01 умичт ўқув қул

Qasqonli qovurish qozo
qovurish qurilmalari keng tarqalgan bo’lib ularning 5, 6 va 7 
Kichik quvvatli liniyalarda esa bir, ikki, uch va to’rt qasqonli 
ishlatilmoqda. Qovurish qozonlar
asosan qasqonlar soni va unumdorligi bilan bir biridan ajralib tu
Qovurish qozonlar qasqon
va ham tagidan, ham yon tomonidan isitiladigan
quyma cho’yandan va po’latdan payvandlab yasaladi. 
qismdan – 1 tubi va 4 silindr
Qovurish jarayonini amalga oshirish uchun 
o’rab olingan. Bug’ ko’ylagi tubida, yoki ham tubida, ham 
Qovurilayotgan mahsulot kuyib ketmasligi uchun har bir 
3 pichoqlar o’rnatilgan. Pichoqlar cho’yan yoki po’latdan tayyorlanadi va ikki 
qismdan iborat bo’ladi. Ular boltlar yordamida qozonning 
100 
47-rasm. Barabanli qovurish qozoni. 
parrakli aralashtirgich, 3- ta’minlovchi-namlovchi shnek, 4
ilish quvuri, 7-yig’gich, 9- aralashtirgich, 10- konussimon patrubka
Barabanli qovurish qurilmaning kamchiliklari: mezga tarkibidagi namlik yetarli 
miqdorda bug’lanmaydi, yanchilmani baraban ichida bo’lish vaqti qisqa; bu vaqt 
iti yanchilmasini qovurish uchun kamlik qiladi, chunki bu vaqtda gossipol 
bog’langan holatga o’tishga ulgurmaydi. 
qozonlar. Hozirgi vaqtda ishlab chi
qovurish qurilmalari keng tarqalgan bo’lib ularning 5, 6 va 7 qasqon
Kichik quvvatli liniyalarda esa bir, ikki, uch va to’rt qasqonli 
qozonlarning tuzilishi va ishlashi deyarli bir xil bo’lib, ular 
va unumdorligi bilan bir biridan ajralib turadi.
qasqonlarni isitish jihatidan ikki xil faqat tagidan isitiladigan
ham yon tomonidan isitiladiganlar bo’ladi, ular ikki xil materialdan 
’yandan va po’latdan payvandlab yasaladi. Qasqonlar
silindrsimon qism (devor)dan tashkil topgan.
Qovurish jarayonini amalga oshirish uchun qasqonlar 8 bug’ ko’ylagi bilan 
Bug’ ko’ylagi tubida, yoki ham tubida, ham yon devorlarida bo’ladi.
Qovurilayotgan mahsulot kuyib ketmasligi uchun har bir qasqonda aralashtirgichlar 
. Pichoqlar cho’yan yoki po’latdan tayyorlanadi va ikki 
qismdan iborat bo’ladi. Ular boltlar yordamida qozonning 5 o’qiga mahkamlangan.
ek, 4- shnek, 5, 8-havo 
konussimon patrubka. 
Barabanli qovurish qurilmaning kamchiliklari: mezga tarkibidagi namlik yetarli 
miqdorda bug’lanmaydi, yanchilmani baraban ichida bo’lish vaqti qisqa; bu vaqt 
chunki bu vaqtda gossipol 
chiqarishda qasqonli 
qasqonlilari ishlatiladi. 
qovurish qozonlar 
ning tuzilishi va ishlashi deyarli bir xil bo’lib, ular 
radi. 
faqat tagidan isitiladigan 
ikki xil materialdan 
lar (48-rasm) ikki 
tashkil topgan. 
bug’ ko’ylagi bilan 
yon devorlarida bo’ladi. 
da aralashtirgichlar – 
. Pichoqlar cho’yan yoki po’latdan tayyorlanadi va ikki 
o’qiga mahkamlangan. 

---

101 
Bu pichoqlar uch qirrali bo’lib, qasqonning devoridan 5 mm, tagidan 2...3 mm 
masofada o’rnatiladi.
Qasqonlarning ichki diametri 2000…3000 mm, balahdligi 430…680 mm. 
48-rasm. Qovurish qozonning qasqoni. 
1-tubi, 2-qobirg’a, 3-pichoq, 4-devor, 5-o’q, 6-o’tkir bug’ uchun quvur, 7-ventil, 8-bug’ 
ko’ylagi. 
Ko’p qasqonli qovurish qozonda mezga yuqori qasqondan pastdagiga 
tushiriladi. Buning uchun qasqon tubida o’tkazish tuynuk bo’ladi (o’lchamlari 
350…350 mm). Tuynukni ostiga sektorli qopqoq (klapan) o’rnatilgan. Yanchilma 
qozonning har qaysi qasqoniga ma’lum bir vaqt bo’ladi. Ma’lum bir vaqt o’tgach 
mahsulot bitta qasqondan keyingisiga tushiriladi. Bunda sektorli qopqoq ochiladi.
Sektorli qopqoq o’qga o’rnatilgan bo’lib unda erkin aylana oladi. Sektorli 
qopqoqga qalquvchi dastak biriktirilgan bo’lib, u qasqon ichida turgan mezganing 
sirtiga tegib turadi. Qasqondagi mezga sathi belgilangan balandlikgacha 
ko’tarilganda, dastak ko’tarilib qopqoqni o’qi atrofidan aylantirib o’tkazish tuynukni
yopadi. 
Pastki qasqondaki mezganing sathi pasayganda, dastak ham pastga tushishi 
natijasida qopqoq (49-rasm, a) buralib ochiladi va ustki qasqondan pastki qasqonga 
mezga tusha boshlaydi, bu jarayon mezganing sathi belgilangan balandlikgacha 
yetguncha davom etadi. 
Link klapani (49-rasm, b) ham shu printsipda ishlaydi, lekin konstruktsiya 
tuzilishi bilan farq qiladi. Klapan to’g’riburchak quti bo’lib, uning sharnirga 

---

102 
biriktirilgan tubida qalqovchi dastak bo’ladi. U qasqon ichida turgan mezganing 
sirtiga tegib turadi va qasqondagi mezganing sathi pasayganda dastak ham pastga 
tushadi. Bunda qutining sharnirga biriktirilgan tubi ochiladi va mezga pastki 
qasqonga o’tadi. Link klapani tushayotgan mezga miqdorini bir xil me’yorda 
o’tkazadi.
a b 
49-rasm. Avtomatik o’tkazish klapanlar. 
a - sektorli klapan: 1-o’q, 2- sektorli qopqoq, 3- qalqovchi shchit; 
b - Link klapani:1- tubi, 2- quti, 3- qalqovchi dastak. 
Qovurish qozonning birinchi qasqonida yanchilmani namlash uchun radius 
bo’yicha quvur (48-rasm, 6) o’rnatiladi. Uning uchi vertikal o’q bo’yicha qayrilgan, 
gorizontal qismida teshiklari (diametri 3 mm) mavjud. Quvurdan to’yingan bug’ 
beriladi va yanchilma namlanadi.