Фаннинг маъруза матни социал психологик тренинг ҳАҚида умумий тушунча

Гуруҳда бошқарув услуби.

Гуруҳдаги бошқаоув ҳолати бошловчини қайси ролда иштирок этиши билан бир томондан боғлиқ бўлса, иккинчи томондан эса унинг шахсий сифатлари билан боғлиқлигини кузатишиимз мумкин.

Бошқарув услубини таснифига кўра кичик гуруҳларда қуйидаги услубларда бошқарув ҳолатлари мавжуддир% авторитар, демократик, либерал. Тренинг гуруҳини бошқариш албатта раҳбарнинг услубига бевосита боғлиқ бўлади, бунда жараёнларнинг юмшоқ ёки қаттиқлиги ҳам эътибор қаратилиши зарурдир. Т.Високиньска-Гонсернинг фикрига кўра «директив психотерапевт жараённи бошқаради, назорат қилади ва ўзи мустақил равишда гуруҳий меъёрларни қўллайди ва ҳар бир ҳолатга ўз изоҳларини беришга ҳаракат қилади. Нодиректив психотерапевт эса гуруҳ иштирокчиларига мустақил равишда қарор қабул қилиш имкониятини беради, уларнинг ўзлари муҳокама учун мавзу танлашади, уларни хатти ҳаракатларини назорат қилмайди, вақтни чегараламайди, гуруҳий меъёрларга амал қилиши ҳақидаги мўзларни ишлатмайди, бир сўз билан айтганда гуруҳга мустақилликни беради, бунда гуруҳ ўзини ўзи бошқаришга ўрганади.
Кўпгина мутахассисларнинг фикрига кўра тренинг гуруҳини демократик йўл билан бошқарган маъқулдир, директивликка хослик авторитар услубнинг устунлигидан далолат беради, бу салбий оқибатларга олиб келиши мумкин. аммо тадқиқотларнинг кўрсатишича баъзи бир ҳолатларда авторитар услубни қўллаш яхши самара берар экан: 1) гуруҳнинг вазифаси аниқ йўналтирилганда; 2) иштирокчилар кучли стесс таъсирида бўлсалар; 3) динамика гуруҳ учун аниқ бўлмаганда ва иштирокчилар ўзларининг вазифаларини тўлиқ англамаганларида (К. Рудестам, 1993).
Кўпгина нуруҳлар тренинг бошида уларни қаттиқ бошқаришларини ва аниқ мақсад вазифаларининг мавжуд бўлиши хоҳлайдилар. Бу ҳзолат албатта бошланғич босқич учун керак бўлиши мумкин, бунда иштирокчилардаги уятчанлик ҳолатини, ҳавотирлик даражасини камайтириш мумкин. Шу билан бирга тажрибали раҳбар секин асталик билан гуруҳни ўзини ўзи бошқариш ҳолатига олиб келиши мумкин.
Энг самарадор усул бу либерал усул ҳисобланади. Бунда тренер иштирокчиларнинг ўртасида пассив ҳолатга эга бўлмаслиги керак, бунда психотерапевтлар кўп вақт мобайнида гуруҳнинг қилаётган ишига аралашмай турадилар, уларни бир ечимга келишини кутадилар.
Шуни ҳам таъкидлаш зарурки, аниқ тренинг мактаблари ва гуруҳни бошқаориш ҳолатларини паралел равишда амалга оширмаслик талаб қилинади. Бошқарув услуби ва бошқарувчининг шахсий сифатлари орасида алоқа бўлиши зарур, шундагина тренинг ўз самарасини бериши мумкин. Бундан ташқари гуруҳнинг ривожланишига қараб экспертнинг бошқарув услубини ўзгариши бу бошқарувчининг малакали мутахассис эканлигидан дарак беради.