Fan va innovatsiyalar vazirligi jizzax davlat pedagogika universiteti

chizma
 
chizma
 
Kim birinchi bо‘lib qо‘lidagi chizmalarni tо‘g‘ri 
qо‘yib tugatsa, о‘yinning g‘olibi hisoblanadi. Agar 
о‘yin “riba” (“baliq”) bilan tugasa, ya’ni 
о‘yinchilarning qо‘llarida “toshlar” bо‘lsa-yu, 
yurish imkoniyati bо‘lmasa, qо‘lida eng kam 
“toshlar” qolgan о‘yinchi g‘olib hisoblanadi. Agar hammada barobar 
“toshlar” qolsa о‘yin durang bilan yakunlanadi. 

---

 
 
chizma 
Eslatma. О‘yinda tо‘rt nafargacha о‘yinchi 
о‘ynashi mumkin. Unda bir nechta komanda 
tuzilib, har bir komandadan ikki nafardan 
g‘oliblar aniqlanadi, ulardan yana komandalar 
tuzib, eng oxirida ikkita о‘yinchidan bittasi 
chempion bо‘lishi mumkin. 
Birinchi turda g‘olib chiqqanlardan tuzilgan 
komandalarga о‘rtacha murakkablikdagi, ikkinchi 
tur qatnashchilariga murakkabroq va final 
qatnashchilariga yanada murakkabroq detallarni tanlash tavsiya etiladi. 
Yuqorida keltirilgan domino о‘yini jadvaliga asosan tayyorlanadigan 49 ta 
“tosh” quyida berilgan. Bu yerdagi raqamlar о‘yindan oldin olib tashlanadi. 
 
Domino “tosh”lari

---

Muhandislik grafikasini о‘qitishda didaktik о‘yin texnologiyasining о‘rni. 
 
 
Ma’lumki, bolalar jim о‘tirolmaydilar, ular doimo harakatda bо‘ladilar, ya’ni 
о‘ynaydilar. О‘yin bolalarning tabiiy hamrohi bо‘lib, ularga olam-olam hayojonli 
quvonch keltiradi. Bolalar о‘yinlar orqali dunyoni, ya’ni tevarak – atrofni 
о‘rganadi, shu bilan bir qatorda ma’lum darajadagi tarbiyani ham oladi. О‘yin 
orqali mehnat qilishga о‘rganadi. О‘yin davomida о‘zining sevgan qahramoni 
obraziga kirib, о‘zida haqqoniylik, yolg‘on gapirmaslik, zehn о‘tkirlik, chaqqonlik, 
kuchli bо‘lishlik, bardosh berishlik, tez topqirlik, g‘alaba qilishga intilish kabi 
fazilatlarni tarbiyalaydi. 
О‘yin qoidalari asrlar davomida xalq tomonidan qonunlashtirilib ularning 
tarbiyaviy ahamiyatiga kо‘p e’tibor berilgan. Shuning uchun maroq bilan kо‘p 
о‘ynaydigan bolalar zehni о‘tkirligi bilan boshqalardan ajralib turadi. 
Umuman olganda, о‘yinni gо‘dak boladan tortib mо‘ysafitgacha о‘ynashi 
mumkin. О‘yinlarni odamlar о‘z yoshiga qarab tanlashadi. Yosh bolalar kо‘proq 
harakat bilan bog‘liq о‘yinlarni tanlashadi. Chunki, ularning о‘sishi, 
ulg‘ayishi buni talab qiladi. Yoshi ulg‘aygan sari odamlar asta-sekin kо‘proq fikr 
yuritadigan о‘yinlarni tanlashadi. 
Har xil о‘yinlarning kelib chiqishi xalq pedagogikasining maxsuli bо‘lib, 
о‘qituvchilar dars berishi jarayonida shu о‘yinlarning ba’zi elementlaridan 
foydalanishlari zarur. 
О‘quvchilarning yuqoridagi fazilatlarini о‘rganib, chizmachilik darslariga 
о‘yin elementlarini kiritish lozim. An’anaviy dars jarayonida о‘quvchilarning 
zerikishlarini, charchashini sezish bilan о‘qituvchi 5-6 minutlik mavzuga 
bag‘ishlangan о‘yin о‘tkazishi lozim. Chizmachilikdan о‘tkaziladigan har bir о‘yin 
о‘ziga hos ijodiy yondoshishni talab qiladi. Bu yerda о‘qituvchi sinfdagi barcha 
о‘quvchilarning diqqatini о‘tkaziladigan qisqa muddatli о‘yinga jalb qila bilishi 
katta ahamiyatga ega. О‘yinda о‘quvchi faol ishtirok etishga, fikr yuritishga, 
mulohaza qilishga qilgan harakatlari ularning butun his tuyg‘ularini ishga 
soladi. 

---

О‘yinli qiziqarli va jonli о‘tishga kо‘p jihatdan о‘qituvchining mahoratiga bog‘liq 
hisoblanadi. 
Agar о‘qituvchi bolalar psixologiyasiga monand yо‘l tutib, ular bilan 
о‘ynasa, ya’ni ularning yoshiga hos bо‘lgan о‘yin elementlardan foydalansa, oliy 
toifali chizmachilik о‘qituvchilarning aytishicha, har bir dars kichik – kichik 
о‘yinlardan tashkil topgan bо‘lsa, albatta dars jonli, qiziqarli, mahsulli о‘tadi. 
Didaktik о‘yinlar oddiydan asta – sekin murakkablashtirib tuzilgan bо‘lishi, 
о‘quvchilarning aqliy faoliyatini faollashtirishga mо‘ljallangan bо‘lishi lozim. 
Didaktik о‘yinlar orqali о‘quvchilarda quyidagi faoliyatlarni rivojlantirishga 
e’tibor qaratiladi: 
– sekin-asta turli didaktik masalalarni kiritish yо‘li bilan aqliy faoliyatidagi 
ijobiy о‘zgarishlarni shakllantiradi; 
– aqliy faoliyatida о‘yinga bо‘lgan qiziqishni rivojlantiradi; 
– bitta о‘yin chegarasida qator aqliy masalalar majmuasini о‘stiradi; 
– barcha о‘ynayotganlarning hissiy va intelektual tuyg‘ularini bitta 
maqsadga yо‘naltiradi; 
– о‘quvchilarda tartiblilik, tashkilotchilik, maqsad sari intiluvchanlik 
hislarini tarbiyalaydi. 
Bunday muammolarni yangi darajada qabul qilish о‘quvchilar ongida kо‘plab 
kelayotgan turli axborotlarni singdira olishga olib keladi.