Ionlanuvchi nurlar va ularning xususiyatlari Reja Ionlovchi nurlarning turlari

Tibbiyot amaliyotida maxsus tezlatgichlarda (betatronlar va tsiklotronlarda xosil kilingan) yukori energiyali (megavoltli) elektronlar okimi xam kullaniladi. Bu nurlar tukimalarda ancha chukurlikka kirishi mumkin. Pozitronlar - elektronlarning aks zarrachasi bulib, ularning zaryadi va massasining kattaligi bir xil, ammo zaryadning xarakteri teskari- musbat. Pozitronlar uz aks zarrachalari elektronlar bilan tuknash kelgancha yashaydi. Tuknashish ularning annigilyatsiyasi, bir-birini yuk kilishga olib keladi. Ular urnida ikkita kvant xosil buladi. Bu kvantlar, atom elektronlariga tuknash kelib yutiladi. Neytronlar (n0), massasi 1, zaryadsiz. Asosan, ogir yadrolarni (239U 239Ru) yadro reaktorlarida parchalab olinadi. Bundan tashkari bazi transuran elementlar (292Sf) parchalanishida xosil buladi. Neytron nurlarining utuvchanligi juda kuchli, u suvda, vodorodli muxitda kuprok yutiladi. Biologik tasir kuchi yukori, bu nurlar tibbiyotda nisbatan kam kullanadi. Asosan tadkikot maksadlarida, suniy radioaktiv izotoplar olish va yadrolarni parchalashda ishlatiladi. Proton nurlari – massasi 1, zaryadi +1 bulgan zarrachalar, suniy ravishda maxsus tezlatgichlarda xosil kilinadi, utuvchanligi katta, ionlashtirish kobiliyati kuchli. Bu nur uchish yulining oxirida uta zich ionlash va kuchli biologik uzgarishlar chakiradi. Proton nurlari tibbiyotda tananing chukur kismlarida yotgan kichik usmalarni davolashda keyingi yillarda kullana boshladi. Asosan tadkikot maksadlarida va yangi radioaktiv izotoplar olish uchun kullanadi.