Egalik kategoriyasi


k, q undoshi bilan tugagan ko‘p bo‘g‘inli so‘zlarga, shuningdek, bek kabi ayrim bir bo‘g‘inli so‘zlarga egalik affikslari qo‘shilganda, k


Download 26.35 Kb.
bet3/4
Sana08.03.2023
Hajmi26.35 Kb.
#1254369
1   2   3   4
Bog'liq
Egalik kategoriyasi

k, q undoshi bilan tugagan ko‘p bo‘g‘inli so‘zlarga, shuningdek, bek kabi ayrim bir bo‘g‘inli so‘zlarga egalik affikslari qo‘shilganda, k undoshi g undoshiga, q undoshi g‘ undoshiga aylanadi va bu holat yozuvda ham saqlanadi: tilak – tilagi, yurak – yuragi, bek – begi, kubok – kubogi, qishloq – qishlog‘i kabi.
Lekin ko‘p bo‘g‘inli o‘zlashma so‘zlarga, bir bo‘g‘inli so‘zlarga (ko‘p hollarda) egalik affikslari qo‘shilganda k, q undoshi asliga mos holda aytiladi va yoziladi: ishtirok – ishtiroki, ocherk – ocherking, erk – erki; huquq – huquqim, zavq – zavqi kabi.
O‘rin, qorin, burun, o‘g‘il, bo‘yin, ko‘ngil, singil kabi otlarga egalik affikslari qo‘shilganda, ikkinchi bo‘g‘indagi i, u unlilari talaffuzda aytilmaydi va yozilmaydi: o‘rin – o‘rnim, qorin – qornim, burun – burning, o‘g‘il – o‘g‘lim, ko‘ngil – ko‘ngli, singil – singlim kabi.
Parvo, obro‘, mavqe, avzo, mavzu so‘zlariga I va II shaxs egalik affikslari qo‘shilganda, so‘z tarkibida bir y tovushi qo‘shib aytiladi va shunday yoziladi: parvoyim, parvoying, obro‘yim, obro‘ying kabi;
III shaxsda esa parvo, obro‘, mavqe, avzo so‘zlari parvoyi, obro‘yi, mavqeyi, avzoyi kabi, mavzu so‘zi esa mavzusi tarzida aytiladi va yoziladi.
Жамолхонов Ҳ. Ҳозирги ўзбек адабий тили. –Т.: ЎзМЭ, 2013. Маҳмудов Н. Тилнинг мукаммал тадқиқи йўлларини излаб...// ЎТА, 2012. – 5-сон, 3-16-б. Маҳмудов Н., Нурмонов А. Ўзбек тилининг назарий грамматикаси. –Т., 1995. Мирзаев М., Усмонов C., Расулов И. Ўзбек тили. –Т., 1978. Мирзақулов Т. Ўзбек тили морфем парадигматикаси ва синтагматикаси масалалари: Филол. фан. докт... дисс. афтореф. –Т., 1994. Миртожиев М. Ўзбек тили семасиологияси. – Т., 2010. Менглиев Б., Холиёров Ў. Ўзбек тилидан универсал қўлланма. –Т., 2007. Мухторов А, Санақулов У. Ўзбек адабий тили тарихи. –Т.: Ўқитувчи, 1995. Набиева Д. Ўзбек тилининг турли сатҳларида умумийлик-хусусийлик диалектикасининг намоён бўлиши. – Т.: Шарқ, 2005. Неъматов Ҳ., Расулов Р. Ўзбек тили систем лексикологияси асослари. –Т., 1995. Нурмонов А., Шаҳобиддинова Ш., Искандарова Ш., Набиева Д. Ўзбек тилининг назарий грамматикаси. Морфология. –Т.: Янги аср авлоди, 2001. Раҳимов С., Умурқулов Б., Эшонқулова А. Ҳозирги ўзбек адабий тили. –Т., 2001. Раҳимов С., Умурқулов Б. Ҳозирги ўзбек тили. –Т., 2003. Раҳматуллаев Ш. Ҳозирги адабий ўзбек тили. –Т.: Университет, 2006. Сайфуллаева Р., Менглиев Б., Боқиева Г., Қурбонова М., Юнусова М., Абузалова М. Ҳозирги ўзбек адабий тили. –Т.: Фан ва технологиялар, 2009. Сафарова Р. Лексик-семантик муносабатнинг турлари. –Т., 1996. Турсунов У., Мухторов А., Раҳматуллаев Ш. Ҳозирги ўзбек адабий тили. –Т.: Ўқитувчи, 1995. Сайфуллаева Р.Р., Менглиев Б.Р., Боқиева Г.Ҳ., Қурбонова М.М., Юнусова З.Қ., Абузалова М.Қ. Ҳозирги ўзбек адабий тили. Ўқув қўлланма. –Т., 2009. Сапаев Қ. Ҳозирги ўзбек тили (морфемика, сўз ясалиши ва морфология). –Т., 2009. Содиқов Қ. Ўзбек тилидаги ақраболик отлари ҳақида //Тилшуносликнинг долзарб масалалари. – Т.: Университет, 2002. Турсунов У., Ўринбоев Б., Алиев А. Ўзбек адабий тил тарихи. – Т.: Ўқитувчи, 1995. Шаҳобиддинова Ш. Ўзбек тили морфологияси умумийлик ва хусусийлик диалектикаси талқинида. – Андижон, 1994. Қиличев Э. Ҳозирги ўзбек адабий тили. –Бухоро, 2001. Қурбонова М. Ҳозирги замон ўзбек тили. –Т., 2002. Ғуломов А., Неъматов Ҳ. Она тили таълими мазмуни. –Т., Ўқитувчи 1995. Ҳожиев А. Ўзбек тили морфологияси, морфемикаси ва сўз ясалишининг назарий масалалари. – Т.: Фан, 2010. Ҳожиев А. Тилшунослик терминларининг изоҳли луғати. – Т., 2002.

Download 26.35 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling