Fakulteti guruh talabasi

III.bob. Taqsimotni boshqarish tizimlari va strategiyasi
3.1 Taqsimotni boshqarish tizimlari va strategiyasi
Taqsimot kanallari tanlash imkoniyatlaridagi zarur shart bo‘lib, ni.ikrodarajada logistik jarayonlarning qulay ravishga keltirilishi lio/orda katta miqdordagi vositachilarning mavjudligini ta’minlaydi. I lo/irgi sharoitda «vositachi» iborasiga ayrim hollarda salbiy nazar I ill.in qaraladi: ba’zan tovarga uning bir bo‘g‘ini deb qaraladi. logistika doirasida esa, zamona\iy, iqtisodiy jihatdan o'zini m|l;igan vositachilik nazarda tutiladi.
Vositachining xizmatiga muhtojlik qaysi bir ishni bajarishda niisiisiy xarajatlar lining xarajatlariga nisbatan ortib ketgan taqdirda мг/iladi. Vositachi xizmatidan foydalanishning maqsadga muvofiqligi Kiisusiy xarajatlar va vositachi xizmatining qiymatlari o‘rtasidagi 1.11c|i asosida aniqlanadi,
Tizimli yondashuv usullariga, asosan, taqsimot tizimini shakl- lantirishda quyidagi ketma-ket harakatlar qollaniladi.
To‘g‘ridan-to‘g‘ri aloqa — «eshikdan eshikkacha» tizimi bo‘yi- cha tovar yetkazib beruvchidan iste’molchiga omborxonalarga tushmasdan yetkaziladi.
Katta miqdorda yoki noyob mahsulotiar sotib olinganda mazkur shakldan foydalaniladi. Bu shakl transport xarajatlari va tovarlarni omborxonalarda saqlashga sarflanadigan chiaimlami eng kam miqdorga yetkazilishiga imkon beradi. To'g'ridan-to'g'ri aloqalar yaqin joylashgan iste’molchilarga xizmat ko'rsatishda samara beradi.
I«i< molchilar yetkazib beruvchilardan uzoqda yoki bir iicclila hududlarda ioylashgan hollarda tovarlarni omborxona, f ik.i/ib beruvchi korxonalar markazi orqali yetkazish shakli i|ii'lliiniladi. Sotuvchi vakillar mahsulotni yetkazib berishga iinyiirtma qabul qilganda mahsulotni firmaning bironta korxo- n.isijja qayta jo‘natishga mo‘ljallangan markaziy mol o‘tkazish idmasiga emas, balki bevosita yaqin joylashgan taqsimlash maikaziga jo'natishadi.
Invarlarni iste’molchilarga yetkazishning keyingi shakli — ulgurji vositachilar xizmatidan foydalanish. Yetkazib beruvchilar ishlab chiqarish va texnik maqsadda foydalaniladigan mahsulotlami niiishda ulgurji korxonalar vizmatiga murojaat etadilar. Ayniqsa nuiliMilot sotiladigan bozorni kengaytirish va xarajatlarni kamay- 111 ish maqsadida bir xil tovarni turli bozorlarda sotish uchun qo'shuncha vosita tashkil etishga zarurat paydo bo'lganda katta mii|Uorda bir xil bo‘lgan tovarlar yetkazib berilganda mazkur nhnkldan foydalaniladi.
.(i nggi yillarda ulgurji vositachilar va sanoat korxonalari o'n.usidagi munosabatlarning yana bir shakli keng tarqalgan. Bunga kn'1,1 : ko'rsatish operatsiyalari ulgurji vositachilarga biriktirilgan. Bunday Imllaida ishlab chiqaruvchi korxonalar uchun bunday operatsiya- lnrni bajarishga xodimlarni ishga olishga zarurat qolmaydi.
Kanalning darajasi- bu oxirgi iste‘molchiga mahsulotga boʻlgan egalik huquqini va mahsulotni yetkazib berish boʻyicha ishlarni amalga oshiruvchi vositachi sonidir. Taqsimot kanallarini tashkil etish darajadagi kanal. Bu kanalda ishlab chiqaruvchi mahsulotlarni toʻgʻridan toʻgʻri iste‘molchiga hyech bir vositachilarsiz yetkazib beradi; Masalan, paxta xomashyosini toʻgʻridan toʻgʻri paxta zavodiga yetkazib berish yoki poliz mahsulotlarini daladan savdo doʻkonlariga yetkazib berish va boshqalar; birinchi darajali kanal.
Taqsimot markazlarining samaradorligiga tovarlarning yirik partiyalarini olish munosabati bilan beriladigan chegirmalar hisobiga, yetkazib be-rish samaradorligi hisobiga, hamda bir taqsimot markazida xizmatlardan foydala-nuvchi do‘konlar zaxirasi to‘planishi hisobiga erishiladi.