Mavzu: Fenollar tuzilishi nomlanishi izomeriyasi

Gidroksil guruhi soniga kora bir, ikki, uch va kop atomli fenollar uchraydi. Ikki atomli fenollardan pirokatexin, rezorsin va gidroxinon izomerlar ma’lum:

pirokatexin rezorsin gidroxinon

Uch atomli fenollardan pirogallol, floroglyusin, oksigidroxinon organilgan:

pirogallol floroglyusin oksigidroxinon

Fenolning bu oddiy hosilalari osimlik tarkibida deyarli uchramaydilar.
Gidroxinon bulardan istisno tariqasida glikozid
holatida nokning bargi va urugida aniqlangan.

Fenollarning asosiy fiziologik xossasi – antiseptik, dezinfeksiyalovchi xossadir.

• 
  Fenollarning asosiy fiziologik xossasi – antiseptik, dezinfeksiyalovchi xossadir.
  
• 
  Galogen va tarmoqlanmagan radikallar bunday ta’sirni orttiradi.
  
• 
  Alkil zanjiri uzayganda ham xossa ortadi. 2-lamchi va 3-lamchi radikallar ta’sirni pasaytiradi.
  
• 
  Ikkinchi 0H guruhi kiritilishi antiseptik ta’sirni pasaytiradi.
  
• 
  Fenollarni eterifikasiya hosilalarida(efirlarda) zaharlilik xossasi kamayadi.
  

Fenollarning tabiatda uchrashi. Toshkomirdan 1834 yil Runge fenolni ajratib olgan, 1842 yil Loran tuzilishini aniqlagan. Tirozin aminokislotasini parchalanishi natijasida tirik organizmda hosil boladi (odam va hayvon siydigida mavjud). Buyoqlar, sun’iy smolalar, oshlovchi moddalar, dorilar (aspirin) va pikrin kislotasi olish uchun ishlatiladi.

• 
  Fenollarning tabiatda uchrashi. Toshkomirdan 1834 yil Runge fenolni ajratib olgan, 1842 yil Loran tuzilishini aniqlagan. Tirozin aminokislotasini parchalanishi natijasida tirik organizmda hosil boladi (odam va hayvon siydigida mavjud). Buyoqlar, sun’iy smolalar, oshlovchi moddalar, dorilar (aspirin) va pikrin kislotasi olish uchun ishlatiladi.
  
• 
  

anizol gvayakol krezollar timol(5-metil-2-

izopropilfenol)

Gvayakol ayrim osimliklar smolasida uchrab, shamollash va sil kasalligini davolashda qollanadi.

• 
  Gvayakol ayrim osimliklar smolasida uchrab, shamollash va sil kasalligini davolashda qollanadi.
  
• 
  Timol Thymus vulgaris va bir qator boshqa osimliklar efir moylari tarkibida uchraydi.
  
• 
  Tibbiyotda antiseptik sifatida qollaniladi.
  
• 
  Evgenol Eugenia caryo’phyelata(chinnigul - gvozdika) osimligi tarkibida uchraydi, ishqor bilan qizdirilganda izoevgenolga izomerlanadi.
  
• 
  Izoevgenol oksidlanish natijasida vanilin hosil qiladi.
  
• 
  Izoevgenol muskat yongoogi tarkibida uchraydi.
  

evgenol zoevgenol vanilin

Mingdan ortiq tabiiy fenollar aniqlanib, ularning tuzilishi e’lon qilingan.
Ularni uchta katta guruhga boladilar
: C6 - C1 guruhi; C6 - C3 guruhi; C6 - C3 - C6 guruhi.