Azərbaycan memarliq və İNŞaat universiteti NƏQLİyyat fakultəsi

Oturacaqlar 
Oturacaqlaq qövdə, yastıq, söykənəcək, döşəkçə və amortizasiya qurğula-
rından ibarətdir (bax şəkil 1). Sürücü oturacaqda elə oturmalıdır ki, onun 
bədəninin yaratdığı bicaqlar bu və ya digər əməliyyatları yerinə yetirdikdə əlavə 
əzələ gərqinlikləri yaratmasın. Sürücünün düzgün oturması idarəetmə orqanlarının 
oturacaqa nisbətən yerləşməsindən də çox asılıdır.Sürücünün ayaqları pedalları 
asan tapmalı və sükan çarxını tutan əlləri dirsəkdən azca qatlanmalıdır. Tədqiqatlar 
nəticəsində sürücünün düzgün oturması zamanı bədənin müxtəlif hissələri arasında 
yaranan bucaqlar aşağıdakı şəkil 2-də göstərilmişdir.
Döşəkçələr elastiki olmalı və oturacaq səthində təzyiq bərabər paylanmalıdır. 
Təzyiqin azalması üçün dayaq səthi qabarıq hazırlanmalıdır. Avtomobil hərəkət 
şəraitini və istiqamətini dəyişdikdə əvvəlcə düzxətli, sonra isə mərkəzdənqaçma 
istiqamətində təcil yaranır. Nahamar yollarda hərəkət zamanı şaquli istiqamətdə də 
təcil yaranır. Ümumiyyətlə dəfələrlə aparılan ardıcıl sürətlənmələr, tormozlamalar 
və dönmələr zamanı yaranan təcillər 10-15m/san
2 
çatır. Bu təcillərin təsiri nəticə- 
sində yaranan rəqslər müəyyən tezliklərdə insan orqanizminə mənfi təsir göstərir. 
39. 

---

Metalik elastik elementli oturacaqların rəqsləri ikiqat təsirli hidravlik və pnev- 
matik amortizatorların köməyi ilə söhdürülə bilər. Yumşaq asqılı avtomobillərin 
oturacaqları yay elementləri olmadan hazırlanır. Oturacaqların yük götürmə qa- 
biliyyətinə müəyyən tələblər qoyulur. Belə ki, döşəkçələr üçün yük 650-1000N, 
söykənəcəklər üçün isə 290-600N həddində məhdudlaşdırılır. Oturacaqların səthi 
də sürücülərin rahatlığının təmin olunmasında mühüm rol oynayır. 
Şəkil 1. 
40. 

---