Faoliyati sub’ektlarining huquqiy maqomiga ko’ra: a jismoniy shaxslar

Aim.uz

Tadbirkorlik faoliyatining asosiy turlari
Tadbirkorlik faoliyati nihoyatda xilma-xil bo’lib, unga turli nuqtai nazardan qarash
mumkin.
Tadbirkorlik faoliyati sub’ektlarining huquqiy maqomiga ko’ra:
a) jismoniy shaxslar, ya’ni yuridik shaxs tashkil qilmay faoliyat yuritadiganlar. Ular
patent, litsenziya asosida faoliyat yuritishadi;
b) huquqiy shaxslar, ya’ni yuridik shaxs maqomiga ega holda tadbirkorlik qilish. Ular
asosan turli shakldagi firmalar, korxonalar bo’lib, qabul qilgan nizomlari asosida ish yuritadilar.
Mulkchilik maqomiga ko’ra tadbirkorlik faoliyati, asosan individual, oilaviy-xususiy,
korporativ-xususiy, jamoa, davlat, qo’shma mulkchilikka asoslangan tadbirkorlikka bo’linadi.
Ulardan har biri xo’jalik yuritish tizimida o’z o’rnini topadi.
Tadbirkorlik faoliyatining mazmuni, xarakteri, takror ishlab chiqarish jarayoni,
uning asosiy bosqichlarining farqlanishiga ko’ra tadbirkorlik quyidagi turlarga bo’linadi:
ishlab chiqarish, tijorat, moliyaviy, sug’urta, vositachilik va boshqalar.
Mamlakatda amal qilinayotgan qonunlar asosida ish olib borishi yoki yo’qligiga qarab,
tadbirkorlik legal-rasmiy ochiq hamda yashirin (jinoiy) — xufiya tadbirkorlikka bo’linadi.
Tadbirkorlikni ish ko’lami, ishlab chiqargan mahsuloti hajmi, yoki band bo’lganlar
soniga qarab iqtisodchilar kichik, o’rta, yirik biznesga bo’lishadi.
Respublikamizda qabul qilingan «Tadbirkorlik to’g’risida»gi qonunga ko’ra
tadbirkorlikni quyidagi turlari e’tirof qilinadi:
— yakka tartibdagi mehnat faoliyati asosidagi tadbirkorlik;
— ayrim fuqaro tomonidan yollanma mehnatni jalb etish asosida amalga oshiriladigan
xususiy tadbirkorlik;
— bir guruh fuqarolar tomonidan amalga oshiriladigan jamoa tadbirkorligi;
— oilaviy tadbirkorlik;
— yuridik shaxslar va fuqarolar, o’z mulklari va mulkiy huquqlarini birlashtirish asosida
amalga oshiriladigan tadbirkorlik.
Tadbirkorlik faoliyatini boshlashda eng qiyini — aniq maqsadni tanlash, uni amalga
oshirishdir. U quyidagi bosqichlardan tarkib topadi.