Kimyoning gaz qonunlariga doir masalalar yechish reja 1 Мendeleev – Кlаpeyrоn tenglаmаsi

26.4, CO,
60 g CaCO, xg C0₂

Bundan hosil bo'ladi.

2.6- §. Valentlik

Kimyoviy formulalami to'g'ri yozish uchun elementlarning va- lentligini bilish kerak. „Valentlik" tushunchasi kimyo faniga o'tgan asrning o'rtalarida Franklin tomonidan kiritilgan. Ayni element­ning bir atomi boshqa elementning bir yoki bir necha atomlarini biriktirib olishi yoki birikmalar tarkibidagi boshqa element atom- lari o'mini olishi mumkin. Elementlarning bu xususiyati ularning valentligi bilan ko'rsatiladi.

Valentlik birligi sifatida vodorod atomining valentligi qabul qi- lingan. Vodorod barcha birikmalarda bir valentli bo'ladi. Vodorod bilan birikma hosil qilgan elementlarning valentligi shu birikmadagi vodorod atomining soniga qarab aniqlanadi. Masalan: HC1, H₂S, NaH, NH,, CH₄ birikmalarda xlor bir valentli, oltingugurt ikki valentli, azot uch valentli, uglerod to'rt valentlidir.

Ko'pchilik elementlar vodorod bilan birikma hosil qilmay, kis­lorod bilan birikma hosil qiladi. Kislorod barcha birikmalarda ikki valentli hisoblanadi. Kislorod bilan birikmalar hosil qilgan ele­mentlarning valentligi kislorodning valentligiga qarab aniqlanadi. Masalan: K₂0, CaO, Fe,0,, C0₂, P₂0₅, Mn₂0₇, 0s0₄ birik- malarida kaliy bir valentli, kalsiy ikki valentli, temir uch valent­li, uglerod to'rt valentli, fosfor besh valentli, marganes yetti valentli va osmiy sakkiz valentlidir. Valentlik doimo butun (1,2, 3, 4, 5, 6 ...) sonlarga teng bo'ladi. Elementlarning valentligini valentligi ma'lum bo'lgan boshqa elementning valentligiga qarab ham aniqlash mumkin. Masalan, MgCI₂, MnCl₂, KC1, CC1₄ larda xlor bir valentligi ma'lum bo'lsa, magniy ikki valentli, maiganes ikki valentli, kaliy bir valentli, uglerod to'rt valentli bo'ladi.

O'zaro birikuvchi elementlarning tabiatiga va reaksiya sharoiti- ga qarab, valentlik o'zgarishi mumkin. Masalan, nitrat kislota metallar bilan reaksiyaga kirishganda metallning aktivligiga va kislotaning konsentratsiyasiga qarab hosil bo'lgan birikmalarda azot 1, 2, 3, 4, 0 valentlikka ega bo'lishi mumkin. O'zgaruvchan valentli elementlarning yuqori valentligi davriy sistemadagi element joylashgan gruppa raqamiga teng bo'ladi. Masalan, IV gruppadagi uglerodning yuqori valentligi IV, V gruppadagi fosfoming yuqori valentligi V, VI gruppadagi oltingugurtning yuqori valentligi VI, VII gruppadagi xloming yuqori valentligi VII bo'ladi.

2.7- §. Kimyoviy reaksiyalarning turlari

Kimyoviy reaksiyalarni bir necha asosiy turlaiga ajratish mumkin.

1.