By Nodirbek abduqodirov Reja - Kirish
- Iqtisodiyot falsafasi va zamonaviylik
- Zamonaviy O`zbekistonda iqtisodiyot falsafasining xususiyatlari
- Iqtisodiyotning falsafiy asoslari, va iqtisod
Kirish - Iqtisodiyot falsafasi iqtisodiy fanlarning falsafiy asoslarini ko'rib chiqishdir. U iqtisod, mulk, tovar va pul falsafasi, iqtisodiy siyosat, taqsimlash tamoyillari, jamiyatda iste’molchi tanlovi, byurokratiyaning iqtisodiy mohiyati, ishbilarmonlik etikasini o‘z ichiga oladi. Iqtisodiyot falsafasi asosiy e’tiborni “qiymat-narx” muammosi kabi masalalarga qaratadi, bu muammoni falsafiy mulohazasiz adekvat hal qilib bo‘lmaydi. Ijtimoiy faylasuflarning ta'kidlashicha, zamonaviy jamiyat iqtisodchilikning eng yuqori namoyon bo'lishi bilan tavsiflanadi. Kapitalizm rivojlanishi bilan foyda va samaradorlik bilan bog'liq bo'lmagan qadriyatlar va an'analar o'z ma'nosini yo'qotadi.
Iqtisodiyot falsafasi va zamonaviylik 21-asr boshlariga kelib eng rivojlangan mamlakatlarda global iqtisodiy jamiyat shakllangan, shuningdek, unga mos keladigan shaxs tipi - homo ekonomikus. Ijtimoiy uyushgan egoizm hayotning hukmron shakliga aylanadi. Jamiyat taraqqiyotining yangi bosqichi moddiy ishlab chiqarish va iste’mol sohasida hisob-kitob, sotib olish va sotish hayotning boshqa sohalariga ham kirib kelganligi bilan tavsiflanadi. Bularning barchasi jamiyat va odamlarning shaxsiy hayoti sohasining to'liq tijoratlashuvi mavjudligidan dalolat beradi. Va bu jarayonda faoliyatning deyarli barcha sohalariga ta'sir ko'rsatadigan eng muhim ijtimoiy institutlardan biri sifatida ommaviy axborot vositalarining o'rni katta. Shunisi e'tiborga loyiqki, ko'plab zamonaviy sotsial-demokratlar ijtimoiy adolat va xavfsizlik iqtisodiyotini afzal ko'radilar. Ular “bozor iqtisodiyoti, lekin bozor jamiyati emas” shiorini e’lon qildilar. Ular o'zlarining ijtimoiy dasturlarida bozor qonunlariga qarshi turish zarurligini isbotlaydilar, umuminsoniy venalitetni ta'lim, madaniyat, san'at, shaxsiy va shaxslararo munosabatlar sohalariga o'tkazishga qarshi chiqadilar. Ular bozorni ijtimoiy tartibga solish - iqtisod chegaralarini o'rnatish, foyda va iste'molchilik istagini yuqori g'oyalar va ideallarga bo'ysundirish tarafdori. Global texnologik sivilizatsiyaning shakllanishi texnologiya va texnologiyaning mutlaq qadriyatlarga aylanishi bilan bog'liq. Ushbu tizimning muvaffaqiyatli ishlashi uchun iqtisodiy shaxs emas, balki "texnologik" shaxs kerak. U ishlab chiqarishda operatorga, kundalik hayotda magnit karta tashuvchiga aylanadi. Shaxsning bu pozitsiyasining salbiy tomoni shundaki, jonli muloqot, ijtimoiy hamjihatlik va birodarlikning insonparvarlik sifati mavjud emas. Bu erda ma'naviy va shaxsiy tamoyillarning ahamiyati bekor qilinadi. Zamonaviy O`zbekistonda iqtisodiyot falsafasining xususiyatlari - O`zbekistonning o'ziga xosligi bir qator afzalliklarning mavjudligidadir: kuchli ilmiy, texnologik va intellektual salohiyat va eng boy tabiiy resurslar. Ushbu imtiyozlar iqtisodiy o'sishni qo'llab-quvvatlash uchun yagona tizimga bog'lanishi kerak. Bozor o'z-o'zini tartibga soluvchi mulkka ega bo'lib, raqobat va tadbirkorlik erkinligi, xususiy mulk odamlarning iqtisodiy tashabbusini ozod qiladi va iqtisodiy o'sishga yordam beradi. Mamlakatimizda bozor o'zgarishlarining o'ziga xos xususiyatlari bor, deb ishoniladi: davlatning roli, geografik sharoitlar, fuqarolarning mentaliteti. Xorijga pul oqimini to'sish bo'yicha davlat siyosati natijasida iqtisodiyotni modernizatsiya qilish haqida ham mulohazalar mavjud. Bu yo'llar falsafiy va ontologik kabi sof iqtisodiy xususiyatga ega emas, Chunki biz jamiyatimizning holati va rivojlanish istiqbollari haqida gapiramiz. Biz, O`zbekiston aholisining farovonligi haqida gapiramiz. O`zbekiston iqtisodiyoti qiyin davrlarni boshdan kechirmoqda. Mulkni noto'g'ri qayta taqsimlash, korruptsiyaning kuchayishi aholining ko'p qatlamlarining qashshoqlashishiga, daromadlar bo'yicha keskin ijtimoiy tabaqalanishga olib keldi. Bunday sharoitda ma'lum bir qadriyatlar tizimi ishlab chiqilgan. Qiyin Moliyaviy ahvolga tushib qolgan ruslarning aksariyati uchun asosiy foyda omon qolish imkoniyatidir, ya'ni. eng dolzarb ehtiyojlarni qondirish. Va, albatta, har bir kishi o'z farovonligini yaxshilashga umid qiladi
Iqtisodiyotning falsafiy asoslari, va iqtisod - Iqtisodiyot falsafasining asosiy tushunchalarini oydinlashtirish muammosi fundamental ahamiyatga ega. Shuni yodda tutish kerakki, iqtisodiyotning asosiy kategoriyalarining falsafiy jihati, birinchidan, insonning tevarak-atrofdagi iqtisodiy dunyoning mavjudligiga bo'lgan ishonchini va insonning o'zini o'z ongi bilan mustahkamlaydi. Bu iqtisodiy voqelikning falsafiy va ontologik asoslari va old shartlarini tasdiqlash haqida. Ikkinchidan, asosiy toifalar iqtisodiyot hodisalari to'g'risida etarli bilim berish uchun mo'ljallangan. Bu epistemologik jihat. Uchinchidan, asosiy toifalarning maqomi prinsipial ahamiyatga ega bo‘lib, xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarning qadriyat-dunyo qarashlari va yo‘nalishlari, ularning faoliyati va xulq-atvorini rag‘batlantirishning o‘ziga xos xususiyatlari bilan bog‘liq bo‘lib, biz iqtisodiy dunyoda shaxs haqida gapiramiz. To'rtinchidan, asosiy kategoriyalar nafaqat kognitiv regulyatorlar funktsiyasini bajaradi, balki amaliy faoliyatda maqsad qo'yish ma'nosiga ham ega. Iqtisodiy amaliyotda falsafiy va uslubiy tamoyillar va kategoriyalarga asoslangan loyihalar va dasturlar tuziladi
E’tiboringiz uchun rahmat BY Nodirbek abduqodirov
Do'stlaringiz bilan baham: |
