Iqtisodiy bilim asoslari

Kreditning yillik 
 foiz stavkasi
Kredit haqi
Kredit miqdori
=
100%
.
Tijorat banki
 — aholi, firma va tashkilotlarga xizmat ko‘rsatuvchi 
bank.
Depozit
 — omonat yoki bankka qo‘yilgan mablag‘. 
http:eduportal.uz

---

67
kredit foizi miqdori — I quyidagi formula yordamida topiladi: I = P•r•t. 
Bankka qaytariladigan pul miqdori S=P+I formulaga ko‘ra aniqlanadi.
Aytaylik, “Ziyo” firmasi “Savdogarbank” dan 100 mln so‘mni yarim 
yilga 20% yillik foiz stavkasi bilan olayotgan bo‘lsin. Firma bankka
I = P•r•t = 100000000•20%•0,5 = 100000000•0,2•0,5 = 10000000 so‘m
kredit foizi to‘lab, yarim yildan so‘ng yuz million so‘m pulni, jami S = 
P + I = 100000000 + 10000000 = 110000000 so‘m qilib qaytaradi.
Bu kredit foizini hisoblashning oddiy foizlar usuli deb ataladi.
Yana shuni ham aytib o‘tishimiz kerakki, banklar kredit foiz miqdor-
larini yana boshqa usullar bilan ham hisoblashadi. Masalan, bank yillik 
kredit foizini asosiy qarzga qo‘shib, keyingi yili kredit foizini shu 
summadan hisoblab borishi mumkin. Bu holatda, bank yillik foiz stavkasi 
— r bo‘lgan, n yilga olingan P so‘m miqdordagi qarzni n yildan so‘ng 
P
n
=P•(1 + r)
n 
so‘m qilib qaytarishi lozim bo‘ladi. Bu usul murakkab 
foizlar usuli deb ataladi.
1. Bankning paydo bo‘lishiga nima sabab bo‘lgan?
2. Bankka pul qayerdan tushadi?
3. Bankning mamlakat iqtisodiyotida tutgan o‘rnini tushuntirib bering.
4. Markaziy va tijorat banklarining farqi nimada?
5. Markaziy bankning mamlakat iqtisodiyotidagi ahamiyatini ayting.
6. Tijorat banklarining vazifalarini ayting.