Library ziyonet uz/ A lvido, ey

Alvido, ey Gulsari (qissa) 
Chingiz Aytmatov 
 
82 
library.ziyonet.uz/ 
 
Shunda Choroning soʻziga kirgani uchun oʻzini eng yomon soʻzlar bilan koyirdi. Va’dani 
katta berdi. Minbarga chiqib gapirdi. «Men, falonchi pistonchi ilgʻor odam, partiya va 
vatan oldida soʻz beraman». Loaqal mana shu keyingi soʻzlarni gapirmasa ham boʻlardi! 
Partiya va vatanning bunga nima daxli bor-a! Odatdagi xoʻjalik ishi. Yoʻq, tartib-qoida 
shunday. Nega endi kerak boʻlsa-boʻlmasa, biz har qadamda shu soʻzlarni 
tiqishtiraveramiz, a?.. 
 
Nima ham qilardi, oʻzi aybdor. Oʻylab koʻrmagan. Oʻzgalarning gapi bilan ish qiladigan 
boʻlib qolgan. Ularga nima, aldab-suldab qutulib olishadi, lekin Choroga rahming keladi. 
Hech omadi kelmayapti-da uning. Bir kun sogʻ boʻlsa, ikki kun kasal. Umr boʻyi u yoqqa 
yuguradi, bu yoqqa yuguradi, unga yalinadi, buni koʻndiradi, xoʻsh, nimaning uddasidan 
chiqdi? Ehtiyotkor boʻlib boryapti, soʻzni tanlab gapiradi. Modomiki kasal ekansan, dam 
olishga chiqsang ham boʻlarmidi... 
 
Qish choʻponlarni goh umidlantirib, goh tashvishlantirib oʻz maromida borayotgandi. 
Tanaboyning otarida ikki sovliq quvvatdan ketib halok boʻldi, juda nimjon boʻlib qolgan 
ekan. Uning otaligʻidagi yosh choʻponlarning ham bir nechtadan qoʻylari oʻldi. Busiz 
boʻlmaydi ham. Bir qish ichida oʻn sovliqni yoʻqotish oddiy narsa. Eng muhimi oldinda, 
koʻklam arafasida. 
 
Birdan havo iliy boshladi. Sovliqlarning yelinlari darrov toʻlisha boshladi. Oriqlab 
ketishgan, qorinlarini zoʻrgʻa koʻtarib yurishgan boʻlsa ham, yelinlari esa kun sayin 
emas, soat sayin qizarib, shishib borardi. Nima sababdanikin? Qayoqdan bunchalik kuch-
quvvat olishadi-ya! Kimningdir bir necha sovliqlari qoʻzilab qoʻyibdi, degan ovoz 
tarqaldi. Demak, qochirish davrida e’tiborsizlik, beparvolik qilingan ekan-da. Bu birinchi 
ogohlantirish edi. Bir-ikki haftadan keyin qoʻzilar pishgan olmadek «tap-tap» tusha 
boshlaydi. Qabul qilib olishga ulgursang bas. Shunda choʻponlarning tashvishlar pallasi 
boshlanadi. Har bir qoʻzi uchun choʻpon titrab turadi va qoʻylar ketidan yura boshlagan 
kunini la’natlaydi, agar barra qoʻzichoqni saqlab qola olsa, agar qoʻzilar oyoqqa turib, 
qishga qadar dumlari koʻrinib qolsa uning shodlik-quvonchlarining cheki boʻlmaydi. 
 
Shunday boʻlsa, yaxshi boʻlardi. Keyinchalik odamlardan koʻzini yashirib yurmas edi. 
 
Qoʻzilatish davrida yordam uchun kolxozdan saqmonchilarni – koʻpchiligi qari va 
bolasiz boʻlgan ayollarni oʻz hollariga qoʻymay yuborishdi. Tanaboyning otariga ham 
ikki saqmonchini joʻnatishdi. Ular koʻrpa-toʻshaklari, chodirlari, qozon-tovoqlari bilan 
kelishdi. Hammaning koʻngli koʻtarildi. Saqmonchilardan kam deganda yetti kishi kerak 
edi. Ibrohim otarlar Beshtol vodiysidagi qoʻzilatish punktiga koʻchganida yana 
saqmonchilar yuborishni va’da qilib, hozircha shularning oʻzi ham kifoya, degandi. 
 
Otarlar gʻimirlab qolishdi, pastroqqa, togʻ yonbagʻirlariga, qoʻzilatish bazalariga tusha 
boshlashdi. Tanaboy oʻzi qoʻylarni haydab borguncha ayollarning manzilga yetib, u 
yerda oʻrnashib olishlariga yordam berishni Eshim Boʻlatbekovdan iltimos qildi. 
Ayollarni bir karvon qilib joʻnatdi, oʻzi esa qoʻylarni toʻpladi-da, boʻgʻoz sovliqlar 

---