Fani bo’yicha O’quv-uslubiy majmua bilim soxasi

D-t 5110-«Hisob-kitob schyoti»-2000 sum D-t 8410-«Emission daromad»-40 sum
D-t 9690-«Moliyaviy faoliyat bo‘yicha bonshcha xarajatlar»-20 sum K-t 8610-«Sotib olingan xususiy oddiy aktsiyalar»-260 sum.
Qo‘shma korxonaning ustav kapitalini shakllantirishda ta’sis xujjatlarini ro‘yxatdan o‘tkazish paytidagi va ustav kapitaliga amalda valyuta va valyuta boyliklariga - oid badallarni kiritish paytidagi valyuta kurslarining farqlanishi natijasida kursdagi tafovut yuzaga keladi.
Misol. Ta’sis shartnomasiga muvofiq qo‘shma korxonaning ustav kapitalida chet ellik muassisning ulushi 200 ming dollardan iborat. Hujjatlarni ruyxatda olish paytida 1$ 300 sumga teng bo‘lganligini hisobga olgan holda, uning ulushi 60000 ming sum, deb baxrlandi. Biroq pul mablag‘lari bilan badallar to‘lash paytida 1$ 310 sumga teng bo‘lgan. Bu esa korxona sum Hisobida 200 ming dollarni olib, 60000 ming sum emas, balki 62000 sumga ega bo‘ladi, degan ma’noni anglatadi. Bu tafovut 2000 (62000-60000)ming sum qo‘shimcha sarmoyaga kiritiladi:
D-t 5210-«Mamlakat ichkarisidagi valyuta mablag‘lari»-62000 ming sum K-t 4610-«Ustav kapitaliga badallar bo‘yicha muassislar qarzlari»-60000 ming sum K-t 8420-«Ustav kapitalini shakllantirishda kursdagi fark»-2000 ming sum.
Biroq keyinchalik xorijiy valyutadagi pulga oid moddalar xar bir hisobot davri yakunlanadigan sanada kayta baholanadi, bu qayta baholash natijasi kelgusi davrlar daromadi yoki xarajatlariga o‘tkaziladi.
Amaldagi konunchilikka binoan korxonada rezerv kapitali tashkil etiladi. Uning miqdori jamiyat ustav kapitalining 15 foizidan kam bo‘lmasligi kerak Rezerv kapitali xar yili sof foydadan ajratmalar o‘tkazish yuli bilan jamiyat ustavida belgilangan miqdorga etguncha tashkil etiladi. Rezerv kapitali korxona kurgan zararini qoplash, imtiyozli aktsiyalar uchun dividend to‘lash, aktsiyadorlar talabiga ko‘ra aktsiyalarni kayta sotib olish uchun ishlatiladi. Shu bilan birgalikda rezerv kapitali hisobvaraqlari ueoq muddatli aktivlarni kdyta baholashda yuzaga keladigan inflyatsion rezervlarga muvofiq foyda hisobidan tashkil qilinadigan rezerv hisobi uchun mo‘ljallangan.
Rezerv kapitali hisobi quyidagi hisobvaraqlarda yuritiladi: 8510-«Aktivlarni kayta baholash bo‘yicha tuzatishlar»; 8520-«Rezerv kapitali»; 8530-«Beg‘araz olingan mol-mulk».
8510-«Aktivlarni kayta baholash bo‘yicha to‘zatishlar» hisobvarag‘i kayta baholash natijasida aktivlar qiymatining oshishini hisobga oladi.
Misol. Transport vositasining boshlangich qiymati 500000 sumga, eskirish qiymati 200000 sumga teng. 3 koeffitsient bilan kayta baxrlash natijasida transport vositasining boshlangich qiymati 1500000 sum (500000*3)gacha oshgan. Transport vositasining eskirishi esa 600000 sum (200000*3)gacha oshgan. Transport vositasining boshlangich qiymati o‘rtasidagi fark 1000000 sum(1500000-500000)ga eskirish qiymati o‘rtasidagi fark 400000 sum(600000-200000)ga teng.
Ushbu muomalalar hisobda quyidagicha aks ettiriladi: