- A`jiniyaz atindag`ι NMPI, qaraqalpaq tili ha`m a`debiyatι fakul`tetinin` qaraqalpaq a`debiyatι kafedrasinιn` oqιtιwshιsι G.Qalbaevanιn` 2012-jιlι 2-fevral kuni fakul`tetimizdιn` `1б-kursιnda o`tiletug`in «Qaraqalpaq xalιq awizeki do`retiwshiligi» pa`ninen «Salt-dastur jιrlarι» degen temada o`tkergen a`meliy ashiq sabag`ιnιn` prezentatsiyasι
Tema: Salt-da`stu`r jιrlarι Jobasι: 1.Salt-da`stu`r jιrlarι, olardιn` tu`rleri ha`m janrlιq o`zgeshelikleri 2.Salt-da`stu`r jιrlarιnιn` xalιq u`rip-a`det da`stu`rleri menen baylanιsι 3.Salt- da`stu`r qosιqlarιnιn` izertleniw ma`seleleri. 3. Salt -da`stu`r jιrlarιnιn` ko`rkemlik o`zgeshelikleri
Sabaq Maqseti: a)Bilim beriwshilik: Salt-dastur qosiqlarinin tematikaliq turleri, ozgeshelikleri, olardιn salt-dasturler menen baylanιsι, bul boyinsha ilimiy izertlew jumιslarι haqqιnda lektsiyada alg`an bilim ha`m ko`nlikpelerin tekeriw arqalι bilimlerin teren`lestiriw, bekkemlew ha`m bahalaw qosimsha mag`liwmatlar menen tanistiriw . b) Rawajlandiriwshiliq: bilimdi o`z betinshe izlep tabiwg`a, o`zlestirgen bilimlerin a`meliyatta qollaniwg`a u`yretiw, oylaw, seziw, qabil etiw, este saqlaw h.t.b. psixikaliq sipatlardi qa`liplestiriw v) Ta`rbiya beriwshilik: O`zligin u`yreniwge, dasturlerdi qa`dirlewge, oni maqtanish etiwge ta`rbiyalaw, ag`la minez-quliq, ko`nlikpe, sanali ta`rtip, joqari adamgershilikke ta`rbiyalaw.
Paydalanatug`ın a`debiyatlar: 1. Karimov I.A. Joqarı ma`na`wiyat jen`ilmes ku`sh. Tashkent, 2008. 2. Da`wqaraev N. Shıg`armalarının` tolıq jıynag`ı. No`kis.: Qaraqalpaqstan., II tom, 1977. 3. Ayımbetov Q. Xalıq danalıg`ı. No`kis.:Qaraqalpaqstan, 1968 Maqsetov Q,Tajimuratov А`. Qaraqalpaq fol`klori. No`kis, Qaraqalpaqstan-qouo Maqsetov Q. «Qaraqalpaq xalqinin` ko`rkem awizeki do`retpeleri» qooy, S.Qazaqbaev Qaraqalpaq salt-da`stu`r jιrlarι. Kand dis. Avtoreferat, No`kis, 2001-jιl S.Bawatdinova Qaraqalpaq xalιq qosιqlarι (XX a`sir 60-90-jιllar) Kand dis. Avtoreferat No`kis, 2002
Salt-da`stu`r jιrlarι degende nelerdi tu`sinesiz?
Salt-da`stu`r jιrlarι a`sirler boyιna u`rip-a`detke , salt-sanag`a, turmιstag`ι quwanιsh-qayg`ιg`a xιzmet etken, sol ruwhtι boyιna sin`irgen xalιq ma`deniyatι.
Ne ushιn bular salt -da`stu`r jιrlarι dep ataladι?
……..xalqιmιz o`zinin` ja`miyetlik o`siw da`rejesine ιlayιq u`rip, a`det, da`stu`r nιzamιn jasadι. Mine, usιnday u`rip- a`det, da`stu`r jo`ninde xalιq ko`p sanlι shιg`armalar do`retti. Bul shιg`armalardι salt a`debiyatι dep ataymιz». (N.Da`wqaraev Shιg`armalarnιn` tolιq jιynag`ι, 2 tom, 144-bet) ……..xalqιmιz o`zinin` ja`miyetlik o`siw da`rejesine ιlayιq u`rip, a`det, da`stu`r nιzamιn jasadι. Mine, usιnday u`rip- a`det, da`stu`r jo`ninde xalιq ko`p sanlι shιg`armalar do`retti. Bul shιg`armalardι salt a`debiyatι dep ataymιz». (N.Da`wqaraev Shιg`armalarnιn` tolιq jιynag`ι, 2 tom, 144-bet)
Ol anaw yaki mιnaw salt-da`stu`rdin` sha`rtin orιnlaw ushιn aytιladι.Onιn` qaysι tu`ri bolmasιn o`z ιrg`ag`ι, namasι menen xosh hawazda orιnlanadι. Sonlιqtan onι xalιq jιr etip, hawazda atqarιlatug`ιn bolg`anlιqtan «qosιq» yamasa «salt-da`stu`r jιrlarι» dep atag`an. (A`.Ta`jimuratov «Qaraqalpaq fol`klorι» V tom , 24-bet)
Salt-da`stu`r jιrlarιnιn` o`mirshen`ligi ha`m rawajlanιw bag`darlarι qanday? Salt-da`stu`r jιrlarιnιn` o`mirshen`ligi ha`m rawajlanιw bag`darlarι qanday?
Salt-da`stu`r jιrlarι da`wirge qaray, onιn` talaplarιna sa`ykes o`sip rawajlanιp baradι. Ma`selen, bet ashar, ha`yyiw sιyaqlι da`stu`r qosιqlarι da`wir ruwhιna qaray atqarιwshιlar ta`repinen jetilistirilip atqarιlιp kiyatir.
Turmιslιq da`stu`rlerdin` o`zgerip barιwι menen salt-da`stu`r qosιqlarιnιn` ayιrιm turleri qollanιwdan qalιp barmaqta. Ma`selen , toy ku`ni kelindi o`z u`yinen ku`yew u`yine uzatιw waqtιnda atqarιlatug`ιn sιn`sιw, ha`wjarlar, o`limge baylanιslι aytιlatug`ιn joqlawlardι atqarιw ha`zirgi waqιtta onsha u`rdis emes. Turmιslιq da`stu`rlerdin` o`zgerip barιwι menen salt-da`stu`r qosιqlarιnιn` ayιrιm turleri qollanιwdan qalιp barmaqta. Ma`selen , toy ku`ni kelindi o`z u`yinen ku`yew u`yine uzatιw waqtιnda atqarιlatug`ιn sιn`sιw, ha`wjarlar, o`limge baylanιslι aytιlatug`ιn joqlawlardι atqarιw ha`zirgi waqιtta onsha u`rdis emes.
Salt -da`stu`r jιrlarιnιn` qanday tu`rlerin bilesiz? Salt -da`stu`r jιrlarιnιn` qanday tu`rlerin bilesiz? Olardιn` xalqιmιzdιn` u`rip-a`det da`stu`rleri menen qanday baylanιsι bar?
Toparlarda islew. Toparlarda islew. 1-Tapsιrma: Salt-da`stu`r jιrlarιnιn` tu`rleri ha`m olardιn` janrlιq o`zgeshelikleri haqqιnda aytιp berin`?
Ilimpazlarιmιz salt-da`stu`r qosιqlarιnιn` ishki ideyalιq mazmunιna, tematikasιna, atqarιlιw ornιna qaray janrlιq tu`rlerge bo`ledi.
A`.Ta`jimuratov salt da`stur jιrlarιnιn` ishki mazmunιna, tematikasιna qarap to`mendegi toparlarg`a bo`lip qaraydι. 1.Toy jιrlarι: b) aytιmal, v) bet ashar.
A`.Ta`jimuratov A`.Ta`jimuratov N.Da`wqaraev Q.Ayιmbetov K.Ma`mbetov Q.Maqsetov К.Mambetov S.Qazaqbaev S.Ba`wetdinova
Salt-da`stu`r jιrlarι boyιnsha arnawlι tu`rde izertlew alιp barg`an S.Qazaqbaev 2001-jιlι «Qaraqalpaq salt da`stu`r jιrlarι» degen temada kandidatlιq dissertatsiya temasιn jaqladι. Salt-da`stu`r jιrlarι boyιnsha arnawlι tu`rde izertlew alιp barg`an S.Qazaqbaev 2001-jιlι «Qaraqalpaq salt da`stu`r jιrlarι» degen temada kandidatlιq dissertatsiya temasιn jaqladι.
Do'stlaringiz bilan baham: |