Fanidan o„quv-uslubiy majmua

3-bosqich. YAkuniy (15 min.)	3.1. Mavzu boyicha 2-3 ta xulosa chiqaradi. Faol talabalar nomlarini aytadi va baholaydi. 3.2. Mustaqil ish uchun topshiriqlar beradi: ―O`zbekistonda bozor islohotlarigacha qanday iqtisodiy munosabatlar hukmron edi‖, ―YAngi tizimga otishning tovar-pul munosabatlariga aloqadorligi nimada?‖ mazmunidagi savollar mustaqil ishlash uchun beriladi.
3.1. Eshitadilar, savollarini beradi va yozib oladilar. 3.2. Topshiriqlarni yozib oladilar.

1-ilova

“B.B.B.” jadvali asosida asosiy tushuncha va atamalar

		Bilaman “Q”, Bilmayman “-”.	Bildim “Q”, Bilaolmadim “-”.
1	Natural ishlab chiqarish
2	Tovar ishlab chiqarish
3	Tovar
4	Tovar qiymati
5	Almashuv qiymati
6	Mehnat unumdorligi
7	Mehnat intensivligi
8	Qiymatning mehnat nazariyasi
9	Oddiy mehnat
10	Murakkab va malakaviy mehnat
11	Qiymat qonuni
12	Pul vazifalari
13	Oltining qiymati
14	Naqd pullar
15	Kredit pullar

2-ilova
Ijtimoiy xojalikni tashkil etishning umumiy iqtisodiy shakllari

Natural ishlab chiqarish		Tovar ishlab chiqarish
Mahsulotlarni ishlab chiqaruvchining oz ehtiyojlarini qondirishi uchun, xojalik ichki ehtiyojlari uchun ishlab chiqarilishi		Tovar yoki xizmatlarning ishlab chiqaruvchining oz iste‘moli uchun emas, balki bozorda sotish uchun yaratilishi

3-ilova Natural va tovar xojaliklarining bir-biridan farqlanishi

Asosiy jihatlar	Natural xojalik	Tovar xojaligi
Moddiy ne‘matlarni ishlab chiqarish maqsadi	Shaxsiy ehtiyojlarni qondirishda foydalanish	Boshqa tovarlarga ayirboshlash, bozorda oldi-sotdi qilish
Ishlab chiqariladigan mahsulot tarkibining aniqlanishi	Ehtiyojlar va imkoniyatlardan kelib chiqqan holda oldindan aniqlanadi	Bozordagi muayyan talab va ishlab chiqaruvchining xususiiy manfaati asosida aniqlanadi
Iste‘molchini oziga jalb etish uchun kurash	Bunday kurash mavjud emas	Bunday kurash mavjud va tovar xojaligining rivojlanishi bilan kuchayib boradi
Ishlab chiqarilgan mahsulotning iste‘mol qilinishi darajasi	Barcha ishlab chiqarilgan mahsulotlar tolaligicha iste‘mol qilinadi	Ishlab chiqarilgan mahsulotlar ayrim turlari va qismlarining sotilmay qolishi, ya‘ni iste‘mol kilinmasligi
Ishlab chiqarish jarayonida ishchi kuchining ishtirok etish tamoyillari	Ishlab chiqarish jarayonida faqat ozi va oila a‘zolarining mehnatidan foydalaniladi	Ishlab chiqarish jarayonida yollanma ishchi kuchidan ham foydalanish mumkin

4-ilova Tovar xojaligining vujudga kelishi va amal qilinishining ijtimoiy-iqtisodiy asoslari

1.Ijtimoiy mehnat taqsimoti va ixtisoslashuv	2.Xususiy mulkning vujudga kelishi va rivojlanishi	3.Ishlab chiqaruvchilarning iqtisodiy jihatdan bir- biridan alohidalashuvi
	5-ilova
Mehnat unumdorligi oshishiga ta‟sir korsatuvchi omillar

ehnat qurollarining rivojlanishi darajasi va samaradorligi

Fan va texnika taraqqiyoti darajasi

Ishchining malaka darajasi

Fan va texnika yutuqlarini ishlab chiqarishga joriy etish darajasi

6-ilova
Pul va uning vazifalari
Pul – tovarlarni ayirboshlashda umumiy ekvivalent vazifasini bajaruvchi maxsus tovar.
Tolaqonli pullar – haqiqiy pullar bolib, unda qiymatga ega pulli tovar ishtirok etadi.
Toliqsiz pullar – tolaqonli pullarning orinbosari bolib, qiymati muhim bolmagan va shunga muvofiq nominaliga togri kelmaydigan pul belgilari

3-Mavzu. Tovar-pul munosabatlari rivojlanishi va bozor munosabatlarining shakllanishi
Seminar mashgulotining o„qitish texnologiyasi
Vaqti: 2 soat	Talabalar soni: 45-50 nafar
O„quv mashg„ulotining shakli	Mustaqil ishlash konikmalarini shakllantirish boyicha muammoli seminar.
Seminar mashgulotining rejasi	Tovar ishlab chiqarishning vujudga kelish va bozor munosabatlarining paydo bolishi. Tovar va uning xususiyatlari. Tovarning nafliligi va ayirboshlanish nisbati (qiymati). Tovar qiymati va qiymat qonuni. Pulning kelib chiqishi, iqtisodiy mazmuni va vazifalari. Tovar-pul munosabatlarining rivojlanish bosqichlari. O`zbekistonda tovar-pul munosabatlari qaror topish shartsharoitlari.
Oquv mashgulotining asosiy maqsadi: tovar-pul munosabatlari rivojlanishining bozor iqtisodiyoti shakllanishi va amal qilinishidagi roli va ahamiyatini tushunib olish, asosiy iqtisodiy kategoriyalarning mohiyatini bilib olish.
Pedagogik vazifalar: tovar ishlab chiqarishning vujudga kelishining bozor munosabatlari paydo bolishiga bogliqligini tushuntirish; tovarning xususiyatlari, nafliligi va ayirboshlanish nisbati togrisida tasavvur hosil qilish; qiymat qonunining amal qilishi togrisida tushuncha hosil qilish; pulning kelib chiqishi va tovar-pul munosabatlarining rivojlanish bosqichlarini korsatish; O`zbekistonda tovar-pul munosabatlari qaror topish shart-sharoitlarini korsatish.		Oquv faoliyatining natijalari: Talaba: tovar, qiymat, iste‘mol qiymati, almashuv qiymati, pul kategoriyalariga ta‘rif bera oladi; tovarning asosiy xususiyatlarini tavsiflay oladi; qiymat qonunining mazmunini tushuntirib bera oladi; O`zbekistonda tovar-pul munosabatlari qaror topish shart-sharoitlari va xususiyatlarini bilib oladi.
O„qitish uslubi va texnikasi		Muammoli usul, blis-sorov.