Kechirganlari

13 
Sherif - shu okrugda sudya va politsiya boshlig'i vazifasini 
bajaruvchi amaldor.
100

---

ham: «Bizning ko‘z qarashimizdan birov biror narsa 
sezmadimikin?» deb o‘z-o‘zlariga savol berar, lekin 
boshqalar o‘sha yerdagi dahshatli manzara bilan 
mashg\il edilar.
«Oh, bechora!» «Baxtsiz yosh yigit!» «Mana bu ish 
olik o'glrlovchilar uchun saboq boldi!» «Meff Pot- 
temi ushlab olsalar, uni albatta osadilar», - dedilar 
hammalari birdan. Domla esa o‘z fikrini shunday 
bayon qildi:
- Taqdiri xudoning qolida. Qanday jazo berishni 
janoblaming o‘zlari bilishadi. •
Tom shu yaqin o‘rtada turgan hindi Joning 
g‘amgin yuzini ко ‘rarkan, boshidan oyoglgacha titroq 
bosib ketdi. Shu vaqt butun xalq orqaga chekinib:
- Anavi o'shaning o‘zi! 0 ‘z oyogl bilan kelayotir!
- degan tovushlar eshitila boshladi. Yigirma kishi 
birdaniga:
- Kim, kim? - deb soVashdi.
- Meff Potter!
- Qaranglar, to‘xtadi. Ehtiyot bolinglar, qochib 
ketishga urinayapti. Ushlanglar, bolmasa qochib 
ketadi!
Tomning ro'parasidagi daraxt shoxlariga chiqib 
otirgan tomoshachilar: «U qochmoqchi emas, faqat 
hayron bolib, nima qilishini bilmay turipti», - deb 
xabar berdilar.
- Qanday uyatsizlik! - dedi xalq oVtasidan birov.
- 0 ‘zining qilgan yomonliklarini tomosha qilgali kel­
gan va bu yerda kishilar bor, deb oyiamagan bolsa 
kerak...
Xalq orqaga chekindi. Sherif dabdaba bilan Pot- 
teming qolidan yetaklab, qabr yoniga olib keldi. 
Bechoraning rangi о‘chib ketgan, ko'zlarida qoVquv 
alomatlari sezilib turar edi. Olikni ko'rar ekan, uning 
butun tanasini qaltiroq bosdi va yuzini qollari bilan 
berkitib, ho'ngrab yiglab yubordi.
101

---

- Do‘stlarim, buni men oldirganim yo‘q, - der edi 
u ho'ngrab yiglagani holda, - azbaroyi xudo men 
oldirganim yo‘q.
Oradan birovning:
- Seni kim ayblayotir? - degan tovushi yangradi.
Otilgan kamon nayzasi mo Ij alga borib tekkan
edi. Potter boshini yuqoriga kotarar ekan, kishiga 
ta’sir qilarlik darajada umidsizlik bilan tevaragiga bir 
qarab qo^di va hindi Joni ko‘rar ekan:
- Hoy, hindi Jo! Sen menga va’da qilgan edingki, 
hech vaqt... - deb baqirdi.
Sherif uning so'zini bolib va qotil qurolini xuddi 
uning tumshugl oldiga keltirib:
- Bu pichoq siznikimi? - deb so'radi.
Shu vaqt kishilar kelib, Pottemi qolidan ushlab, 
sekin yerga otirgizmaganlarida, u albatta yiqilib tu- 
shar edi. Keyin u:
- Menga xuddi bir narsa: agar sen o'sha yoqqa 
bormasang va...ni topmasang, deb aytgandek 
bolgan edi... - u seskanib ketdi va umidsizlik bilan 
qolini siltab: - Jo, endi shularga aytib beraqol, endi 
yashirishning nima keragi bor, - dedi.
Geklberri bilan Tom hayajon ichida tillari so'zga 
kelmay qolib, qotilga tikilib qarab turar edilar; bu 
vijdonsiz yolg‘onchi esa hech bir uyalmay-netmay 
o‘zi о У lab topgan olim manzarasini hikoya qilar 
edi. Bolalar minut sayin: «Mana hozir ochiq-oy- 
din kunda havo guldirab, yashin chaqnab, qotil- 
ning ustiga xudoning balosi yogllar, deb kutar va 
xudoning g'azabi bunchalik kechikishiga hayron 
bolib turar edilar. U hikoyasini tamom qilgandan 
keyin ham hech narsa bolmay, salomat qolganini 
ko‘rganlaridan keyin ulaming o‘z ahdlarini buzib, 
gunohsiz ayblangan Pottemi halokatdan qutqarib 
qolish orzulad ham yo‘qoldi. Aftidan, bu yaramas Jo 
o‘z jonini shaytonga sotgan bolsa kerak, endi biror
102

---

ishga shayton oraladimi, boldi, unga odamzodning 
qadam qo^ishi mumkin emas, agar ozgina aralash- 
sa ham, yaxshilik ko'rmaydi.
Kimdir Potterdan:
- Sen nega qochib ketmading? Nega bu yerga 
kelding? - deb so'radi.
- Boshqa iloj topa olmadim... mumkin bolma- 
di! - dedi Potter. - Qochmoqchi bolgan edim, lekin 
mening o‘z oyoqlarim bu yerga olib kelib qoydi-da!
- Shu so'zlami aytarkan yana yiglab yubordi.
Oradan bir necha minut otgandan keyin hindi 
Jo ham qasam bilan so‘roqda tinch va osoyishta- 
lik holda o'zining awalgi aytganlarini takrorladi. 
Bolalar ham buning shunday yolg‘onchiligi uchun 
osmondan balo yog‘ilmaganligini ко‘rib, metisning 
o‘z jonini shaytonga sotganligiga qat’iy ishondilar. 
Bolalar undan juda qo‘rqar edilar, shu bilan birga 
u bolalar uchun dunyodagi hamma narsadan ham 
xunuk ko'rinar edi, shuning uchun bolalar undan 
ko‘zlarini olmay tikilib turar edilar. Bolalar qanday 
bolsa ham bir iloj qilib, uning dahshatli xo'jayinini 
ко‘rib olish tilagida uni kechalari kuzatib yurishga 
o'zlaricha qaror berdilar.
Hindi Jo oldirilgan kishining tanasini yerdan 
kotarib olish va tezroq olib ketish uchun aravaga 
solishga yordamlashdi. To'plangan xalq vahimaga 
tushdi. Ular shivirlashib, xuddi shu damdayaradan 
qon tomchilab oqqanini so‘zlar edilar.14 Bolalar: «Bu 
qulay voqea xalqqa chinakam qotilni ko‘rsatib berar», 
deb oyiagan edilar, biroq ulaming bu umidlari puch- 
ga chiqdi, chunki kishilar shu yeming o‘zidayoq:
- Bu voqea yuz berganda, MefF Potter olikdan uch 
qadam narida turgan edi, deb aytgan edilar.