Fanidan tayyorlagan Qabul qildi: Tursunov. A
Eron va Kavkaz yurishlari
Download 383.12 Kb. Pdf ko'rish
|
1-mustaqil ish S
Eron va Kavkaz yurishlari
Ammo, Amir Temur bu bilan qanoatlanmadi. Tez orada u qoʻshni davlatlar va xalqlar ustiga yurish qilib, ularni oʻziga boʻysundirish va markazlashgan buyuk saltanat barpo etishni oʻz oldiga maqsad qilib qoʻydi. Bu davrda Oltin Oʻrda, Xuroson va Erondagi ijtimoiy-siyosiy vaziyat uning uchun juda qoʻl keldi. Amir Temur harbiy yurishni Xurosondan boshladi. 1381-yil u Hirotni egalladi. Saraxs, Jom va Qavsiya sh.lari jangsiz taslim boʻldi. Xuroson, xususan uning poytaxti Hirot strategik jihatdan muhim ahamiyatga ega boʻlib, Eron, Iroq, Shom va boshqa mamlakatlarga oʻtishda koʻprik vazifasini oʻtardi. 1381 — 84 yillar davomida Amir Temur Eronning katta qismini egalladi. Avval (1381) Kalot, Turshiz va Sabzavor, keyin (1383) Seistonning Zireh, Zova, Farah va Bust qalʼalari, 1384- yilda esa Astrobod viloyati va Ozarbayjonning Omul, Sori, Sultoniya va Tabriz shaharlari istilo qilindi. 3 yillik istilo Amir Temur shu bilan birga shimoliy-gʻarbdan, yaʼni Oltin Oʻrda tomonidan boʻlayotgan tazyiqqa barham berish maqsadida Toʻxtamishga qarshi 3 marta qoʻshin tortishga majbur boʻldi. U 1389-yilda Dizaq (Jizzax)ning Achchiq mavzeida, 1391-yilning 18-iyunida (hozirgi Samara bilan Chistopol shaharlari orasida joylashgan Qunduzcha (Kondurcha) daryosi vodiysida (qarang Qunduzcha jangi ) va nihoyat, 1395-yilda (28 fev.) Shimoliy Kavkazda Terek daryosi boʻiida Toʻxtamish qoʻshiniga qaqshatqich zarba beradi (qarang Terek daryosi boʻyidagi jang ). Amir Temur harbiy yurishlari natijasida Quyi Idil (Volga) viloyatlari, Saroy Berka, Saroychik va Hojitarxon (Astraxon) kabi shaharlar gʻorat qilindi. Amir Temur Toʻxtamishni quvib Ryazan viloyatigacha bordi va Yelets shahrini ishgʻol qildi. Sharafuddin Ali Yazdiy Amir Temurning Moskva istilosini shunday taʼriflaydi: „Sohibqiron Maskavga sorikim, Rusning shaharlaridan erdi, tavajjuq qildi. Anda yetkonda nusratshiʼor cheriki ul viloyatni (shahar va atrofini) chobtilar va andagʻi hokimlarni tobeʼ qildi. Va cherikning eliklariga sonsiz mol tushti…― („Zafarnoma―, 179-bet). Bu urushda Azaq (Azov), Kuban va Cherkas yerlari ham kuchli aziyat chekegandi. Qizigʻi shundaki, Amir Temur Idilning Turotur kechuvi boʻyida Oʻrusxonning oʻgʻli Quyrichoq oʻgʻlonni chaqirtirib, unga qoʻlga kiritilgan sobiq Joʻchi ulusini inʼom etdi. Rossiya tarixchilari B. D. Grekov va A. Yu. Yakubovskiyparnmnt yozishlaricha, Amir Temurning Toʻxtamish ustidan qozongan gʻalabasi, faqat Markaziy Osiyo uchun emas, balki butun Sharqiy Yevropa, shuningdek tarqoq Rus knyazliklarining birlashishi uchun ham buyuk ahamiyat kasb etgan. 3 mavzu O‗zbekistonda ijtimoiy sohada amalga oshirilayotgan o‗zgarishlar mazmun va mohiyati. O‘zbekistonda ijtimoiy sohada amalga oshirilayotgan o‘zgarishlar mazmun va mohiyati Reja: O`zbekistonda ijtimoiy sohada amalga oshirilayotgan o`zgarishlar Aholini kuchli ijtimoiy himoyalash- davlat siyosatining bosh yo‟nalishi. Diniy bag‟rikenglik – ijtimoiy barqarorlik omili. Xulosa ‗zbekiston Respublikasi Prezidentining «O‗zbekiston Respublikasida Ma'muriy islohotlar konsepsiyasini tasdiqlash to‗g‗risida»gi Farmoniga sharh e'lon qilindi. Mamlakat taraqqiyotining zamonaviy bosqichida keng ko‗lamli islohotlarning muvaffaqiyatli amalga oshirilishi davlat boshqaruvining mutlaqo yangi va samarali faoliyat yurituvchi tizimini yaratishni talab qiladi. Shu munosabat bilan mamlakatda davlat boshqaruvi tizimini tubdan takomillashtirish va modernizatsiya qilish bo‗yicha salmoqli ishlar amalga oshirilmoqda. Davlat organlari faoliyatining ochiqligini ta'minlash va davlat xizmatlari ko‗rsatish tizimini takomillashtirish uchun elektron portallar va ma'lumotlar bazalari yaratildi. Xususan, ruxsat beruvchi hujjatlar va litsenziya olishni soddalashtirish uchun www.license.gov.uz, «yagona darcha» tamoyili bo‗yicha davlat xizmatlari ko‗rsatishni ta'minlash uchun birdarcha.uz veb-saytlari yaratildi. Davlat xizmatlarini qayta ko‗rib chiqish va optimallashtirish natijasida tadbirkorlik subektlarini ro‗yxatga olishning tartib-taomillari 4-martaga, ro‗yxatga olish uchun zarur vaqt esa 30 daqiqaga qadar qisqartirildi. Shu bilan birga, so‗nggi yilda amalga oshirilgan keng ko‗lamli ishlarning obektiv tahlili, davlat boshqaruvi organlari faoliyati, aholi bilan ochiq va to‗g‗ridan-to‗g‗ri muloqot natijalari mavjud muammo va kamchiliklarni tizimli hal etishga ehtiyoj natijalari yuzasidan ynatijalari yuzasidan yozma axborot berilishi shart, deb xabar beradi Shuningdek, 2020 yilning 24 - 26 aprel kunlari poytaxtimiz Toshkentda O‗zbekiston Kasaba uyushmalari Federatsiyasi tomonidan hamkor tashkilotlar ko‗magida ―Harakatlar strategiyasi va kuchli ijtimoiy siyosat: xalqaro amaliyot va O‗zbekiston tajribasi‖ mavzuida xalqaro konferensiya o‗tkaziladi.O‗zbekistonda kechayotgan bugungi o‗zgarishlar mamlakat yangi tarixini boshlab berdi, desak ayni haqiqatni aytgan bo‗lamiz. Zotan, yurtimizda ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy va boshqa sohalarda yuz berayotgan ulkan yangilanishlar davlatimizning dunyo hamjamiyati bilan tom ma‘noda integratsiyalashuvini ta‘minlamoqda. Qisqacha aytganda, bugun yurtimiz dunyoni o‗ziga chorlayapti, yopiqlikdan ochiq pragmatik siyosat sari yuzlanmoqda. Bunday tutum, shubhasiz, bugungacha mavjud bo‗lgan tartib-qoidalarni isloh qilish va ularni dunyo andozalariga uyg‗unlashtirishni taqozo etadi. O‗zbekiston Kasaba uyushmalari Federatsiyasining hamkor tashkilotlar ishtirokida ―Harakatlar strategiyasi va kuchli ijtimoiy siyosat: xalqaro amaliyot va O‗zbekiston tajribasi‖ mavzuidagi xalqaro konferensiyani o‗tkazish tashabbusi mohiyatida ham aynan shu muddao mujassamdir. Harakatlar strategiyasi doirasida yurtimizda hayotga tatbiq etilayotgan mutlaqo yangicha ijtimoiy siyosatning mazmun va mohiyatini dunyo jamoatchiligiga yetkazish, qolaversa, davlat organlari, kasaba uyushmalari, Savdo-sanoat palatasi hamda fuqarolik jamiyati boshqa institutlarining aholini ijtimoiy himoya qilish borasidagi o‗zaro hamjihatligi va sherikligi istiqbollarini belgilab olishni rejalashtirayapmiz. Mazkur anjuman ijtimoiy-mehnat masalalarini hal etishda bevosita qatnashayotgan ishtirokchilar taklif va mulohazalari hamda tajribalarini konstruktiv muhokama qilish, o‗zaro fikr almashish uchun xalqaro platforma vazifasini o‗taydi. Bu format shak-shubhasiz, O‗zbekistonning ochiqligini, faol, amaliy hamkorlikka, xalqaro va chet el tajribasini o‗rganish asosida aholini ijtimoiy himoya qilish bo‗yicha vazifalarni hal etishga tayyorligini ham namoyish qiladi. Shuni alohida aytish kerakki, mazkur g‗oya Xalqaro mehnat tashkiloti, Xalqaro kasaba uyushmalari konfederatsiyasi, Umumyevropa kasaba uyushmalari mintaqaviy kengashi, Xalqaro ish beruvchilar tashkiloti kabi nufuzli xalqaro tashkilotlar tomonidan qo‗llab-quvvatlandi. Va uning ishida ushbu tashkilotlar mutasaddilari, shuningdek, ijtimoiy taraqqiyot, iqtisodiyot hamda huquq sohasidagi milliy va chet ellik ekspertlar qatnashishi kutilayotir. Forum o‗z dasturida mamlakatimizdagi ijtimoiy- iqtisodiy ahvol, sog‗liqni saqlash sohasidagi ishlar, ta‘lim, ijtimoiy infratuzilma, arzon uy-joylar, ish joylaridagi mehnat sharoitlari, davlat organlari, kasaba uyushmalari va ish beruvchi hamkorligi borasida aniq tasavvurga ega bo‗lishi uchun ishtirokchilarning bevosita joylarga safar uyushtirishi ham ko‗zda tutilgan. Qolaversa, anjumanda yalpi majlislardan tashqari, aholining real daromadi va bandligini izchil amalga oshirish orqali faol ijtimoiy himoya, aholini ijtimoiy himoyalash va sog‗lig‗ini muhofaza qilish yo‗nalishidagi davlat tizimini takomillashtirish, xotin-qizlarning ijtimoiy-siyosiy faolligini oshirish, aholi yashash sharoitlari yaxshilanishini ta‘minlovchi arzon uy-joylar qurilishi, yo‗l- transport, muhandislik-kommunikatsiya va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish hamda modernizatsiya qilish bo‗yicha maqsadli dasturlarni ro‗yobga chiqarish, ta‘lim va fan sohasini rivojlantirish istiqbollari hamda yoshlarga oid davlat siyosatini takomillashtirish kabi yo‗nalishlar bo‗yicha munozaralar ham rejalashtirilgan. Xalqaro miqyosda ijtimoiy himoya eng kam darajasining tan olingan 9 turi mavjud bo‗lib, bular tibbiy xizmat, ishsizlik bo‗yicha nafaqa, baxtsiz hodisa yoki kasb kasalligi natijasida yetkazilgan zararni qoplash bo‗yicha nafaqa, homiladorlik va tug‗ish nafaqasi, boquvchisini yo‗qotishi munosabati bilan beriladigan nafaqa, kasallik bo‗yicha nafaqa, qarilik pensiyasi, oilaviy nafaqa, nogironlik bo‗yicha nafaqalarni o‗z ichiga oladi. E‘tiborli jihati shundaki, ushbu xizmatlarning 5 turi to‗liq, 2 turi esa qisman ijtimoiy sug‗urta tizimi bilan qamrab olingan xodimning hissasiga to‗g‗ri keladi. Biroq afsuski, bugungi kunga kelib, ijtimoiy sug‗urtalangan xodimlar soni borgan sari kamayib ketayapti. Xalqaro mehnat tashkiloti ma‘lumotlariga ko‗ra, ayni paytda dunyo aholisining 55 foizi ijtimoiy himoyadan mahrum bo‗lsa, atigi 29 foizi kompleks ijtimoiy ta‘minotdan foydalanish imkoniyatiga ega. Pensiya yoshidagi keksalarning 68 foizi qarilik pensiyasini oladi. Bu esa ko‗plab davlatlarda ham jamg‗arib boriladigan, ham sug‗urtali pensiya ta‘minoti yetarlicha rivojlanmaganligini ko‗rsatadi. Yana bir og‗ir muammo — taraqqiy topgan yigirma birinchi asrda ham , afsuski, insonlarning sog‗liqni saqlashga bo‗lgan huquqi dunyoning ko‗pgina mintaqalarida hali real haqiqatga aylanmadi. Bu, ayniqsa, aholining 56 foizi mazkur imtiyozdan mahrum bo‗lgan qishloq joylariga taalluqlidir. Yaqinda XMT jahon hamjamiyatiga bugungacha amaliyotda bo‗lmagan - xususiy beg‗araz yordamni eng kam darajadagi ijtimoiy himoyani ta‘minlash uchun yo‗naltirish haqidagi chaqiriq bilan murojaat qildi. Va, bu bilan, u o‗z tajribasida jismoniy shaxs korxona va jamg‗armalarning beg‗araz yordamlaridan ijtimoiy himoya maqsadida foydalanish mumkinligini e‘tirof etdi. O‗zbekistonda bu borada yetarli tajriba to‗plangan, ijtimoiy himoya sohasida aynan davlat va xususiy sherikchilik aloqalari yo‗lga qo‗yilgan. Xususan, resurslarni fuqarolar o‗rtasida maqsadli qayta taqsimlash, ijtimoiy siyosat tizimida esa ijtimoiy ta‘minot, ijtimoiy himoya, ijtimoiy yordam markaziy o‗rin egallaydi. Bugun yurtimizda inson omili oliy qadriyat darajasiga ko‗tarildi. Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning ―Odamlar ertaga emas, bugun baxtli yashashni istaydilar‖, degan tamoyilni ilgari surishi va buni bugungi siyosatimizning ustuvor yo‗nalishiga aylantirishida ham aynan shu mazmun- mohiyat mujassamdir. Mazkur prinsip ijrosi o‗laroq, mamlakatimizda amalga oshirilayotgan insonparvar siyosat odamlar hayotiga yangicha mazmun baxsh etmoqda. Xususan, aholining talab va ehtiyojlarini hisobga olgan holda, qishloq joylarda yangilangan namunali loyihalar asosida arzon uy-joylar qurish bo‗yicha dasturning qabul qilingani odamlar qalbida yashash va ishlashga bo‗lgan qarashlarni o‗zgartirib yubordi. Dasturga ko‗ra, 2017 yilda shahar va qishloqlarda umumiy maydoni 3,5 million kvadrat metrdan ortiq bo‗lgan namunali va ko‗p qavatli uylar bunyod etildi. 2017-2020 yillarda shaharlarda 945 ta ko‗p qavatli turarjoy qurilishi bo‗yicha dastur qabul qilingan. Kam ta‘minlangan oilalar uchun Qoraqalpog‗iston Respublikasi, Toshkent shahri, viloyatlar markazlarida va yirik shaharlarda ko‗p qavatli uylarda 50 mingga yaqin arzon kvartiralar barpo qilinadi. Xususan, 2017 yilda xuddi shunday ko‗p kvartirali, umumiy maydoni 800 ming kvadrat metrdan ortiq bo‗lgan uylar qurilib, aholiga topshirildi. Faqatgina Toshkent shahrining o‗zida 420 ming kvadrat metrli uy-joy foydalanishga topshirilgani boshlangan ishlar ko‗lamini ko‗rsatadi, albatta. Xulosa qilib aytadigan bo‘lsak Yurtimizdagi bugungi tinch va osoyishta, bunyodkor hayot, barqaror taraqqiyot bunday yondoshuvning naqadar to‘g‘ri bo‘lganini va uzoqni ko‘zlaganini tasdiqlab bermoqda. Mas‘uliyatli paytlarda, keskin ijtimoiy larzalarga olib keladigan har qanday inqilobiy harakatlarga qarshi, tadrijiy rivojlanish tamoyillariga asoslangan o‘z yo‘limiz bor va bu yo‘ldan hech qachon qaytmaymiz, deb aytilgan qat‘iy so‘z va mustahkam siyosat bugun ham izchil amalga oshirilmoqda. O‘zbekiston mustaqil taraqqiyot va istiqlol yo‘lida, yangi jamiyat, erkin va farovon hayot qurish yo‘lida ko‘p tajribaga ega bo‘layotgan ekan, hech shubhasiz o‘zbek xalqi uchun muqaddas va aziz bo‘lmish O‘zbekiston zaminida yashayotgan va mehnat qilayotgan insonlar uchun muhim bir haqiqat tobora aniq va ravshan bo‘lib bormoqda. Bu O‘zbekistonning yer yuzida baquvvat asoslarga ega bo‘lgan zabardast davlat bo‘la olishiga mustahkam ishonchdir. ozma axborot berilishi shart, deb xabar beradi Shuningdek, 2020 yilning 24 - 26 aprel kunlari poytaxtimiz Toshkentda O‗zbekiston Kasaba uyushmalari Federatsiyasi tomonidan hamkor tashkilotlar ko‗magida ―Harakatlar strategiyasi va kuchli ijtimoiy siyosat: xalqaro amaliyot va O‗zbekiston tajribasi‖ mavzuida xalqaro konferensiya o‗tkaziladi.O‗zbekistonda kechayotgan bugungi o‗zgarishlar mamlakat yangi tarixini boshlab berdi, desak ayni haqiqatni aytgan bo‗lamiz. Zotan, yurtimizda ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy va boshqa sohalarda yuz berayotgan ulkan yangilanishlar davlatimizning dunyo hamjamiyati bilan tom ma‘noda integratsiyalashuvini ta‘minlamoqda. Qisqacha aytganda, bugun yurtimiz dunyoni o‗ziga chorlayapti, yopiqlikdan ochiq pragmatik siyosat sari yuzlanmoqda. Bunday tutum, shubhasiz, bugungacha mavjud bo‗lgan tartib-qoidalarni isloh qilish va ularni dunyo andozalariga uyg‗unlashtirishni taqozo etadi. O‗zbekiston Kasaba uyushmalari Federatsiyasining hamkor tashkilotlar ishtirokida ―Harakatlar strategiyasi va kuchli ijtimoiy siyosat: xalqaro amaliyot va O‗zbekiston tajribasi‖ mavzuidagi xalqaro konferensiyani o‗tkazish tashabbusi mohiyatida ham aynan shu muddao mujassamdir. Harakatlar strategiyasi doirasida yurtimizda hayotga tatbiq etilayotgan mutlaqo yangicha ijtimoiy siyosatning mazmun va mohiyatini dunyo jamoatchiligiga yetkazish, qolaversa, davlat organlari, kasaba uyushmalari, Savdo-sanoat palatasi hamda fuqarolik jamiyati boshqa institutlarining aholini ijtimoiy himoya qilish borasidagi o‗zaro hamjihatligi va sherikligi istiqbollarini belgilab olishni rejalashtirayapmiz. Mazkur anjuman ijtimoiy-mehnat masalalarini hal etishda bevosita qatnashayotgan ishtirokchilar taklif va mulohazalari hamda tajribalarini konstruktiv muhokama qilish, o‗zaro fikr almashish uchun xalqaro platforma vazifasini o‗taydi. Bu format shak-shubhasiz, O‗zbekistonning ochiqligini, faol, amaliy hamkorlikka, xalqaro va chet el tajribasini o‗rganish asosida aholini ijtimoiy himoya qilish bo‗yicha vazifalarni hal etishga tayyorligini ham namoyish qiladi. Shuni alohida aytish kerakki, mazkur g‗oya Xalqaro mehnat tashkiloti, Xalqaro kasaba uyushmalari konfederatsiyasi, Umumyevropa kasaba uyushmalari mintaqaviy kengashi, Xalqaro ish beruvchilar tashkiloti kabi nufuzli xalqaro tashkilotlar tomonidan qo‗llab-quvvatlandi. Va uning ishida ushbu tashkilotlar mutasaddilari, shuningdek, ijtimoiy taraqqiyot, iqtisodiyot hamda huquq sohasidagi milliy va chet ellik ekspertlar qatnashishi kutilayotir. Forum o‗z dasturida mamlakatimizdagi ijtimoiy- iqtisodiy ahvol, sog‗liqni saqlash sohasidagi ishlar, ta‘lim, ijtimoiy infratuzilma, arzon uy-joylar, ish joylaridagi mehnat sharoitlari, davlat organlari, kasaba uyushmalari va ish beruvchi hamkorligi borasida aniq tasavvurga ega bo‗lishi uchun ishtirokchilarning bevosita joylarga safar uyushtirishi ham ko‗zda tutilgan. Qolaversa, anjumanda yalpi majlislardan tashqari, aholining real daromadi va bandligini izchil amalga oshirish orqali faol ijtimoiy himoya, aholini ijtimoiy himoyalash va sog‗lig‗ini muhofaza qilish yo‗nalishidagi davlat tizimini takomillashtirish, xotin-qizlarning ijtimoiy-siyosiy faolligini oshirish, aholi yashash sharoitlari yaxshilanishini ta‘minlovchi arzon uy-joylar qurilishi, yo‗l- transport, muhandislik-kommunikatsiya va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish hamda modernizatsiya qilish bo‗yicha maqsadli dasturlarni ro‗yobga chiqarish, ta‘lim va fan sohasini rivojlantirish istiqbollari hamda yoshlarga oid davlat siyosatini takomillashtirish kabi yo‗nalishlar bo‗yicha munozaralar ham rejalashtirilgan. Xalqaro miqyosda ijtimoiy himoya eng kam darajasining tan olingan 9 turi mavjud bo‗lib, bular tibbiy xizmat, ishsizlik bo‗yicha nafaqa, baxtsiz hodisa yoki kasb kasalligi natijasida yetkazilgan zararni qoplash bo‗yicha nafaqa, homiladorlik va tug‗ish nafaqasi, boquvchisini yo‗qotishi munosabati bilan beriladigan nafaqa, kasallik bo‗yicha nafaqa, qarilik pensiyasi, oilaviy nafaqa, nogironlik bo‗yicha nafaqalarni o‗z ichiga oladi. E‘tiborli jihati shundaki, ushbu xizmatlarning 5 turi to‗liq, 2 turi esa qisman ijtimoiy sug‗urta tizimi bilan qamrab olingan xodimning hissasiga to‗g‗ri keladi. Biroq afsuski, bugungi kunga kelib, ijtimoiy sug‗urtalangan xodimlar soni borgan sari kamayib ketayapti. Xalqaro mehnat tashkiloti ma‘lumotlariga ko‗ra, ayni paytda dunyo aholisining 55 foizi ijtimoiy himoyadan mahrum bo‗lsa, atigi 29 foizi kompleks ijtimoiy ta‘minotdan foydalanish imkoniyatiga ega. Pensiya yoshidagi keksalarning 68 foizi qarilik pensiyasini oladi. Bu esa ko‗plab davlatlarda ham jamg‗arib boriladigan, ham sug‗urtali pensiya ta‘minoti yetarlicha rivojlanmaganligini ko‗rsatadi. Yana bir og‗ir muammo — taraqqiy topgan yigirma birinchi asrda ham , afsuski, insonlarning sog‗liqni saqlashga bo‗lgan huquqi dunyoning ko‗pgina mintaqalarida hali real haqiqatga aylanmadi. Bu, ayniqsa, aholining 56 foizi mazkur imtiyozdan mahrum bo‗lgan qishloq joylariga taalluqlidir. Yaqinda XMT jahon hamjamiyatiga bugungacha amaliyotda bo‗lmagan - xususiy beg‗araz yordamni eng kam darajadagi ijtimoiy himoyani ta‘minlash uchun yo‗naltirish haqidagi chaqiriq bilan murojaat qildi. Va, bu bilan, u o‗z tajribasida jismoniy shaxs korxona va jamg‗armalarning beg‗araz yordamlaridan ijtimoiy himoya maqsadida foydalanish mumkinligini e‘tirof etdi. O‗zbekistonda bu borada yetarli tajriba to‗plangan, ijtimoiy himoya sohasida aynan davlat va xususiy sherikchilik aloqalari yo‗lga qo‗yilgan. Xususan, resurslarni fuqarolar o‗rtasida maqsadli qayta taqsimlash, ijtimoiy siyosat tizimida esa ijtimoiy ta‘minot, ijtimoiy himoya, ijtimoiy yordam markaziy o‗rin egallaydi. Bugun yurtimizda inson omili oliy qadriyat darajasiga ko‗tarildi. Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning ―Odamlar ertaga emas, bugun baxtli yashashni istaydilar‖, degan tamoyilni ilgari surishi va buni bugungi siyosatimizning ustuvor yo‗nalishiga aylantirishida ham aynan shu mazmun- mohiyat mujassamdir. Mazkur prinsip ijrosi o‗laroq, mamlakatimizda amalga oshirilayotgan insonparvar siyosat odamlar hayotiga yangicha mazmun baxsh etmoqda. Xususan, aholining talab va ehtiyojlarini hisobga olgan holda, qishloq joylarda yangilangan namunali loyihalar asosida arzon uy-joylar qurish bo‗yicha dasturning qabul qilingani odamlar qalbida yashash va ishlashga bo‗lgan qarashlarni o‗zgartirib yubordi. Dasturga ko‗ra, 2017 yilda shahar va qishloqlarda umumiy maydoni 3,5 million kvadrat metrdan ortiq bo‗lgan namunali va ko‗p qavatli uylar bunyod etildi. 2017-2020 yillarda shaharlarda 945 ta ko‗p qavatli turarjoy qurilishi bo‗yicha dastur qabul qilingan. Kam ta‘minlangan oilalar uchun Qoraqalpog‗iston Respublikasi, Toshkent shahri, viloyatlar markazlarida va yirik shaharlarda ko‗p qavatli uylarda 50 mingga yaqin arzon kvartiralar barpo qilinadi. Xususan, 2017 yilda xuddi shunday ko‗p kvartirali, umumiy maydoni 800 ming kvadrat metrdan ortiq bo‗lgan uylar qurilib, aholiga topshirildi. Faqatgina Toshkent shahrining o‗zida 420 ming kvadrat metrli uy-joy foydalanishga topshirilgani boshlangan ishlar ko‗lamini ko‗rsatadi, albatta. Xulosa qilib aytadigan bo‘lsak Yurtimizdagi bugungi tinch va osoyishta, bunyodkor hayot, barqaror taraqqiyot bunday yondoshuvning naqadar to‘g‘ri bo‘lganini va uzoqni ko‘zlaganini tasdiqlab bermoqda. Mas‘uliyatli paytlarda, keskin ijtimoiy larzalarga olib keladigan har qanday inqilobiy harakatlarga qarshi, tadrijiy rivojlanish tamoyillariga asoslangan o‘z yo‘limiz bor va bu yo‘ldan hech qachon qaytmaymiz, deb aytilgan qat‘iy so‘z va mustahkam siyosat bugun ham izchil amalga oshirilmoqda. O‘zbekiston mustaqil taraqqiyot va istiqlol yo‘lida, yangi jamiyat, erkin va farovon hayot qurish yo‘lida ko‘p tajribaga ega bo‘layotgan ekan, hech shubhasiz o‘zbek xalqi uchun muqaddas va aziz bo‘lmish O‘zbekiston zaminida yashayotgan va mehnat qilayotgan insonlar uchun muhim bir haqiqat tobora aniq va ravshan bo‘lib bormoqda. Bu O‘zbekistonning yer yuzida baquvvat asoslarga ega bo‘lgan zabardast davlat bo‘la olishiga mustahkam ishonchdir. vujudga kelganligini ko‗rsatdi. Bugungi kunga kelib mamlakatimiz o‘z mustaqil taraqqiyot yo‘lining yigirma olti yilligini nishonlash arafasida turibdi. Tarix oldida bu muddat kiprik qoqqanchilik lahzalarga teng davr hisoblanadi. O‘tgan yigirma olti yil mohiyatan yurtimiz tarixida o‘ta mas‘uliyatli va sharafli davrni tashkil etdi. SHu davr mobaynida har birimizning hayotimizda, mamlakat taqdirida muhim va keskin o‘zgarishlar yuz berdi, turmush tarzimiz o‘zgarib, o‘zligimizni anglay boshladik. Qisqa davr ichida davlat va jamiyat qurilishida, huquqiy-siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy sohalarda, eng muhimi odamlarimizning ongu- shuurida tom ma‘noda yangicha qarash va yangicha fikrlash tuyg‘usi shakllanib ulgurdi. O‘zbekiston Respublikasining Birinchi Prezidenti I.A.Karimov tomonidan yurtimizda ijtimoiy yo‘naltirilgan barqaror bozor iqtisodiyoti, ochiq tashqi siyosatga ega kuchli demokratik huquqiy davlat va fuqarolik jamiyati barpo etildi. Istiqlolimizning ilk yillaridayoq, yurtboshimiz yuksak demokratik talablarni hayotimizga to‘liq joriy etish, fuqarolik jamiyati barpo qilish, farovon hayotga erishish bir-bir bilan chambarchas bog‘liq va uzluksiz davom etadigan jarayon ekanligini ta‘kidlab, bunday darajaga ko‘tarilish hech qachon osonlikcha kechmasligini uqdirib o‘tgan edilar. I.A.Karimov ―O‘zbekiston – bozor munosabatlariga o‘tishning o‘ziga xos yo‘li‖ risolasida mamlakat mustaqillikka erishgandan so‘ng dastlabki yillardagi rivojlanish jarayonlarini tahlil qilib, O‘zbekistonda davlat qurilishi va iqtisodiyotni isloh qilish dasturining o‘zagi sifatida 5 ta asosiy tamoyilni belgilab berdilar. Nazariy va amaliy jihatdan puxta ishlab chiqilgan bu dastur yashab turgan fuqarolarning taqdirigina emas, balki ularning kelajak avlodlarining taqdirini ham o‘ylab tuzilgan bo‘lib, o‘sha davrda hukmron bo‘lgan yakka hokimlik tizimining illatlarini tezroq bartaraf etish, mamlakatimizni rivojlangan, madaniyatli mamlakatlar darajasiga chiqib olishini ta‘minlashni ko‘zda tutgan edi. Bu haqiqatan ham Islom Karimov nomi bilan jahonga tanilgan taraqqiyotning o‘zbek modeli edi.Taraqqiyotning o‘zbek modeli quyidagi tamoyillarga asoslanadi: - birinchidan, iqtisodiy islohotlar hech qachon siyosat ortida qolmasligi kerak, ya‘ni iqtisodiyot siyosatdan ustun bo‘lishi kerak. SHuningdek, ichki, tashqi va iqtisodiy munosabatlarni mafkuradan holi etishni ta‘minlash zarur; -ikkinchidan, o‘tish davrida davlat asosiy islohotchi bo‘lishi lozim. U islohotlarning ustuvor yo‘nalishlarini belgilab berishi, o‘zgarishlar siyosatini ishlab chiqishi va uni izchillik bilan amalga oshirishi shart; -uchinchidan, qonun ustuvorligiga erishish, qonunlarga qat‘iy rioya etish lozim. Buning ma‘nosi shuki, demokratik yo‘l bilan qabul qilingan yangi Konstitutsiya va qonunlarni barcha hech istisnosiz hurmat qilishi va ularga og‘ishmay rioya etishi lozim; -to‘rtinchidan, aholining demografik tarkibini hisobga olgan holda kuchli ijtimoiy siyosat o‘tkazish kerak. -beshinchidan, bozor iqtisodiyotiga o‘tish iqtisodiyotning ob‘ektiv qonun-larini e‘tiborga olib, yaqin o‘tmishdagi ―inqilobiy sakrashlar‖siz, ya‘ni evolyutsion yo‘l bilan puxta o‘ylab, bosqichma-bosqich amalga oshirilishi kerak. Bozor iqtisodiyotini shakllantirishning evolyutsiya yo‘lining tanlab olinganligi o‘zining an‘anaviy og‘ir-bosiqligi, puxta o‘ylab qaror qabul qilishga ruhan moyilligi hamda tinchliksevarligi tufayli bir holatdan ikkinchisiga, ayniqsa turmush tarzida , sakrab o‘tishga rag‘bati yo‘q o‘zbek xalqining fikrlash tarziga aynan mosdir. Yana shu narsa ham g‘oyat muhimdirki, bozor taraqqiyotining bosqichli jarayoni davlatning tub ijtimoiy-iqtisodiy o‘zgarishlarni ahillik vaziyatida, jamiyatning qo‘llab-quvvatlashiga tayanib amalga oshirish imkonini beradi. Islohotlarning o‘zbek modeli bundan oldin yaratilgan va mavjud bo‘lgan modellarning birortasini takrorlamagan holda, o‘z mohiyati va mazmuni jihatidan butunlay yangi taraqqiyot modeli bo‘ldi. Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan islohotlar jarayonida avval-boshdan ana shu nozik jihatga alohida e‘tibor qaratildi. Barcha o‘zgarishlar va yangilanishlarning markaziga inson va uning manfaatlari qo‘yildi. Bugungi kunda ham o‘zgarishlar jarayonining mohiyatida islohot – islohot uchun emas, avvalo inson uchun, uning farovon hayoti uchun, degan tamoyil mujassamdir. Shunday ekan, demokratik jamiyat qurishdan ko‘zlangan maqsad yurtimizda istiqomat qiladigan barcha insonlar uchun munosib hayot sharoiti yaratib berish, rivojlangan demokratik mamlakatlar kabi kafolatlangan yuksak turmush darajasi hamda erkinliklarni ta‘minlashdan iborat. Mazkur ezgu maqsadni amalga oshirish uchun birlamchi ahamiyat kasb etgan, ya‘ni ijtimoiy bozor iqtisodiyotini yaratishga yo‘naltirilgan iqtisodiy islohotlarga e‘tibor qaratildi. Iqtisodiy islohotlar esa o‘z o‘rnida jamiyatimizning siyosiy, ijtimoiy, ma‘naviy hamda davlat qurilishi sohalaridagi tub islohotlar bilan chambarchas, uzviy bog‘liqlikda amalga oshirib kelinmoqda. Bozor munosabatlari sharoitida aholining ish bilan bandligini ta‘minlash muhim masalalardan biri hisoblanadi. Chunki, ishsizlik muammosining mavjudligi bozor iqtisodiyotining ajralmas xususiyatidir. Shunday ekan, ishsizlik muammosini o‗rganishdan asosiy maqsad - aholining ish bilan bandligini oshirish orqali mamlakat ishlab chiqarishini kengaytirish va aholi turmush darajasini yanada yaxshilashga aloqador tadbirlar ishlab chiqishdan iborat. Jahonda ro‗y berayotgan moliyaviy-iqtisodiy inqiroz ta‘sirida dunyo bo‗yicha 56 million kishidan ortiq ishsizlar armiyasi vujudga kelgan bir sharoitda O‗zbekistonda yuz minglab yangidan-yangi ish o‗rinlari tashkil etilmoqda. Buning yana bir ahamiyatli tomoni shundaki, bu yerda yangi ish o‗rinlarini yaratishning o‗ziga xos mexanizmlari tarkib topib, bir qator yo‗nalishlar bo‗yicha izchil amal qilib kelmoqda. Mamlakatda aholini samarali muhofaza qilishga yo‗naltirilgan maqsad- chora- tadbirlar hamda yuqori iqtisodiy o‗sish va bandlik sur‘atlari aholi farovonligini oshirishni ta‘minlamoqda. Aholi real daromadlarining oshishida respublikada makroiqtisodiy sharoitning qulayligi, iqtisodiy o‗sishning tez sur‘atlarda oshishi, inflyatsiyaning sezilarli darajada pasaygani, iqtisodiyotdagi tarkibiy o‗zgarishlar va aholini aniq ijtimoiy himoya qilishning kuchaygani ham asosiy omil boiib xizmat qilmoqda. So‗nggi yillarda ish haqi, pensiya, stipendiya va nafaqalar miqdorini oshirish, jismoniy shaxslar daromadidan olinadigan soliq miqdorlarini kamaytirish, inflyatsiya darajasini pasaytirish bo‗yicha ko‗rilgan chora-tadbirlar natijasida aholining yalpi va real daromadlari sezilarli ravishda oshdi, uning xarid qobiliyati barqaror suratda o‗sib bormoqda. Jumladan, 2009-yilda 2000-yilga nisbatan o‗rtacha ish haqi 28,5 barobar, pensiyalarning o‗rtacha miqdori qariyb 18 barobar, aholi jon boshiga nisbatan pul daromadlari esa 12 barobar oshgan boisa, birgina 2012-yilning o‗zida byudjet tashkilotlari xodimlarining ish haqi, pensiyalar , nafaqa va stipendiyalar miqdori esa 26,5 foizga, aholining real daromadlari yil mobaynida 17,5 foizga ortdi. Umuman, aholi jon boshiga real daromadlar 2000-yilga nisbatan 8,6 marta, o‗rtacha ish haqi esa iste‘mol savatchasi qiymatidan 4 martadan ko‗proq oshdi. Aholining o‗sib borayotgan to‘lov qobiliyati bilan mamlakat korxonalarida ishlab chiqarilayotgan iste‘mol tovarlari hajmi o‗rtasida ichki bozorda mutanosiblikni ta‘minlash, bunday mahsulotlar turini kengaytirish, bozorlami ular bilan ishonchli tarzda toidirib borish alohida ahamiyat kasb etadi. Chunki, aholining turmush farovonligi ko‗p jihatdan uning oziq-ovqat mahsulotlari bilan ta‘minlanganlik darajasiga bog‘liq. Mazkur masalani hal etishda ushbu mahsulotlarni ishlab chiqarish uchun keng imkoniyatlar yaratish, dehqon va fermer xo‗jaliklari faoliyatlaridan yanada samarali foydalanish zarur boiadi. Aholi turmush darajasini yaxshilash va ularga qulayliklar yaratish jarayonida xonadonlarni gazlashtirish va aholi uchun yetkazib beriladigan tabiiy gaz narxini belgilash masalasi ham muhim ahamiyat kasb etadi. Mamlakat aholisiga tabiiy gaz qo‗shni davlatlardagiga nisbatan arzon narxlarda yetkazib beriladi. Masalan, aholiga 1 ming m3 hajmdagi tabiiy gazni sotish uchun Qirg‗izistonda 309 dollar, Tojikistonda 303,5 dollar, Qozog‗istonda 100-140 dollar, O‘zbekistonda esa 30 dollar narx belgilangan. Shuningdek, mamlakat mustaqillikka erishgach, aholi uy- joylari va xonadonlarni gazlashtirishga katta e4ibor qaratildi. Ayniqsa, bu borada shahar va qishloqlaming gaz bilan ta‘minlanish darajasi o‗rtasidagi tafovutni keskin qisqartirishga ahamiyat berildi. Buning natijasida 2010-yilda mamlakatdagi xonadonlaming gaz bilan ta‘minlanish darajasi shahar joylarda 85 foizni, qishloq joylarda esa 78,7 foizni tashkil etdi. Shu kunga qadar jami gazlashtirilgan xonadonlar soni 4270,6 mingtani tashkil etib, shundan 2419,8 mingtasi shaharda, 1850,8 mingtasi esa qishloqda joylashgan. Mamlakat tarixida ulkan tadbirlarni amalga oshirish bilan bir qatorda, juda muhim ijtimoiy dasturlar ham qabul qilinib, ulaming muvaffaqiyatli amalga oshirilishi yurtning gullab-yashnashida, yoshlar tarbiyasida o‗zining ijobiy samarasini bermoqda. Mamlakat jahon hamjamiyatida munosib o‗rin egallaganidan keyin, 1996-yilga kelib dastlabki ijtimoiy dasturlar qabul qilindi. Bu, avvalambor, har qaysi yilga alohida nom berish va shu asosda Davlat dasturlarini qabul qilish bilan bog‗liqdir. Yillarga alohida nom berishning mazmun-mohiyati yagona maqsadga, shu muazzam o‗lkada yashayotgan har bir insonning hayoti yanada mazmunli, zavqli, to‗laqonli bo‗lishiga yetarli sharoit va imkoniyatlarni yaratish boiib, uning asosiy g‗oyasi ―Bu muqaddas vatanda azizdir inson‖ degan so‗zlarda o‗z mujassamini topgan. Har bir yilda inson hayotining qaysidir jabhasini o‗rganishga, takomillashtirishga zamin yaratuvchi dasturlar ishlab chiqildi va rejalashtirilgan vazifalar amalga oshirildi. Jumladan, mamlakatda 1997-yil “Inson Download 383.12 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling