Ф 04-04 Қазақстан республикасының білім және ғылым министрлігі

Ф.7.04-04


ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.ӘУЕЗОВ ат. ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН УНИВЕРСИТЕТІ
Кафедра: Химия және химиялық технология негіздері»

«Химия және ХТН» кафедрасының меңгерушісі_______Назарбекова С.П. «___» _______________ 2022ж.

«Ғылыми зерттеу жұмыстарын жоспарлау және орындау» пәні
бойынша курстық жұмыс
ТАПСЫРМАСЫ № ___

Студент: Тастанова Динара Тобы ХТ-19-9к2

Жұмыс тақырыбы:
Бастапқы мәліметтер: _________________________________________

№	Курстық жұмыстың мазмұны	Тарау бойынша салыстырмалы көлемі (парақ саны)	Орындау мерзімі
	Мазмұны	1	желтоқсан
	Кіріспе	1,5	қыркүйек
1	Негізгі бөлім	10-11	қыркүйек
1.1	Тақырып бойынша ғылыми-зерттеу бағытын таңдау (аналитикалық шолу)	10-11	қыркүйек-қазан
2	Тәжірибелік зерттеу
2.1	Шикізат және өнім сипаттамасы, оларға қойылатын талаптар	1-2	қазан-қараша
2.2	Зерттеуді жүргізу әдістері	1-2	қазан-қараша
2.3	Зерттелген объектілер мен материалдардың нәтижелерін талқылау (есептеуі).	4-6	қазан-қараша
3	Зерттелетін объектілермен материалдарды салыстыру	4-6	қазан-қараша
	Қорытынды	1	желтоқсан
	Пайдаланған әдебиеттер тізімі	1	желтоқсан

Ұсынылған әдебиеттер:
1 _________________________________________________________________
2 _________________________________________________________________
3 _________________________________________________________________
Тапсырманың берілген күні ___________, жұмысты қорғу күні ____________
Жұмыс жетекшісі _______________________Қадірбаева А.А.
(лауазымы , қолы, аты-жөні)
Тапсырманы орындауға қабылдаған _________________Тастанова Д.
(аты-жөні, қол)
Ф.7.04-01
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
"М. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті" коммерциялы емес акционерлік қоғам

ХИМИЯЛЫҚ ИНЖЕНЕРИЯ ЖӘНЕ БИОТЕХНОЛОГИЯ» ЖОҒАРЫ МЕКТЕБІ

«Химия және химиялық технология негіздері» кафедрасы

Курстық жұмыс

Тақырыбы:	Кәдімгі Мелисса (Melissa officinalis L.) өсімдік шикізатынан алынған СО2 сығындысының технологиясы және сапасын бағалау .
Пәні бойынша:	Ғылыми зерттеу жұмыстарын жоспарлау және орындау
БББ:	6В07270- Фармацевтикалық өндірістер технологиясы

Орындаған: Тастанова Д.Н.	Тобы :ХТ-19-9к2
Жетекші: т.ғ.к., профессор Қадірбаева А.А. (аты-жөні, атағы, дәрежесі,)
Жұмыстың қорғалған бағасы:_____________ «_____»_____________
Нормабақылаушы (аты-жөні, атағы, дәрежесі, қолы)
Комиссия (аты-жөні, атағы, дәрежесі, қолы)
(аты-жөні, атағы, дәрежесі, қолы)

Шымкент -2022
МАЗМҰНЫ

	Кіріспе	1,5
1	Негізгі бөлім	10-11
1.1	Тақырып бойынша ғылыми-зерттеу бағытын таңдау (аналитикалық шолу) Кәдімгі Мелисса (Melissa officinalis L) өсімдігінің биологиялық сипаттамасы	10-11
1.2	Кәдімгі Мелисса (Melissa officinalis L) өсімдігінің химиялық қасиеттері
1.3	Фармакологиялық қасиеттері
2	Тәжірибелік зерттеу
2.1	Шикізат және өнім сипаттамасы, оларға қойылатын талаптар	1-2
2.2	Зерттеуді жүргізу әдістері	1-2
2.3	Зерттелген объектілер мен материалдардың нәтижелерін талқылау (есептеуі).	4-6
3	Зерттелетін объектілермен материалдарды салыстыру	4-6
	Қорытынды	1
	Пайдаланған әдебиеттер тізімі	1

КІРІСПЕ

Дәрилiк өсімдiктермен емдеу бұрыннан келе жатса да өзіндік маңызын әлі күнге жойған жоқ, қайта жыл өткен сайын оны қолдау пайдалы екендігі анықталып, онын кұндылығы артып келеді. Сондықтан соңғы кезде қолданылатын препараттарға дәрiлiк есiмдiктерден дайындалған дәрилерге сұраныс кеп деуге толық болады. Соған байланысты дәрiлiк өсимдiктердiң химиялык құрамын, морфологлық және анатомиялық құрылымын зерттеу өзекті мәселе. Өйткені өсiмдiктiн құрылымдык ерекшеліктерін толығырақ білу олардың морфофизиологиялық критерияларын анатомиялық критериаларымен толықтыруға мумкіндік береді. Сонымен қатар, ол мәлиметтер өсимдіктін биологиялык ерекшеліктерін толығырақ білiп тиімдi пайдалануға және қажеттi дәрілік өсімдіктерді ғылым тұрғыдан жерсіндіруге мумкіншілік береді.

Курстық жұмыс тақырыбының өзектілігі: Республикамызда дәрілік өсімдіктердің түрлері өте көп. Осыған байланысты, отандық фармацевтикалық өндірісті дамытудың негізгі басымдықтарының бірі дәрілік өсімдік шикізаты негізінде бірегей отандық субстанцияларды және олардың негізінде дәрілік препараттарды жасау және өндіріске енгізу болып табылады. Қазақстанда таралу ареалы ауқымды, табиғи жағдайда жабайы өсетін дәрілік өсімдіктер бағалы шикізат болып табылады. Құрамы бойынша биологиялық белсенді заттарға бай, республикамыз медицинасында жүйелі түрде толық зерттелмеген дәрілік өсімдік ретінде кәдімгі мелисса өсімдігі практикалық қызығушылық туғызады. Осыған орай, отандық мелисса өсімдігінің және оның экстрактының медицина және косметология саласында тигізер пайдасын зерттеу тиіс.
Курстық жұмыстың жаңашылдығы:


Курстық жұмыстың мақсаты мен міндеті: Жумыстың мақсаты Кәдімгі Мелисса (Melissa officinalis L.) өсімдік шикізатынан алынған СО₂ сығындысының технологиясы және сапасын бағалауды үйрену.
Міндеті
-Кәдімгі медисса (Melissa officinalis L.) өсімдігін биологиялық және химиялық турғыдан үйрену;
-
Зерттеу объектісі мен әдістері: Кәдімгі Мелисса (Melissa officinalis L.)


Жұмыстың қолданбалы мәнділігі:


Кустық жұмыстың көлемі мен құрлымы:

1. 
   НЕГІЗГІ БӨЛІМ
   

1. 
   Тақырып бойынша ғылыми-зерттеу бағытын таңдау (аналитикалық шолу) . Кәдімгі Мелисса (Melissa officinalis L) өсімдігінің биологиялық сипаттамасы
   

Кәдімгі Мелисса (Melissa officinalis L.)- биіктігі 30-120 см көпжылдық өсімдік. Тамырсабақ күшті тармақталған.

Сабағы тармақталған, тетраэдрлі, бездер қоспасы бар қысқа түктері бар немесе дерлік жалаңаш.
Жапырақтары қарама-қарсы, жапырақты, жұмыртқа тәріздіден дөңгелектенген-ромб тәрізді, түкті.
Гүлдер 6-12 жалған сақиналарда жиналады; төменгі субулат тістері бар тостағанша, ұзын шашты және безді; королла көкшіл-ақ немесе лаванда. Төрт аталық, төрт бөлікті жоғарғы аналық безі бар пистил және ұзын стильді.
Жемісі ірі, төрт жұмыртқа тәрізді жаңғақтан тұрады, қара, жылтыр. 1000 тұқымның массасы орта есеппен 0,62 г.Тұқымдар 2-3 жыл өміршеңдігін сақтайды.
Маусым-тамыз айларында гүлдейді. Жемістер тамыз-қыркүйек айларында піседі.
Өсімдіктер Labiatae немесе Lamiaceae тұқымдасына жатады, олар лаванда, жалбыз, насыбайгүл және т.б.



1-сурет. Кәдімгі Мелисса (Melissa officinalis L.)

Кәдімгі Мелиссаның (Melissa officinalis L.) ата-баба мекені Жерорта теңізінің Персияға, Қара теңіз аймағына және Батыс Азияға, сондай-ақ 2000 жылдан астам уақыт бойы өсірілген Солтүстік Африкаға дейінгі шығыс аймағы деп аталады. Табиғатта мелисса Орталық және Оңтүстік Еуропада, Балқанда, Иранда, Солтүстік Африкада, Солтүстік Америкада, сондай-ақ Украинада, Кавказда және Орталық Азияда кең таралған. Мелисса революцияға дейінгі Ресейде және КСРО-да өсірілді. Қазіргі уақытта мелисса көптеген елдерде, соның ішінде Қазақстанда Қызылорда, Алматы, Шымкент, Жамбыл облыстарында кездеседі. Кәдімгі Мелиссаның екі түрі кең тараған: Эрфурт тік және Кедлинбург репингі.

Melissa officinalis ормандардың, орман жыраларының, көлеңкелі шатқалдардың шетінде өседі, ылғалдылығы жеткілікті сазды және сазды топырақты жақсы көреді. Басқа дереккөздерге сәйкес, лимон бальзамы қарашірікке бай сазды және құмды сазды топырақтарды жақсы көреді, ауыр, тым қышқыл топырақтар бұл өсімдікке мүлдем жарамсыз. Ұсынылатын топырақ рН 4,5-тен 7,8-ге дейін. Тым ылғалды жерлерде өсімдік саңырауқұлақ ауруларына ұшырайды және өледі. Мелисса көлеңкелі жерлерде өсе алады, бірақ бұл өнімділікті төмендетеді, ал өсімдік аз иіске ие болады. Кейбір елдерде оның таралу аймағы теңіз деңгейінен 1000 м биіктікке жетеді. Өсімдік маусым-тамыз айларында гүлдейді, жемістері тамыз-қыркүйек айларында піседі.



2-сурет. Мелисса өсімдігі.

Melissa officinalis тұқымдармен таралады, бұтаны бөлу, қабаттау, тамыр шламы. Тұқымдар стратификацияны қажет етпейді, олар тікелей жерге себіледі немесе көшеттер өсіріледі. Бірінші жылы тұқымның көбеюімен лимон бальзамы әдетте гүлдемейді.

2.