Fan: Biologiya Sinf 9 Sana

Ayirish sistemasi. Baqaning ayirish sistemasi baliqlarnikiga o'xshash ikkita uzun tasmasimon buyrakdan iborat. Buyraklar qorin bo'shlig'ida, umurtqa pog'onasining yon tomonlarida joylashgan. Har qaysi buyrakdan bittadan ingichka naycha - siydik yo'llari chiqib, kloaka bo'shlig'iga ochiladi. Siydik kloaka orqali tashqi muhitga chiqib ketadi.
Moddalar almashinuvi. Baqalar baliqlar singari sovuqqonli hayvonlardir. Ularning organizmida moddalar alniashinuvi sust kechganidan tanasining harorati tashqi muhit haroratiga bog'liq, ya'ni havo isiganda tana harorati ko'tariladi, soviganida esa pasayadi. Sovuq tushganida baqalar kam harakat bo'lib qoladi. Qishda ular biror pana joyga kirib olib karaxt bo'lib yotadi.
Nerv sistemasi. Baqaning markaziy nerv sistemasi baliqlarnikiga o'xshash bo'limlardan iborat (73-rasm). Biroq bosh miyasi yaxshiroq rivojiangan bo'lib. unda ikkita bo'rtmachadan iborat yarimsharlar hosil bo'ladi. Baqa baliqlarga nisbatan sekin harakadanishi. tanasiningyer yuzasiga yaqin joylashganligi tufayli ular harakatini va tana muvozanatini boshqarib turadigan miyachasi baliqlarnikiga nisbatan kamroq rivojlangan.
Baqa sezgi organlarining tuzilishi quruqlik muhitiga moslashgan. Ikkita qovog'i ko'zlarini turli ta'sirlardan himoya qiladi va namlab turadi. Eshitish organlari ichki va o'rta boiimdan iborat. O'rta quloq tovushni kuchaytirib beradi. Quloqning bu bo'limi ko'zning orqasida joylashgan nog'ora pardadan boshlanadi. Tovush to'lqinlari nog'ora pardani tebratganida tebranish to'lqini o'rta quloq nayi ichida joylashgan eshitish suyakchalari orqali ichki quloqqa uzatiladi
Mavzu: Bo'g'imoyoqlilar tipi. Nazorat shakli: Test topshiriqiari.
1.Daryo qisqichbaqasining qorin qismi necha bo'g'imdan iborat?
A. 1. B. 2. C. 5. D. 7.
2.O'zbekistonning choi zonalarida uchraydigan qisqichbaqasimonni belgilang.
A. Dafniya. B. Biy. C. Zaxkash. D. Tarantul.
3.Qisqichbaqaning yurak devorida necha juft teshikcha bo'ladi?
A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.
4.Qisqichbaqaning uzun mo'ylovlari qanday vazifani bajarishini aniqlang.
A. Hid, ta'm bilish. B. Tuyg'u, ta'm bilish.
C. Muvozanat, tuyg'u. c(. Hid bilish, tuyg'u.
5.Qisqichbaqasimonlardan planktonorganizmlardebataladiganhayvonlar qaysilar?
A. Omar, dafniya. B. Dafniya. siklop.
C. Siklop, krab. D. Krevetka, krab.
6.Zahkashlar nimalar bilan oziqlanadi?
A. O'simlik qoldiqlari. B. Mayda hayvonlar.
C. O'simlik barglari. D. O'smliklaming yosh novdalari.
7.O'rgimchakning oyoq paypaslagichiari qanday organ va u qanday vazifani bajaradi?
A. Tuyg'u, pastki jag'lar. B. Ta'm bilish, zaharli bezlar.
C. Hid bilish. yuqorigi jag'. D. Eshitish, yuqorigi jag'.
8.O'rgimchaklarning qaysi biri har xil chuqurliklarga voronkasimon tutqich to'r to'qiydi, lekin zahri umurtqali hayvonlar uchun havfli emas.
A. Tarantul. B. Falanga. C. Qoraqurt. D. Chayon.
9.Butli orgimchakda qancha yurish oyoqlari bo'lishini belgilang.
A2ta. B. 4ta. C. 6ta. D. 8ta.
10.Qaysi o'rgimchak tuproqqa chuqurligi 60 sm gacha bo'lgan tik inda yashaydi?
A. Qoraqurt. B. Biy. C. Butli o'rgimchak. D. Pichano'rar.
11.Qaysi parazit hayvon xo'jayinining hidi orqali topib boradi?
A. Qongiz. В. Капа. C. O'rgimchak. D. Faianga.
12.Chayonning qaysi organi qisqichga aylangan?
A. Oyoq paypaslagichlari. B. Mo'yloviari.
C. Pastki lablari. D. Pastki jag'iari.
13.Bo'g'imoyoqliiardan qaysi hayvon tirik tug'adi?
А. Капа. B. Chumoli. C. Chayon. D. Dafniya.
14.Kanalar qanday kasalliklarni odamga yuqtiradi?
A. Gepatit, tif. B. Ensefalit, sil. C. Tif, sil. Q. Tuiyaremiya, ensefaiit
15.Tunda inidan chiqib ov qiladigan o'rgimchakni toping.
A. Biy. B. Qoraqurt. C. Butli o'rgimchak. D. Faianga.
Uyga vazifa O`qib o`rganish, Takrorlash