Yodgorliklarini
Kroklar tuzishning o 4ziga xosliklari
Download 5.46 Mb. Pdf ko'rish
|
Yodgorliklarini
Kroklar tuzishning o 4ziga xosliklari. O ic h o v ishlari 3 qism-
dan iborat bo ‘lib, quyidagicha bajariladi: — o ‘lchovning xom aki rasm lari (kroklari) ni bajarish; — naturaning o ‘zidan o ‘lchash; — tuzilgan o‘lchov chizm alari va qisqa tarixiy m a’lum otlam i kabinet yoki laboratoriyada ishlab chiqish. O 'lchov bo‘yicha ishlar o lc h an ish i lozim b o ig a n obyektni k o ‘zdan kechirish va xomaki rasm -kroklarni tuzish bilan boshla- nadi. Kroklar, odatda, chizm a asboblari yordam isiz bajariladi, chunki havozada turganda ulardan foydalanish qiyin. Lekin xo m aki chizm alar asosiy shakllar m utanosibligi saqlangani holda tushunarli qilib bajarilishi kerak. Buning uchun o'lchanayotgan obyektning asosiy gabaritlari- ni oldindan o ‘lchab olish tavsiya etiladi. B undan tashqari, ish boshlanishiga qadar fotosuratlar, rasm lar, chizm alar, garchand aniq b o lm asa-d a. tarhlar, tarzlar, qirqim lar va bino detallari rasm ini chizish, shuningdek, ularning joyini aniqlash u chun asos b o ‘lishi mum kin. Xomaki rasm -kroklarning bir aniq chiziq- da, puxtalik bilan bajarilishiga e ’tibor qaratish lozim. Ularning tayyorlanishi uchun sarflangan vaqt h a r doim o lc h o v ishlarida va chizm alarni bajarishda qoplanadi. N aridan-beri bajarilgan, so- vuqqonlik bilan tayyorlangan kroklar q a to r q o ‘pol xatoliklar- ning keyingi sababi bo‘lib qolishi m um kin. O datda, o ‘lchov ishlari yoz oylarida, chizm alarni bajarish esa qish oylarida amalga oshiriladi. Foydalanilgan havozalar olib ta s h la n g a c h , x a to la rn i an iq la sh yoki tu s h irib q o ld irilg a n o ‘lcham larni q o kshish uchun binoning navbatdagi ta ’m irlash ishlarini kutish kerak bo'ladi. Shunday qilib, eskizda yo‘l qo‘yilgan h a r qanday e ’tiborsizlik bajarilgan o 'lch o v ishlari tugatilishini qiyinlashtirishi m um kin, b a’zida esa ularni tugatish imkoniyati h am bo'lm ay qoladi. K roklar keyinchalik faqatgina muallifning o‘zigina emas, balki h a r b ir arxitektura sohasini yaxshi biladigan odam , hattoki agar u bu im oratni naturada ko ‘rm agan b o £lsa ham , ularni tu shuna o lish hisobga olingan holda bajarilishi kerak. Bu ju d a m uhim , c h u n k i ko‘pincha o ‘lchov kroklari b ir kishi to m o n id an olib b o rilad i, boshqasi esa oxirida shu eskiz b o ‘yicha chizm alarni ba- ja ra d i. Eskiz chizm alarini tayyoriashga kirishgan h a rb irg u ru h a'zosi barcha ishlardan oldin, ishlarning taqsimlanishida uning chekiga tushgan o ‘sha bino qismlarni — tarh, tarz, qirqim yoki detallar- ning ortogonal x o m qolipini chizib olish kerak. K eyin qaysi o ‘lcham larni olish, ya'ni ular qancha b o lish i kerakligi va ular dan foydalanib, ushbu chizm ani amalga oshirish m um kinligi ol- dindan yaxshilab o ‘ylab ko‘rilgan holda o ‘lcham chiziqlari jo y - lashtiriladi. O klcham larni qancha ko‘p b o ‘lsa, shuncha yaxshi deb hisoblab, tartibsiz ravishda qo‘yib chiqish mumkin em as. B un- day hoiatlarda b a ’zi o lc h am lar qaytarilgan, boshqalari esa tushirib qoldirilgan bo ‘lishi mum kin. U larni joylashtirishda an iq b ir ti- zimga rioya qilish kerak. 0 ‘lcham chiziqlar chizm alam i chal- kashtirmasligi u chun im kon qadar ulardan tashqarida b o ‘Iishi kerak. O lc h a m la r zanjirsim on ko'rinishda qo ‘yib chiqilishi, shu bilan birga, eng kichik o lc h am lar chizmalarga yaqinroq, um um iy 0 ‘lcham lar esa keyinroq kokrsatilishi lozim. Xomaki loyiha shu tarzda tayyorlanib b o ‘lingach, o ‘lchab chiqishiga qaratiladi. Olingan raqam lar esa o klcham cfiiziqlariga muvofiq yozib chiqiladi. Ishlarning bu qismini ikki kishi b o ‘lib bajarish kerak, ruletkalar yordam ida o‘lchab chiqish u c h u n esa yana bir kishi tan lab olinadi. U lardan ikkitasi o lc h a s h ishlarini bajarsa, uchinchisi chiqqan natijalarni yozib oladi va u larn i tek- shirib boradi. R aqam lar h ar doim tik holatda va aniq yozilishi kerak. Bir eskizga taalluqli o lc h a m la r faqat bir kattalikda q o ‘yib chiqilishi kerak. M asalan, m etr, santim etr yoki m illim etrlarda, bu chizm ada belgiiab q o ‘y r t a d i . Tarz va qirqim chizmalariga umumiy, asosiy o lc h am lar, b ino ning qaysidir qismiga, tegishli detallarga esa vertikal va gorizontal o klcham larni bir-biriga bogklangan holda qo ‘yib chiqiladi v a no- m erlanadi, keyin esa alohida o lc h a b chiqiladi. Tarz yoki uning biror-bir qismlarining baJandlik oM chamlari nolinchi sath deb qabul qilingan qandaydir gorizontal tekis- likdan, k o kpincha bino joylashgan maydon sathidan em as, balki sokolning yuqori tekisligidan olinadi, negaki bu m ay d o n sirti kam dan-kam hoiatlarda juda aniq ravishda gorizontal b o ‘ladi. Xomaki chizm a-kroklar quyidagi talablarga javob berishi kerak: 1. B archa kroklar bir xil form at (30x40 sm o ‘lc h am d ag i yoki + list) dagi q alin qo g'oz listida bajarilishi kerak b o ‘ladi, negaki u lam i birgalikda b irb u tu n -alb o m yoki papka ko‘rinishida to ‘plash imkonini beradi. Agar alohida xomaki chizm alam i katta o lc h a m d a bajarish kerak b o kisa, albom form atiga t o ‘g‘ri kelishi u c h u n u la r- ni ham shu ta rzd a taxlash lozim b o ladi. 2. Bino o ic h a n g a n qism larining q o id a bajarilgan o rto g o n al xom aki ch izm alari o 'rta c h a qattiqlikdagi qalam larda, ingichka chiziqlarda tushlanm asdan ifodalanadi. N a m joylarda yoki yom g‘irli o b -h av o d a ishlangandagiga n isb atan y u m sh o q ro q q a la m la rd a n foydalanish lozim . Q ad im dan qolgan q ism lar va h a r xil qurilish m ateriallarin i ajratish u ch u n rangli q alam lard an h am foydala- nishga ruxsat etiladi. 3. R an g lar o ic h a n a y o tg a n b in o arxitekturasida rol o ‘yn ag an holatlar, u la rn im xom aki ch izm alarida k o ‘rsatilishi kerak. A yrim ran gli d o g kIar b ir n ech a m arta ta k ro rla n a d ig a n v aziy atlard a, u la rn i m arkazda faqatgina bir jo y d a berish, b oshqa jo y la rn i esa o ‘lcham lar u ch u n toza holatda qoldirish m um kin. G 'ish tli va toshli i m o r a t l a r o 'lc h o v i d a , im k o n i b o r i c h a , m a t e r i a l l a r h a m o ‘lchanishi va o ‘lcham larni dala sh aro itid a olib borilgan tegishli chizm aiarga yozib q o ’yilishi kerak. T oshli im oratlarning m u k am - m al o ic h o v id a terish choklari h am k o ‘rsatiladi. 4. R aqam li ishoralar m uayyan sistem a b o ‘yicha q o ‘yib c h i- q ilad i, raq am larn in g yozilishi tu sh u n arli b o 'lish i lozim . 5. Bir obyektga tegishli b a rc h a c h iz m a la r n o m e rlab c h iq il- g an , nom i va sanasi ko‘rsatilgan h am d a bajaru vch in in g q o 4 i q o 'y ilg a n boMishi kerak. 6. A gar ta rh , qirqim va ta rz la rn in g b iro r-b ir detallari alo h id a katta m asshtabda ko'rsatilsa, u holda u m u m iy chizm alar tarkibiga k iruvchi bu d e ta lla r n o m e ri su ra td a D - l , D -2... tarzid a, detal joylashgan list n o m e ri esa m axrajda L -5 , L - 1 tarzid a izohlanadi. D eta llar joylashgan listda y ozuvlar to ‘liq yoziladi: d etal-1 , d e ta l-2 va boshqalar. Listning pastki o ‘ng burchagiga esa eslatm a- la r joylashtiriladi: ushbu list...-n o m erli list bilan birgalikda k o £rib ch iq ilad i, shuningdek, unda bu d e ta lla r kiritilgan asosiy list n o m e ri k o ‘rsatiladi. 7. N atu rad a n o ic h a n a - yotgan obyektning akvarel y o ki x o m a k i c h iz m a la r i h u jjatlarg a xos x a ra k te rg a ega bo'Iishi kerak. A yniqsa, akvarel o rtogonal rasm lari, o b y ek tn i p o lix ro m ik ta s - v irlash, d ev o r va p la fo n - larning naqsh va b o ‘yoqlari, frizlar, rangli park etlar, iti- teryer detallari, q im m atb a- ho daraxt navlaridan q ilin - gan eshik tabaqalari, tab iiy va s u n ’iy m arm ar tu rlari, m etall detallar va b o shqalar qadrli hisoblanadi. O 'lc h o v ishlarini o ‘tk a - zish m u ay y an to p q iriik n i ta la b q ilad i, c h u n k i k o ‘- pincha im oratning u yoki b u qism larini to ‘plash qiyin va kerakli o ‘lch am larn i olish uch u n o ksha joyga m os usul tanlash k e ra k b o ‘ladi. Biroq k o ‘pgina ho liard a m a lu m b o ig a n eng m u h u m o ‘l- c h ash la r q o ‘Jlani!adi. B ar cha h o liard a o ‘lc h ash n i y i- rik gabarit o ic h a m la rd a n boshiash kerak, keyin esa kich ik ro q o ic h a m la rg a o ‘tiladi. U larn in g yig‘indisiga um um iy o i c h a m n i b erishi u ch u n tekshirib boriladi. B unday teksh iru vlar o ‘lchov jaray o n id a am alga oshirilishi kerak, chunki u n ch a katta b o klm ag an n o an iq lik lar h am u m u m iy yig‘indida sezilarli o 'zg arish n i b erish i m u m k in . Download 5.46 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling