Library ziyonet uz/ A lvido, ey

Alvido, ey Gulsari (qissa) 
Chingiz Aytmatov 
 
84 
library.ziyonet.uz/ 
 
Lekin Tanaboyning keyinchalik koʻrgan narsasi uni kuppa-kunduzi boʻlgan 
momaguldurakday larzaga soldi. U hamma narsa yaxshi boʻladi, deb oʻylamagandi, 
ammo sovliqlar qoʻzilaydigan qoʻyxonaning qamish tomi chirib, oʻpirilib tushganini, 
devorlari teshilib, derazasiz, eshiksiz boʻlishini, shamol u chekkasidan kirib, bu 
chekkasidan chiqayotganini xayoliga ham keltirmagan edi. Atrofda qorlar deyarli erib 
ketgan, qoʻyxona ichida esa hamon uyulib yotardi. 
 
Qachonlardir xarsang toshlardan qurilgan qoʻra ham xaroba, vayrona holda yotardi. 
Tanaboy shu qadar xafa boʻlib ketdiki, qizlari qoʻzichoqni koʻrib qanday xursand 
boʻlayotganlari koʻngliga sigʻmadi. Qoʻzichoqni ularning qoʻliga berdi-da, tevarak 
atrofni koʻzdan kechirgani ketdi. 
 
Qayergaki qadam qoʻymasin – hamma yerda toqat qilib boʻlmas darajada xoʻjasizlik. 
Urush boshlangandan beri bu yerda barcha narsa oʻz holiga tashlab qoʻyilgan, sovliqlarni 
qoʻzilatishni bir amallab eplashtirib, keyin hammasini yomgʻir va shamolga tashlab 
ketaverishgan boʻlishsa kerak. Saroy tomi ustida bir gʻaram chirigan xashak qiyshayib 
turardi, sochilgan somon uyumlari yotardi, agar burchakdagi ikki chala qop arpa uni, bir 
yashik tuzni hisobga olmaganda, butun otardagi qoʻzichoqlar hamda sovliqlarga atalgan 
yem-xashak va toʻshamaning bori mana shugina edi, xolos. Shu burchakning oʻzida 
shishalari singan bir necha fonus, kerosinli, zanglagan bidon, ikki bel va siniq 
panshaxalar tashlab qoʻyilgandi. Mana shularning hammasiga kerosin quyib, yondirib 
kulini koʻkka sovurgisi va bu yerdan boshi oqqan tomonga ketib qolgisi keldi... 
 
Tanaboy oʻtgan yilgi goʻng va qorning yaxlab qolgan uyumlariga qoqilib-suqilib yurar va 
nima deyishini bilmas edi. Soʻz topa olmasdi. Xuddi aqldan ozgan kishiday. «Shunday 
boʻlishi mumkinmi, a?.. Shunday boʻlishi mumkinmi, a?..» deb takrorlagani-takrorlagan 
edi. 
 
Keyin esa qoʻyxonadan yugurib chiqib, otini egarlashga otildi. Egarlayotganida qoʻllari 
titrardi. Hozir huv anavi yoqqa otini yeldirib ketadi, tun yarmida hammani oyoqqa 
turgʻizadi va ularga koʻrsatib qoʻyadi. Anavi Ibrohimni ham, rais Aldanovni ham, 
Choroni ham yoqasidan tutadi: undan rahm-shafqat kutishmasin! Ular Tanaboyga 
shunday qilishdimi – undan ham yaxshilik koʻrib boʻlishibdi! Boʻldi, tamom!.. 
 
– Qani, toʻxta-chi! – jilovni ushlab olishga ulgurdi Jaydar. – Qayoqqa ketyapsan? Otdan 
tush, gapimga quloq sol! 
 
E, qayoqda deysiz! Tanaboyni toʻxtatib boʻpsiz. 
 
– Qoʻyib yubor! Qoʻyib yubor! – baqirardi u jilovni tortib, xotinining ustiga ot surib, 
qamchini qarsillatib. – Qoʻyib yubor, deyapman! Men oʻldiraman ularni! Oʻldiraman! 
 
– Qoʻyvormayman! Sen biron kishini oʻldirging kelyaptimi? Meni oʻldir! 
 

---