Fan: biologiya

Darsning borishi: 
Tashkiliy qism: O’qituvchining salomlashishi, jurnalga yo’qlama qilishi,sinf o’quvchilarini darsga jalb 
qilib, ishchi muhitini yaratish.
 
Uy vazifasining bayoni:______________________________________________________________ 
__________________________________________________________________________________ 
Yangi mavzuning bayoni:
Hayotning o‘ziga xos xususiyatlarini tadqiq etishning organizm darajasida 
tirik organizmlarning xilma-xilligi, hayotiy jarayonlarning o‘ziga xos xususiyatlari 
o‘rganiladi. Organizm o‘z-o‘zini idora etuvchi biologik sistema. Organizm hayotiy 
jarayonlarni yuqori darajada tartiblangan tarzda namoyon etish, o‘z-o‘zini idora etish va tiklash 
xususiyatlariga ega, irsiy axborotni avloddan avlodga barqaror o‘tkazilishini ta’minlovchi yaxlit biologik 
sistema sanaladi. Botanika o‘quv fanida o‘simlik yaxlit organizm ekanligi haqida ma’lumot 
berilgan. Bunga qo‘shimcha ravishda o‘simliklarda hayotiy jarayonlar: nafas olish, fotosintez, suv 
bug‘latish, harakatlanish, o‘sish, rivojlanishni yuqori darajada 
tartiblangan tarzda na moyon bo‘ladi, o‘z o‘zini idora etish va tiklash, ko‘payish xususiyatlariga ega, 
o‘zidagi mavjud irsiy axborotlarni keyingi avlodga barqaroro‘tka zilishini ta’minlovchi biologik sistema 
ekanligini qayd etish zarur.Organizm yoki alohida olingan individ 
populatsiya tarkibiga muayyan tuzilish va funksional tarkibga ega bir qismi sifatida kiradi va populatsiya 
– tur jarayonida muhimo‘rin tutadi.
Bir va ko‘p hujayrali organizmlar va ularning hayot 
faoliyatidagi o‘zi ga xos xususiyatlar. Barcha tirik organizmlarda harakatlanish, nafas olish, oziqlanish, 
ayirish, modda va energiya almashinuvi, ichki va tashqi muhit omillariga qo‘zg‘alish orqali javob 
qaytarish, himoyalanish, o‘sish, rivojlanish, ko‘payish orqali irsiy axborotni nasldan naslga o‘tkazishi 
kabi hayotiy jarayonlar kuzatiladi. Bir hujayrali organizmlar biosferada muhim o‘rin tutadi. Ular orasida 
fotosintezni amalga oshiradigan avtotrofl ar (yashil suvo‘tlari, sianobakteriyalar) suvo‘tlari bilan 
oziqlanadigan fi totrofl ar, yirtqich va parazitlik qiladigan geterotrofl ar, o‘simlik va hayvon qoldiqlari 
bilan oziqlanadigan saprofi tlar mavjud. Bir hujayralilarda metabolitik jarayonlar jadal sur’atda sodir 
bo‘ladi, shu sababli, biogeosenozda modda va energiya almashinuvida, ayniqsa uglerodning davra 
bo‘ylab aylanishida muhim ahamiyatga ega.