Арифметик ҳисоблашларнинг қисқартирилган шакли 2-жадвал
-
Қисқартилган
|
Тўлиқ шакл
|
шакл
|
|
|
|
х+=а;
|
х = x + а;
|
|
|
х -= a;
|
x = х - a;
|
|
|
х*=а;
|
x = х * a;
|
|
|
x /= а;
|
x = х / а;
|
|
|
х%=а;
|
x = х % а;
|
|
|
C++ да учраб турадиган айрим амаллар:
3-жадвал
Амаллар Функция
~ тўлдирувчи
| “ѐки”
^ “ѐки”
Муаллифлар: М.Х.Худойбердиев, Б.Б.Акбаралиев
-
|
|
|
|
<<
|
|
Чапга силжитиш
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
>>
|
|
Ўнгга битта
|
|
|
|
|
|
|
|
|
силжитиш
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Стандарт функцияларни чақириш:
|
|
|
|
|
|
|
|
4-жадвал
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Функция'>Амаллар
|
|
|
Функция
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
abs(i)
|
|
|
i бутун соннинг модули
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
fabs(x)
|
|
|
x ҳақиқий соннинг модели
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sqrt(x)
|
|
|
x ҳақиқий сон квадрат
|
|
|
|
|
|
|
илдизи остида
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
pow(x,y)
|
|
|
x ни y – даражага орттириш
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Математик кутубхонасининг стандарт функциялари:
Қуйидаги 5-жадвалда математик функциялардан айримлари келтирилади ва ўзгарувчилар double тоифада:
|
|
5-жадвал
|
|
|
|
Функция
|
Изоҳ
|
Мисол
|
|
|
|
ceil(x)
|
x ни x дан катта ѐки тенг билан кичик
|
ceil(12.6) = 13.0
|
|
сонгача яҳлитлайди
|
ceil(-2.4) = -2.0
|
|
|
|
Cos(x)
|
x нинг тригонометрик косинуси
|
cos(0.0) = 1.0
|
|
|
|
Exp(x)
|
e нинг x-чи даражаси (экспоненциал
|
exp(1.0) = 2.71828
|
|
функция)
|
exp(2.0) = 7.38906
|
|
|
|
fabs(x)
|
x нинг абсолют қиймати
|
x>0 => abs(x) = x
|
|
|
x=0 => abs(x) = 0.0
|
|
|
x<0 => abs(x) = -x
|
|
|
|
floor(x)
|
x ни x дан кичик бўлган энг катта бутун
|
floor(4.8) = 4.0
|
|
бўлган сонгача яҳлитлайди
|
floor(-15.9) = -16.0
|
|
|
|
fmod(x,y)
|
x/y нинг қолдиғини каср шаклида беради
|
fmod(7.3,1.7) = 0.5
|
|
|
|
Муаллифлар: М.Х.Худойбердиев, Б.Б.Акбаралиев
Log(x)
|
x нинг натурал логарифми (e асосига
|
log(2.718282) = 1.0
|
|
кўра)
|
|
|
|
|
Log10(x)
|
x нинг 10 асосга кўра логарифми
|
log10(1000.0) = 3.0
|
|
|
|
pow(x,y)
|
x нинг y чи даражага кўтариш
|
pow(3,4) = 81.0
|
|
|
pow(16,0.25) = 2
|
|
|
|
Sin(x)
|
x нинг тригонометрик синуси
|
sin(0.0) = 0.0
|
|
|
|
sqrt(x)
|
x нинг квадрат илдизи
|
sqrt(625.0) = 25.0
|
|
|
|
Tan(x)
|
х нинг тригонометрик тангенси
|
tan(0.0) = 0
|
|
|
|
С ва С++ даги буйруқлар :
Дастурчи қуйидаги сўзлардан фойдаланиб ўз дастурини ишлаб чиқади ҳамда мазкур сўзларни функция ва процедураларининг номлари сифатида ишлатиб бўлмайди:
C ва C++ учун умумий бўлган буйруқлар:
|
|
|
auto
|
do
|
goto
|
signed
|
unsigned
|
break
|
double
|
if
|
sizeof
|
void
|
сse
|
else
|
int
|
static
|
volatile
|
char
|
enum
|
long
|
struct
|
while
|
const
|
extern
|
register
|
switch
|
|
continue
|
float
|
return
|
typedef
|
|
default
|
for
|
short
|
union
|
|
Фақат C++ да мавжуд буйруқлар:
|
|
|
asm
|
explict
|
operator
|
this
|
virtual
|
bool
|
false
|
private
|
throw
|
wchar_t
|
catch
|
friend
|
protected
|
true
|
|
class
|
inline
|
public
|
try
|
|
const_cast
|
mutable
|
reinterpret_cast
|
typeid
|
|
Муаллифлар: М.Х.Худойбердиев, Б.Б.Акбаралиев
delete
|
namespace std
|
static_cast
|
typename
|
dynamic_cast
|
new
|
template
|
using
|
Махсус белгилар:
Ушбу махсус белгилар cout билан бирга фойдаланилади:
6-жадвал
Белги
|
Хусусиятлари
|
|
|
\a
|
Огоҳлантирувчи белги(сигнал ѐки қўнғироқ)
|
|
|
\b
|
Қайтариш белгиси
|
|
|
\f
|
Саҳифа ѐки бетни ўгурувчи белги
|
|
|
\n
|
Янги қаторга ўтказиш белгиси
|
|
|
\r
|
Enter вазифасидаги амални бажаради(клавиатурадаги ушбу
|
|
белгини хусусияти)
|
|
|
\t
|
Горизонтал жадвал белгиси
|
|
|
\v
|
Вертикал жадвал белгиси
|
 
\\Сатрни дастурнинг иш жараѐнидан озод қилиш
\?
|
Сўроқ белгиси
|
|
|
\*…*\
|
Оралиқдаги белгилар ѐки сатрлар дастур иш жараѐнидан озод
|
|
қилади
|
|
|
\’
|
Битталик тирноқ белгиси
|
|
|
\"
|
Қўштирноқ белгиси
|
|
|
\0
|
Нолинчи белги
|
|
|
\ooo
|
Саккизлик саноқ тизимидаги белги. М.:007
|
|
|
\xhhhh
|
Ўн олтилик саноқ тизимидаги белги.М.:xFFFF
|
|
|
%d
|
Бутун сонни чиқариш
|
|
|
%f
|
Ҳақиқий сонни чиқариш
|
|
|
%c
|
Битта белгини чиқариш
|
|
|
%s
|
Белгили қаторни чиқариш
|
|
|
Муаллифлар: М.Х.Худойбердиев, Б.Б.Акбаралиев
Изоҳ: юқоридаги жадвалда келтирилган белгилардан фойдаланиш қўштирноқ ичида амалга оширилади. Масалан: cout>>"\n Mening birinchi dasturim";
Муаллифлар: М.Х.Худойбердиев, Б.Б.Акбаралиев
С++ муҳитида дастурлаш
С++муҳитидада энг содда дастурлаш қуйидаги кўринишда бўлади:
main()
{
....
}
C++ дастур тузиш вақтида катта ва кичик ҳарфлардан тўғри фойдаланиш зарур. Чунки, барча стандарт операторлар кичик ҳарфлардан фойдаланишга мўлжалланган. main бўш қавсдан фойдаланади, бу уни аргумент бўлмаслигини билдиради. Фигурали қавслар дастурни бошланиши “{” ва тугашини “}” билдиради. Юқорида келтирилган дастурга амаллар юклатилмаганлиги учун у ҳеч қандай иш бажармайди. Келгусидаги босқичларда дастурлашга алоҳида тўхталиб ўтилади. С++да тузилган дастур компиляция қилинганда *.ехе – файл ҳосил қилади.
С++да матнни экранга чиқариш:
#include // stdio.h – файлидаги киритиш-чиқаришнинг стандарт функцияларига мурожаатни ўрнатади
main()
{
cout<<“ Менинг биринчи
дастурим”; // экранга чиқариш
функцияси орқали матнни
экранга чиқаради
}
Do'stlaringiz bilan baham: | 
