Falsafa 1-2-kurs uzb
Download 493.28 Kb. Pdf ko'rish
|
Falsafa uzb 1-2-kurs
|
Etika Axloq
Odob 538. Jamiyat, zamon insoniyat tarixi uchun namuna bo‘la oladigan ijobiy hatti harakatlar yig‘indisi qanday ataladi. Xulq. Axloq,
Etika. Odob
539. Kant axloqga doir qanday asarlar yozgan. Axloqiy metafizikaning asoslari, Amaliy axloqning tanqidi, "Xulqlar metafizikasi" "Nikomax etikasi" "Evdemning axloq kitobi" "Tabiat dialektikasi", "Ilohiy komediya". "Pxototep o‘gitlari", "Gilgemash". 540. Monogamiya nima? Bir er va bir xotin asosidagi oila Nikoh va axloq asosida turmush qurish Ibtidoiy davrdagi guruhlar orasidagi jinsiy munosabatlar Bir er va bir xotin asosidagi ibtidoiy oila 541. Axloqiy ong nima? U ijtimoiy munosabatlar yig‘indisidir U axloqiy talablarni, adolat haqidagi tasavvurlarni shakllantiradigan qarashlar, g‘oyalar nazariyasidir O‘z-o‘zini anglashning axloqiy shakli Faqat insonga xos bo‘lgan tabiat in’omi 542. Quyidagi yaxshiik tushunchasiga berilgan ta’rifning qaysi biri to‘g‘ri. Yaxshilik-kishilarning fozillikka muvofik keladigan hatti-harakatlari Yaxshilik-ilohiylik mazmuniga egadir Yaxshilik-ehtiroslarga berilmaslikdir Tabiat, jamiyat qonunlariga zid faoliyat ko‘rsatmaslikdir 543. Quyidagi hukmlardan qaysi biri Adolat tushunchasining mazmunini ifodalaydi. Adolat-tenglikning haqqoniy va takdirlashning zaruriy ulchovidir. Adolat- ijtimoiy munosabatlarning xamma tomonlariga daxldor Adolat-tenglikning xaqqoniy va takdirlashning zaruriy o‘lchovidir. Adolat-adolatsizlikka qarshi kurashdir. Adolat-qonunning tantanasidir Adolat axloqdan ko‘ra huquqga ko‘proq tegishli Adolat kuch va qonunning tantanasidir Adolat- insonning ruhiy ko‘nikishidir. Adolat- demokratiya va xukukiy jamiyatni barpo etishdir 544. Quyidagi hukmlardan qaysi burch tushunchasining mazmunini to‘g‘ri ifodalaydi. Burch-insondagi tangrini ovozidir Burch-milliy mazmunga ega xolatdir Burch-shaxsiy manfaatlardir ijtimoiy manfaatlarni ustun quyishni bildiradi Burch-shaxsning jamiyat va shaxs oldidagi axloqiy majburiyatini bajarishdir. Burchning manbai ijtimoiy manfaatdir Burchning mazmuni jamiyat talabalariga boglik xolda
uzgarib turishi mumkin demakdir Burch shaxsning jamiyat va shaxs oldidagi axloqiy majburiyatidir Burch-inson ruxidagi iloxiy farmondir Burch-jamiyat talablarini ma’kullash demakdir Burch-shaxs erkinligini bo‘g‘uvchi ruxiy xolatdir Burch-vatanni ximoya qilishdir Burch-oila sha’nini ximoya qilishdir 545. Qaysi fikrlar Farobiyga tegishli? Inson har doim quvnoq,xushchaqchak bo‘lishi va baxtiyor yashamog‘i zarur Odamlar bilmagan narsalariga dushmanlik ko‘zi bilan qaraydilar Bugunning chorasini ko‘rib,ertaga ehtiyoji kolmagan kishi akllidir Har bir insonning qadr- qimmati uz ishini koyil qilib bajarishdir 546. Tarbiya funksiyasi qanday vazifani bajaradi? Yoshlarni ma’naviy barkamol birlashish ruhida tarbiyalaydi Vatanparvarlik ruhida tarbiyalaydi Intizom ruhida tarbiyalaydi Yosh avlodni shu jamiyatga zarur bo‘lgan ruhda tarbiyalaydi 547. Fuqarolik jamiyati, davlatning eng muhim hujayrasi nima? oila xalq
partiyalar mahalla 548. Quyidagi asarlarning muallifi kim? "Dax majlis", "Makzunul insho" "Axloqi Muxsiniy". Sa’diy Voiz Koshifiy A.Donish Samarkandiy 549. Nikoh, oilaviy mulk, bolalar tarbiyasini o‘z ichiga oluvchi uyushma bu ... oila
davlat jamiyat maktab 550. Oilalar yig‘indisi nimani tashkil etadi? xalqni
jamiyatni millatni davlatni 551. Axloqiy didaktik asar deb nimaga aytiladi? notikliq bilan egallash, hunarni qamrab olgan asarga aytiladi Pand-nasixat tarzidagi odob-axloq mavzularini qamrab olgan asarga aytiladi Urf-odat va an’anaviy, marosimlarni o‘z ichiga olgan asarga aytiladi Insoniylik, mexr-muhabbat, qadr-qimmat mavzusini aks ettirgan asarga aytiladi 552. O‘rtoqlik deganda nimani tushunasiz? Birga o‘qigan, ishlagan moddiy manfaatlarning birligi
Kishilar o‘rtasidagi hissiy- ruhiy munosabat Maqsad umumiyligi, g‘oyaviy jixatdan yakin, xamfikr, xamg‘oya Yaqin tanish, turmush tarzini mushtarakligi 553. Do‘stlik qanday paydo bo‘ladi? Sekin-asta bo‘ladi, chunki do‘stlik sinovdan o‘tishi lozim
Dustlik yaxshi insonlarga Ollohning inoyati tarzida beriladi. Shuning uchun yomon odamlarning do‘sti bo‘lmaydi Kishi ulg‘ayib borgan sari turmush tashvishlarini baxam ko‘radigan, shodlik quvonchga sherik bo‘ladigan kishiga ehtiyoj sezadi Birdaniga paydo bo‘ladi, chunki inson akl-tafakkur birla do‘stni darxol ilg‘ab oladi
554. Haqiqiy o‘rtoqlik munosabatlaridagi jixatlar nimada? ma’rakalarda qatnab turishda, bir-birini yo‘qlab, uzaro tabriklab turishda Tez-tez uchrashishda, bir- birini aybini yuziga solmaslikga O‘zaro xurmat, o‘zaro erdam, mas’uliyatlilik, sezgirlik talabchanlikda Bir-birini ko‘rib turishda, o‘zaro siylab turishda 555. Axloqiy tamoyillar qaysi javobda to‘g‘ri ko‘rsatilgan? burch, vijdon, nomus insonparvarlik, erkparvarlik, vatanparvarlik, millatparvarlik, fidoyilik, ziyolilik, mehnatsevarlik, tinchlikparvarlik halollik, rostgo‘ylik, insoflilik, shirinsuxanlik insonparvarlik, erkparvarlik, vatanparvarlik, millatparvarlik, fidoyilik, ziyolilik, mehnatsevarlik, tinchlikparvarlik, halollik, rostgo‘ylik, insoflilik, shirinsuxanlik, burch, vijdon, nomus 556. Axloqiy me’yorlar qaysi qatorda ko‘rsatilgan? insonparvarlik, erkparvarlik, vatanparvarlik, millatparvarlik burch, vijdon, nomus insonparvarlik, erkparvarlik, vatanparvarlik, millatparvarlik burch, vijdon, nomus halollik, rostgo‘ylik, insodlilik, xushfe’llilik, shirinsuxanlik, kamtarinlik, bosiqlik 557. Axloqshunoslikning asosiy tushunchalari qaysi javobda to‘g‘ri ko‘rsatilgan? insonparvarlik, tinchlikparvarlik, mehnatsevarlik, xushfe’llilik, kamtarinlik, bosiqlik muhabbat, nafrat, rashk, ezgulik va yovuzlik,
yomonlik va adolat, burch, vijdon nomus xushfe’llilik, kamtarinlik, bosiqlik insonparvarlik, tinchlikparvarlik, mehnatsevarlik 558. Vatanparvarlik nima? Vatanparvarlik-ona zaminga, o‘z millatiga,iymoniga bo‘lgan sodiqlik Vatanparvarlik-intizomli bo‘lish
Vatanparvarlik-o‘z yurtini sevish
Vatanparvarlik-fidoiylikdir 559. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 12- moddasida nima haqida fikr yuritiladi? O‘zbekiston Respublikasida ijtimoiy hayot, siyosiy institutlar, mafkuralar va fikrlarning xilma-xilligi asosida rivojlanadi Siyosiy partiyalar faoliyati haqida hech qaysi mafkura davlat mafkurasi sifatida o‘rnatilishi mumkin emas Vijdon erkinligi haqida so‘z boradi
560. Qadimgi Yunon axloqshunosligida to‘rt buyuk faylasuf qaysi qatorda to‘g‘ri ko‘rsatilgan? Pifogor, Demokrit, Gippiy, Konfutsiy Lao-Szi, Pifogor, Epikur, Demokrit Suqrot, Arastu, Aflotun, Epikur
Lutsiy-Aniy Seneka, Epiktet, Konfutsiy, Aflotun 561. Qanday diniy, asosiy muqaddas manbalarni bilasiz? Hadis, Al-jome’, al-soxix", "Sunon-at-Termiziy" "Maxabharata", "Avesto", "Urxun Enisey" bitiklari Injil, Tavrot, Zabur, Qur’on "Imon", "SHoyadki takvodor bo‘lsak", "Xilol- 29-30// pora" 562. Axloqiy ishonch nima? Ishonch-shaxsning axloqiy kamolot chukkisi bo‘lib,inson moxiyatini belgilashda muxim me’yordir Ishonch xulq-normasining to‘g‘ri va adolatli ekanligiga amin bo‘lish demakdir Kishida hayot sharoitlari va tarbiya ko‘rganlik natijasida kat’iy bilim va axloqiy tartib koidalarga asoslangan munosabat Ishonch-turgun harakter kasb etib,shaxsning axloqiy «zanglamasligiga» kafolat beradi
563. Xulq nima? Xulq-inson ongi va irodasi bilan bog‘lik Xulqrostguylik,vijdonli bo‘lmoq Xulqhatti-harakat demakdir Xulq odob axloq formasi 564. Hatti harakat nima? Ongli yunaltirilgan va yakunlangan harakat Hatti harakat me’yor: o‘lchov belgisi Xulqning birligi hatti harakat
Hatti harakat faoliyat birligi 565. Odob madaniyati deganda nimani tushunasiz? Odob axloqni izoxlaydigan munosabat, odob madaniyatini tashkil qiladi Insonning harakati, xulq- atvori,yurish-turishi,nazorat qilishi va insonlar o‘rtasidagi muomala munosabatlari Inson uz harakatlarini me’yorida anglashdir Odob kattalarga nisbatan xurmat, izzat qila bilishdir 566. Vijdon qanday funksiyalarni bajaradi? O’z-o‘zini anglash va onglilik darajasi kabi funksiyalarni bajaradi Baho,buyruk va emotsionallik To‘g‘rilik,poklik va burch xissiyoti Bilish,tarbiya va onglilik 567. “Qo‘li qisqa” kishilarning bolalari kambag‘al va kamtarona yashayotganliklari tufayli halol fazilat egalari bo‘lib etishishi mumkin. Bu fikr qaysi asarda keltirilgan? Pxotatep “Pandnoma” Abu Bakr ar-Roziy “Kambag‘allar tabobati” Fitrat “Oila” Faxt-ul Banot Sigbatulloh “Oila” 568. Odat tusiga aylantirilgan, qat’iylashtirilgan, takallufning mayda-chuyda jihatlarigacha ishlab chiqilgan obod qoidalari sifatida qoidalashtirilgan muomala hodisasi bu .... mehnat
xulq etiket
axloq 569. Axloq qanday funksiyalarni bajaradi? O‘z – o‘zini anglashni, o‘rganish, ta’lim va tarbiyani bir-biriga bog‘lash vazifasidir Gnoseologik, ta’lim-tarbiya, jamiyatda amal qiladigan axloq normalarining zarurligini o‘rgatadi Boshqaruv, his-tuyg‘ularni jilovlash, tarbiyalash, ma’rifatchilik Tartibga solish (boshqaruv), stimul, baholash, bilish, tarbiyalash 570. Vijdon erkinligi nima? Vijdon erkinligi vijdonni azobga qo‘ymaslikdir. Avvalo u erkin bo‘lishi uchun insonning barcha hatti-harakatlari tamoman ixtiyoriy cheklangan bo‘lmog‘i lozim Vijdon erkinligi vijdonga xilof ish tutmay axloqiy hayot kechirishdir U kishining jamiyat talablariga muvofik harakat qilish zarurligini anglab olishidir Vijdon erkinligi diniy e’tikodga beparvo bo‘lishdir. Vijdon bu e’tikod oldiga u xech qanday mas’uliyatni xis etmaydi 571. Muallimlik axloqining asosiy professional xususiyatlari nimalardan iborat? O‘rganish-nasihat qilish istagida bo‘lish, fikrlarni ravon ifodalash, o‘z xulqini doimo qattiq nazorat etish Adolatli, prinsipial, kamtar kiyinish, yurish turishda oddiy bilimli, yoshlarga maslahat bera oladigan, obruli
Talabchanlik, bilim bera olish, nasixat qilish, yosh avlodga mehr-muruvvatli bo‘lish, o‘z malakasini doimo oshirib borish, o‘z tuyg‘ularini tizginlay olish Kuzatuvchan, qattiqqo‘l, or- nomusli, adolatli, bilimli, ma’naviyati boy, vijdonli 572. Raxbar xodimning professional axloqi qanday bo‘lmog‘i lozim? Xushmuolali, o‘z odamlarining shaxsiy sifatlarini, xarakterini, ehtiyojlarini bilishi, kerak, Shaxsiyatparast bo‘lmasligi, adolatli bo‘lmog‘i kerak Ishbilarmon, kamtar, kollektiv yutuklarini o‘ziniki, qilib ko‘rsatmaydigan, tanqidni kutaradigan va undan ijobiy xulosa chikara oladigan, qo‘l ostidagilarni aldash, ko‘rqitmasligi kerak Raxbar qattiqqo‘l, talabchan adolatli, xizmat qiladigan, bilim va saviyasi bilan boshqalardan ustun bo‘lmogi lozim Shaxsga sig‘inishga moslashgan soxta va yasama obruni rad etish, xushomadlarga berilmaslik manfaatparast bo‘lmasligi kerak 573. Qonunda nikoh necha yoshdan belgilangan? Yigitlar uchun 19, kizlar uchun 18 Yigitlar uchun 25, kizlar uchun 16 Yigitlar uchun 18, kizlar uchun 17 Yigitlar uchun 25, kizlar uchun 17 574. Faylasuf Nitsshe odamlarni 3 toifaga bo‘ladi. Ular:
yovuz, yaxshi, aqlli odamlar odobli, aqlli, oliy darajadagi odamlar faylasuflar, harbiylar, hunarmandlar oxirgi odamlar, yaxshi odamlar va a’lo odamlar 575. Etosfera qanday ma’noni bildiradi. Axloqiy muxit davrini yaratish Inson tarbiyasini nazariy asoslash Axloqiy muxit davrini yaratish axloqka zamonaviy yondashishni, inson tarbiyasini nazariy asoslash Axloqka zamonaviy endashishni 576. Bobilliklarning badiiy yuksak va mukammal axloqiy asari? Pxatotep ugitlari Gilgamish eposi Konfutsiy hikmatlari Abadiy ezgulik asari 577. Axloq tuzilmasini ko‘rsating. axloqiy ong, axloqiy his- tuyg‘u, axloqiy munosabatlar axloqiy ong, axloqiy qarashlar, axloqiy xis-tuyg‘u axloqiy burch, axloqiy madaniyat axloqiy ong, axloqiy xis- tuyg‘u 578. Axloqiy madaniyat bu … Shaxs axloqiy taraqqiyotning belgisi yurish-turish odobi axloq-odob bilan ish tutish Shaxs axloqiy taraqqiyotning belgisi, axloq-odob bilan ish tutish, yurish-turish odobi 579. A.Avloniy millat taraqqiyotiga eng kuchli to‘siq bo‘ladigan illatlardan biri sifatida qanday illatni ko‘rsatadi? hasad g‘azab
ta’magarlik jaholat 580. Nima uchun biz axloqshunoslikni «ezgulik falsafasi» deb ataymiz? chunki u-axloqiy tafakkur taraqqiyotini tadqiq etadi, amaliyotda insonni ezgulik orqali haqiqatni olib borishga xizmat qiladi, insonni yuksak ma’naviyatga etaklaydi chunki u-axloqiy tafakkur taraqqiyotini tadqiq etadi chunki u-amaliyotda insonni ezgulik orqali haqiqatni olib borishga xizmat qiladi chunki u-insonni yuksak ma’naviyatga etaklaydi 581. Konfutsiyning "Lun- yuy (Hikmatlar) kitobida" "Osmon o‘g‘li, osmon ostidagilarni barchasiga ota..." deb kim ta’kidlanadi? Imperator Ota
Aka-uka Din peshvolari 582. O‘zbekiston Konstitutsiyasining qaysi bob,nechanchi moddasida davlat oilani o‘z ximoyasiga olganligi va oila davlat tasarrufida ekanligi aytilgan? 14 bob,63 modda 16 bob,65 modda 13 bob,51 modda 15 bob,69 modda 583. Aflotunning ta’limoti buyicha odamning joni nimalardan iborat? aql, sezgi, iroda aql, sezgi, bilish aql, sezgi, ong iroda, aql, ong 584. Xulq nima? Jamiyat, zamon, insoniyat tarixi uchun namuna bo‘la oladigan ijobiy hatti harakatlar Oila xamda jamoa maxalla kuy mikesida ahamiyatli bo‘lgan ammo jamiyat va insoniyat hayotiga sezilarli ta’sir ko‘rsatmaydigan yoqimli, ijobiy hatti- harakatlar majmui Barcha hatti-harakatlar majmui Milliy urf-odatlarga asoslangan chiroyli hatti- harakatlar majmui 585. Insoniyat hayotida yoqimli taasurot uyg‘otadigan,lekin jamiyat va insoniyat hayotida u kadar muxim ahamiyatga ega bo‘lmaydigan,milliy urf- odatlarga asoslangan chiroyli hatti-harakatlarni uz ichiga olgan tushuncha nima? axloq
etika xulq
odob Arastu fanlarni necha tizimga bo‘lgan va ular qaysilar,aniklang: 1 ga: falsafiy 4 ga: falsafiy,amaliy,nazariy va ijtimoiy 2 ga: ijtimoiy-falsafiy 3 ga: nazariy, amaliy va ijodiy 587. Gumanizm so‘zining mohiyati nimadan iborat? Gumanizm inson ozodligini aks ettiruvchi tuyg‘u Gumanizm insonparvarlik demakdir Gumanizm lotincha “insoniy” “insonga xos” degan ma’noni anglatib, insonga bo‘lgan mehribonlik, g‘amxo‘rlik, inson ozodligini har tomonlama ravojlanishni aks ettiruvchi oliyjanob tuyg‘u Gumanizm-insonga xos mehribonlik 588. "Zardusht dediki ..." asari muallifi, buyuk olmon faylasufi kim? F.Nitsshe Gegel
A.Shopengauer R.Dekart 589. Axloqiy ong nima? axloqiy fikrlar, hissiyotlar, qarashlarni shakllantirgan axloqiy talablar, nazariyalar, tasavvurlar g‘oyalarni shakllantirgan axloqiy namunalar, tuyg‘ular, g‘oyalarni shakllantirgan axloqiy dunyoqarashni, adolatni shakllantirish 590. «Jamshiddan so‘radilar: Nega hamma zebu-ziynatlarni chap qo‘lingga berding, vaxolanki fazilat ung tarafdadir». Xo‘sh sizningcha Jamshid bu savolga qanday javob berdi? Bu mening o‘zimgi xos bo‘lgan fazilatimdir U javob bermay, yelka qisib qo‘ygan Men uchun o‘ng qo‘lning o‘ng qo‘l ekanining o‘zi buyuk ziynatdir. Fakat buyuk shoxlargina chap kulga zeb-ziynat takishadi, 591. Epikur fazilatlar ichida qaysisiga aloxida e’tibor karatadi. adolat va donishmandlikka ezgulik va poklikka adolat va ezgulikka donishmandlik va bilimga 592. Pandnomalarning yuksak badiiyati va tarbiyaviy ahamiyati nimada?
Kelajak avlod uchun dasturamal bo‘lib xizmat qiladi Komil insonni tarbiyalash va kelajak uchun har tomonlama etuk shaxsni shakllantirish Siyosiy jixatdan,etuk inson qilib tarbiyalaydi Har tomonlama yuksak axloqli qilib tarbiyalash 593. Axloqshunoslik huquqshunoslikdan farq qiladimi? ha uning uz qonun-qoidalari mavjud ha u qonunlashtirilgan axloqdir ha faqat bir-biriga yondashadi 594. Lafz deganda nimani tushunasiz? Lafz-mexr-muruvvatlilik Lafz-berilgan va’da, ahd Lafz-insoniylik Lafz-to‘g‘riso‘zlik 595. Assalomu alaykum so‘zining ma’nosini bilasizmi? Salomlashish axvol so‘ramokda Salomlashish insoniy burch Salomlashish sizga salomatlik, tinchlik tilashdir Salomlashish eson, omon bo‘lmok, bezarar yurmoq ma’nosini anglatar 596. Qur’onda axloq – odob qoidalarining talablari? Yomon yullardan kaytarishga Axloq-oxirat ne’matlariga yetkazuvchi omil Muruvvatli bo‘lishga Kishilarni to‘g‘ri yo‘lga chorlash 597. Qaysi xislat odamga baxt saodat keltiradi? Kamtarlik Mexribonlik Tavoze, muruvvat Sadoqat, mehnatsevarlik, omonatga vafo 598. Estetika atamasini birinchi marta kim kiritgan. Aflotun Baumgarten Lessing Arastu
599. San’at nima. San’at estetika (estetika) ning shunday turidirki, maqsadi insonning ijtimoiy siyosiy va aqliy qobiliyatini taraqqiy ettirishdir San’at estetikaning shunday turidirki, narsa va hodisalarning zoxiriy tomonlari o‘zgartirib o‘rganadi San’at voqelikdagi hodisalarni badiiy timsollarda aks ettirishning bir ko‘rinishidir San’at voqelikni idrok etishning shunday turidirki, uning maqsadi, go‘zallik qonuniga muvofiq borliqni va insonning o‘zini ijodiy ravishda o‘zgartirish jarayonida, uning qobiliyatini rivojlantirishni shakllantirishdir 600. San’atni paydo bo‘lishi va taraqqiyoti uchun Download 493.28 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|