Фанидан Мустақил иш Мавзу


Асосий қисм Бургилаш кудуги ва унинг кисмлари


Download 484.8 Kb.
bet2/6
Sana22.04.2023
Hajmi484.8 Kb.
#1380774
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
бургулаш

Асосий қисм
Бургилаш кудуги ва унинг кисмлари
Бургилаш кудуги деб ер остидаги цилиндрик шаклдаги, диамтери унинг чукурлигига нисбатан анча кичик булган тог лахмига айтилади.
Бургилаш кудукларининг диаметрлари 26 мм дан 1000 мм гача узгариши мумкин. Баъзи холларда шурф ва шахта кудукларини бургилашда уларнинг диаметрлари 1000-1500 мм, шу билан бирга шахта стволларини утганда -1,5 м. дан 8 м гача узгариши мумкин.
Кичик диаметрдаги кудуклар 26-151 мм каттик фойдали казилмаларни кидириш ва разведка килиш учун бургиланади. Катта диаметрдаги кудуклар асосан инженер-техник вазифаларни хал килиш учун ва суюк хамда газсимон фойдали казилмаларни ер устига чикариш учун ишлатилади.
Бургилаш кудукларининг чукурликлари бир неча метрдан тортиб, то бир неча километргача узгариши мумкин. Каттик фойдали казилмаларни кидириш ва разведка килишда баъзи кудукларнинг чукурлиги 4000 м, нефть ва газ кудукларини бургилашда эса – 9550м ташкил этади. Республикамизда каттик фойдали казилмалари учун бургиланган кудукларнинг чукурлиги 3500 м. дан / АО-2. Олмалик ГКЭ, нефть ва газ кудукларини эса 7500 м дан ошиб кетди. Фойдали казилмаларни разведка килиш чукурликлари иктисодий максадга мувофик аникланади.
Чукурлиги 15 км.гача булган ута чукур кудуклар (СГ-3 Коля ярим оролидаги, Саатли Озарбайжандаги) куйидаги максадлар учун бургиланган.
– ер остида содир буладиган остки зона ва жараёнлар тугрисида купрок объектив маълумотлар олиш учун;
– фойдали казилмаларнинг хосил булиши ва уларни таркалиш конуниятлар тугрисидаги маълумотларни бойитиш учун.
– Ер мантиясининг устки кисмини очиш учун.
Бургилаш кудуклари куйидаги асосий элементлардан иборат:
Кудук устьеси 1- ернинг устки кисми, аквория туби ёки ер ости шароитида бургиланганда тог лахми элементи билан бургилаш кудуги кесишган жойига айтилади.
Кудук забойи 8- кудук туби, бургилаш жараёнида узгариб боради; забой халкали 6 керн 7 билан ялпи 8 булиши мумкик.
Кудук деворлари 9 бургилаш кудугини ён томонлари.
Кудук стволи 2,5- кудук деворлари билан чекланган бушлик. Мустахкам булмаган тог жинсларини бургилаганда кудук деворлари обсадка кувурлари Билан мустахкамланади. Бу холда кудук стволи тораяди.
Кудук уки 4 бургилаш жараёнида узгариб борадиган забой марказидаги геометрик нукталар урни, яъни бургилаш кудуги кунгдаланг кесими марказларини туташтирувчи фикран чизик.
Кудук чукурлиги – кудук уки буйлаб – устье ва забой орасидаги масофа.
Кудук диаметри – тог жинсларини парчаловчи асбобнинг номинал диаметрига тугри келувчи шартли диаметр. Кудукнинг хакикий диаметри, одатда тог жинсларини парчаловчи асбоб диаметридан катта булади, чунки бургилаш жараёнида кудук деворлари кенгшайиб кетади.
Бу билан бирга «кудук конструкцияси» деган тушунча хам мавжуддир. Кудук конструкцияси деганда чукурлигига караб унинг диамтерлари (Д1, Д2, Д3) узгаришига, хамда обсадка калонналарининг диаметри D0. D ва узунлигини L1. L2 англатади. Кудук стволлари обсадка кувурлари билан мустахкамланган хамда кувурлар билан мустахкамланган 2 булиши мумкин.
Кудук деворлари мустахкамлангач, кейинги кудук диаметри кичрайиб боради.
Хар бир обсадка колоннаси кудук устьесидан чикиб туриши мумкин ёки пастга тушиши мумкин ва «впотай» булиши мумкин. Заруратга караб кудук деворлари ва обсадка кувурлари орасидаги бушлик цемент эритмаси билан тулдирилиши мумкин.
Кудукларнинг ер ичидаги холати.
Кудуклар ер устидан, ер ости тог лахмларидан, сув хавзалари устидан дарё, кул, денгиз океанлар ва акваториялар тубидан бургиланиши мумкин. Уз йуналиши буйича бургилаш кудуклари куйидагиларга булинади: вертикаль 1, огма 4, горизонтал 3 ва восстаюший 2 тог лахларида пастдан юкорига караб бургилаш. (1,2 расм)
Горизонтал ва восстаюший кудуклар асосан ер ости тог лахмларидан хамда тогли жойларда кулай рельефлар бор шароитда ер юзи устидан хам бургиланиши мумкин. Кудукларнинг йуналиши фойдали казилмаларнинг етиши ва тог жинсларининг физик-механик хусусиятларига караб танланади, чунки бу хусусиятлар бургилаш жараёнида кудук йуналишини узгартириб юборади.
Кудук йуналиши шундай белгиланиши керакки, у фойдали казилма катламларини имкони борича тугри бурчак билан кесиб утсин. Шундагина юкорига кутарилган намуна (керн) буйича катламнинг хакикий каланлиги аникланади. Бушликдаги кудук укининг холати кудукларнинг трассаси деб аталади.
Барча кудуклар бургилаш жараёнида одатда эгриланадилар (кияланадилар).
Кияланиш характерига караб куйидаги турдаги кудук трассаларини ажратиш мумкин: (1,2 расмга каралсин) тугри чизикли 1,2. 3,4. кияланган 6, тугри чизикли – кияланган 5 ва мураккаб 7.
У ёки бу турдаги трассалар бургилаш пайтида уз холича табиийкияланиш конуниятларига кура хосил булиши мумкин ёки турли техник воситалар ёрдамида сунъий йул билан хосил булиши мумкин. Бундан ташкари трассалар яссикияланган ва кенг микёсда кияланган булиши мумкин.
Геология хужжатларда кудуклар вертикал ва горизонтал текисликларга туширилган соя тарзда курсатилади.
Кудук укининг вертикал текисликка туширилган соя проекцияси профил 2, горизонтал текисликдагиси эса – кудук плани деб номланади.
Кудук устиси холати топографик ёки маркшейдерлик суратга тушириш йули билан олинган координаталар ёрдамида аникланиши мумкин.
Кудук стволи укининг бушликдаги холати огиш бурчаги P, зенит бурчаги Q ва азимут бурчаги A билан аникланди.
Кудукларнинг огиш бурчаги P, деб, курилаётган нуктадаги горизонтал текислик ва кудук укига утказилган уринма орасидаги бурчакка айтилади.
Кудукларнинг зенит бурчаги Q, курилаётган нуктадаги вертикал текислик ва укка утказилган уринма орасидаги бурчакни ташкил этади.
Оғиш бурчаги ва зенит бурчаги орасидаги богланиш
P=900
Q=900
Азимут бурчаги A деб, меридиан билан кудук уки горизонтал проекциясига утказилган урунма уртасидаги бурчакка айтилади. Бурчак соат стрелкаси йуналиши буйича олинади. Азимут ва зенит бурчаклари махсус кудук улчов асбоблари – инклинометрлар ёрдамида хар 20-100 метрда улчанади.

Download 484.8 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling