterikdir. Metal rabit əsinin əmə valent elektronları nüv ə tər itir ərək müsbət yüklü iona çevrilirl ümumil əşib “elektron qazı ” ed ərək onları birgə saxlayır valent elektronlarının ümumil metalda bütün kristal üçün ümumi oldu rabit ə yaradan qonşu atomlar üçün ümumi olur. Bu s əbəbdən metal rabit v ə istiqamətliliyi ilə kovalent rabit f ərqlənir. Metalların yüksək elektrik keçiriciliyi, istilik keçirm əsi, yüksək ərim i şığı əks etdirilməsi xassələri metal rabit əlaqəlidir. Download 0.94 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling