Geoekologiya asoslari va tabiatdan foydalanish

Suvdan ichimlik va kom-
munal ehtiyojlar uchun foyda-
lanish. 
Foydalanilayot gan 
suv, ayniqsa, ichimlik suvi 
sifatiga bo‘lgan qat’iy talab 
kom 
munal xizmat xo‘jaligi-
ning o‘ziga xos xususiyatidir. 
Ushbu tarmoq noirrigatsiya 
suv iste’molchilari orasida 
suv olish miqdori, suvni 
qaytarmasdan iste’mol qilish, 
aholi punktlari oqava quvurlari tizimlarining suv oqizish 
bo‘yicha birinchi o‘rinda turadi. Har yili ichish va kommunal 
ehtiyojlar uchun 4 km
3
atrofida suv sarflanadi. Bu barcha 
noirrigatsiya tarmoqlari iste’mol qiladigan suv tarmoqlarining 

---

86
yarmi bo‘lib, unda yiliga 1.97 km
3
suv qaytarilmasdan foyda-
la nilmoqda (5.2.1-rasm).
Xo‘jalik ichimlik suv ta’minotida Yer osti suvlarining 
ulushi katta. Yiliga iqtisodiyotning barcha tarmoqlari uchun 
olinadigan 6,2 km
3
Yer osti suvining 1,1 km
3 
shaharlarning 
xo‘jalik-ichimlik ehtiyojlari, 1,4 km
3
aholi punktlari uchun 
ishlatiladi.
Suvdan sanoat ehtiyojlari uchun foydalanish. Mamlakatimiz 
sanoatida yiliga o‘rtacha 1,2 km
3
suv sarflanadi. Shundan 
qariyb yarmi tabiatga qaytarilmasdan ishlatiladi. Qolgan qismi 
esa sanoat tashlandiq oqimlaridan iborat bo‘lib, ular atrof-
muhit uchun ekologik xavf tug‘diradi. Suv havzalariga 500 dan 
ortiq sanoat obyekti tomonidan tarkibida og‘ir metall tuzlari, 
ftoridlar, fenol, neft mahsulotlari, azotlar, biologik va tegishli 
sohalar uchun xos boshqa ifloslantiruvchi moddalar bo‘lgan 
tozalanmagan suv oqiziladi.
Suvdan qishloq xo‘jaligida foydalanish. O‘zbekistonda 
suvdan umumiy foydalanish hajmining 84 foizdan ortig‘i 
irrigatsiya ulushiga to‘g‘ri keladi. Qishloq xo‘jaligi mamlakat 
iqtisodiyotidagi yetakchi o‘rinda turadi (5.2.1-jadval). Chunki 
ushbu tarmoq mamlakatimiz aholisining katta qismini ish 
bilan ta’minlaydi, tashqi savdoni ushlab turadi hamda barcha 
aholining oziq-ovqatga bo‘lgan birlamchi ehtiyojini qondiradi.