Library ziyonet uz/ A lvido, ey

Alvido, ey Gulsari (qissa) 
Chingiz Aytmatov 
 
87 
library.ziyonet.uz/ 
 
tong otarga qadar hadeb oʻylagani-oʻylagan. Gangib qolib, qoʻllari uvushdi. Buning 
ustiga shamol fonarni oʻchirardi. Yaxshiki, saqmonchilar zorlanmadi, Tanaboy va Jaydar 
singari ishlashdi. 
 
Oradan bir kun oʻtdi, ikki, uch kun oʻtdi va hokazo. Ular esa hamon goʻngni tashir, devor 
va tom teshiklarini berkitar edilar. Bir kun kechasi Tanaboy qoʻyxonadan zambil bilan 
chiqayotib otarda qoʻzichoqning ma’ragani va ona qoʻyning bezovtalanib, unga javoban 
oyoq tepishini eshitdi. «Boshlandi!» –yuragi shuv etib ketdi. 
 
– Eshityapsanmi? – xotiniga oʻgirilib qaradi Tanaboy. 
 
Ular birdan goʻng solingan zambilni oyoqlari ostiga tashlab, fonarni ushlaganlaricha otar 
tomon yugurishib qolishdi. Fonarning xira nurida qoʻy galasini timirskilab qaray 
boshlashdi. Qayoqda u? Huv ana, burchakda! Sovliq qoʻy hozirgina tugʻilib qaltirab 
turgan uvoqqina qoʻzichoqni yalab turgan edi. Jaydar uni bariga solib oldi. Yaxshiyam 
oʻz vaqtida ulgurishdi, boʻlmasa qoʻrada muzlab qolgan boʻlardi. Ularning yonginasida 
yana bir sovliq qoʻzilaganligini koʻrdilar. U egizak tuqqan edi. Bularni Tanaboy 
plashining etagiga soldi. Beshtasi toʻlgʻoq tutib, kuchanib ma’rab yotgan edi. Demak, 
boshlanibdi. Ertalabgacha bular ham qoʻzilaydi. Saqmonchilarni chaqirishdi. Qoʻzilagan 
qoʻylarni qoʻyxonaning haligi naridan-beri tozalangan burchagiga joylashtirish uchun 
qoʻy qoʻradan ajratib chiqara boshladilar. 
 
Tanaboy devor ostiga poxol toʻshab, onasining ogʻiz sutini birinchi tatib koʻrgan 
qoʻzichoqlarni yotqizib, ularning ustini qop bilan yopib qoʻydi. Sovuq. Ona qoʻylarni 
ham shu yoqqa qoʻyib yubordik-ku, – labini tishlagancha oʻylanib qoldi. Oʻylab 
oʻtirishdan nima foyda? Faqat bir ilojini qilarmiz degan umid qoldi. Qancha ish, qancha 
tashvish... Hech boʻlmasa poxol yetarli boʻlganda edi, u ham yoʻq. Ibrohim unga ham 
uzrli sabab topadi. Yoʻlsiz togʻda poxol tashib koʻrchi, deydi. 
 
E, nima boʻlsa boʻlar, borib siyoh solingan bankani olib keldi. Bitta tugʻilgan qoʻzichoq 
orqasiga ikki, egizaklariga esa uch raqamini yozib qoʻydi. Ona qoʻylarni ham xuddi 
shunday nomerlab chiqdi. Yuzlab qoʻy qoʻzilagandan soʻng ularni bir-biridan ajratib 
koʻrchi. 
 
Choʻponlar ishining eng qizgʻin pallasi boshlandi. Boshlanganda ham u xuddi 
mudofaadagiday, bosib kelayotgan tanklarni hech nima bilan daf eta olmagan 
paytdagidek shafqatsizlik bilan boshlangan edi. Sen esa okopda turasan va hech qayoqqa 
ketmaysan, chunki ketish mumkin emas. Ikkisidan biri – yo oxirigacha tik turib olishish, 
yoki oʻlish kerak. 
 
Tanaboy har kun ertalab qoʻylarni yaylovga chiqarib yuborish oldidan, goʻyo oʻz 
jabhasini baholayotganday, tepalik ustida jimgina turib atrofga qarardi. Uning mudofaa 
liniyasi koʻhna, yaramaydigan edi. Biroq, u turib berishi kerak. Uning hech qayoqqa 
ketishi mumkin emas. Ichidan sayoz soy oqib turgan ilon iziga oʻxshash kichik bir dara 

---