Library ziyonet uz/ A lvido, ey

Alvido, ey Gulsari (qissa) 
Chingiz Aytmatov 
 
88 
library.ziyonet.uz/ 
 
doʻngliklar orasida siqilib turar, undan keyin balandroq tepaliklar, ulardan keyin esa yana 
balandroq qorli togʻlar qad koʻtargan edi. Oppoq yonbagʻirlar tepasida yalangʻoch tosh 
qoyalari qorayib koʻrinardi. U yerdagi togʻlar ustida yoppasiga muz bilan qoplangan qish 
yotardi. U bu yoqqa qoʻlini uzatishi mumkin. Faqat harakatga kelishi, pastga bulutlarni 
tushirib yuborishi va darani tumanlikka gʻarq qilib yuborishi qolgan. Keyin darani qidirib 
topolmaysan. 
 
Havo aynib, osmon kulrang tusga kirgan edi. Pastlab shamol esardi. Tevarak boʻm-boʻsh. 
Togʻlar, hamma yoqda togʻlar, qoʻrquvdan kishining yuragi muzlab ketadi. Xaroba 
qoʻyxonada qoʻzichoqlar ma’rashardi. Otardan qoʻzilay deb qolgan yana oʻn bosh 
sovliqni haydab kelishdi, qoʻzilasin deb qoʻyxonada qoldirishdi. 
 
Qoʻy galalari jinday boʻlsada, xashak topish uchun sekin yurib ketdi. Endi yaylovda ham 
ulardan koʻz-quloq boʻlib turish kerak. Shunday paytlar ham boʻladiki, sovliqning yaqin 
orada qoʻzilashi mumkin ekanligini bilib boʻlmaydi. Keyin, birdan butaning orqasiga 
boradi-da, boʻshab oladi. Agar vaqtida qaralmasa qoʻzichoq zax yerda yotib, shamollab, 
kasallanib nobud boʻlishi mumkin. 
 
Shunday boʻlsa ham Tanaboy tepalikda uzoq turib qoldi. Qoʻlini siltab, qoʻyxona tomon 
yurib ketdi: u yerda ishlar hali koʻngildagidek emas edi. Hali nimalardir qilib ulgurish 
kerak edi. 
 
Keyin Ibrohim yetib keldi, u un keltirgan edi. Koʻzlari hayosizlarcha boqardi... Qayoqdan 
olib beraman sizga saroyni? – derdi. Kolxozdagi qoʻyxonalarning hammasi shunaqa. 
Boshqasi yoʻq. Kommunizmga yetganimiz yoʻq hali. 
 
Tanaboy unga musht koʻtarib tashlanishdan oʻzini arang tutib qoldi. 
 
– Bu yerda sening pichingingga balo bormi? Men ish haqida gapiryapman, men ish 
haqida oʻylayapman. Men javobgarman. 
 
– Demak, men sizningcha, oʻylamayotgan ekanman-da? Siz qandaydir bir otar uchun 
javob berasiz, men esa hammasi uchun, siz uchun, boshqalar uchun, butun chorvachilik 
uchun. Menga oson deb oʻylaysizmi? – Bu olgʻirning birdan ingrab yuborganidan 
Tanaboy hayratda qoldi, u kaftlari bilan koʻz yoshlarini arta turib gʻoʻldiradi: – Men 
sudga tushaman! Sudga! Hech qayerdan hech narsa ololmaysan. Odamlar 
saqmonchilikka hatto vaqtinchalikka ham borishmayapti. Mendan, boshqa hech narsani 
kutmang ham. Men behuda, behuda bu ishga oʻtgan ekanman... 
 
Shundan soʻng biron tayinli gap aytmay, sodda Tanaboyni xijolatga qoldirib chiqib ketdi. 
Keyin uni bu yerda boshqa koʻrishmadi. 
 
Hozircha birinchi yuz bosh sovliq qoʻziladi. Vodiyning yuqori qismiga joylashgan Eshim 
bilan Bektoylarning otarida qoʻzilash hali boshlanganicha yoʻq edi, lekin Tanaboy ofat 

---