5-modul. Ashıq anǵarlarda suyıqlıq aǵımınıń tegis háreketi 16-lekciya. Ashıq anǵarlarda suyıqlıq aǵımınıń tegis háreketi Joba

Qadaǵalaw ushın sorawlar:

1. 
   Aǵım salıstırma kinetik energiyasınıń onıń uzınlıǵı boyınsha ózgeriwin sıpatlawshı koeffitsient nege teń?
   
2. 
   Aǵım salıstırma energiyasınıń kinetiklik parametri nege teń?
   
3. 
   B.A.Baxmetevtiń kórsetkishli funksiyası formulası qalay anıqlanadı?
   
4. 
   Salıstırma tereńlik degenimiz ne?
   
5. 
   Baxmetevtiń teńlemesi nenii anıqlaydı?
   

7-modul. Suw ótkizgishler


25-lekciya. Suw ótkizgishlerdiń túrleri
Joba:
25.1. Suw ótkizgishler (tarnawlar) ulıwma túsinigi
25.2. Suw ótkizgishlerdiń bóliniwi (klassifikatsiyası)
25.3. Suw ótkizgishlerdiń ulıwma teńlemesi


25.1. Suw ótkizgishler (tarnawlar) ulıwma túsinigi

Gidrotexnika ámeliyatında kanallardaǵı suwdıń qáddin belgili biyiklikke kóteriw hám bul suw qáddin basqarıw jaǵdayları kóp ushırasadı. Bul jumıslar kóp jaǵdaylarda kanalǵa irkiwshi diywallar qurıw hám olarǵa suw aǵımı qáddiniń belgili bir biyiklikke jetkende ótiwi ushın belgili úlkenliktegi hám túrli formalardaǵı kesimler qoyılıwı arqalı ámelge asırıladı (25.1-súwret).

25.1-súwret. Suw ótkizgishler sxeması

Demek suw ótkizgish dep, aǵım háreketine kese qurılǵan juqa diywaldıń joqarǵa bóleginen aǵım ótiwi ushın kesilgen qırqımına aytıladı. Diywaldıń suw asırılıp ótip atırǵan bólegi suw ótkizgish diywalı dep ataladı.

Suw ótkizgishlerdi úyreniwde tómendegi tiykarǵı túsinikler hám belgilewlerden paydalanamız (25.1-súwret):
1. Suw ótkizgish diywalına shekem bolǵan aralıq - joqarǵı bef (JB), diywaldan keyingi aralıq – tómengi bef (TB) dep ataladı.
2. Suw aǵımı qáddi iymeyip baslanatuǵın в-в kesimge shekem bolǵan aralıq l_в dep belgilenedi hám tájiriybe nátiyjeleri tiykarında tómendegishe anıqlanadı:
l_в=(3÷5)N, (25.1)
bul jerde N-suw ótkizgishtegi geometriyalıq napor (suw ótkizgish diywalınan в-в kesimdegi suw qáddine shekem bolǵan biyiklik).
3. Tómendegi belgilewlerdi kirgizemiz:
b – cuw ótkizgish eni; δ – suw ótkizgish diywalı qalıńlıǵı; с_в hám С_н - suw ótkizgish diywalınıń joqarǵı hám tómengi befler táreplerinen biyikligi (eger с_в=с_н bolsa, с_в=с_н=с); V₀ – suw ótkizgish qurılǵan ańǵar eni; Z – suw ótkizgishtegi geometriyalıq ayırma, yaǵnıy joqarǵı hám tómengi beflerdegi suw qáddileri ayırması; ₀ – (в-в) kesimdegi aǵımnıń ortasha tezligi yamasa jaqınlasıw tezligi; Н₀ – suw ótkizgishtegi tolıq napor:
Н₀=Н+α₀²/2g, (25.2)
Z₀ – cuw ótkizgishtegi tolıq ayırma:
Z₀=Z+ α₀²/2g, (25.3)