Мавзу: Инфляция


кетадиган харажатлар салмогининг


Download 105 Kb.
bet2/4
Sana20.11.2023
Hajmi105 Kb.
#1787927
1   2   3   4
кетадиган харажатлар салмогининг усиши натижасида товарлар бащосининг ошиши ва шу сабабли пул массасининг ортиб бориши билан ифодаланади.
Инфляциянинг асосий сабаби - бу халк хужалигининг турли сощалари уртасида вужудга келган номутаносибликдир. Бу аввалам бор жамгарма ва истеъмол уртасидасидаги, талаб ва таклиф, давлатнинг даромаддари ва харажатлари уртасидаги муомаладаги пул массаси ва хужаликларнинг накд пулга булган талаби уртасидаги номутанносибликлардан иборатдир.
Инфляцияни юзага келтирувчи омилларга караб унинг сабабларини ички ва ташки сабабларга булиш мумкин.
Инфляциянинг ички омиллари монетар-пул сиёсати билан ва хужалкк фаолияти билан боглик турларига булинади. Хужалик фаолияти билан боглик омиллар бу хужаликдаги ва иктисоддаги мутаносибликнинг бузилиши, ишлаб .чикаришда якка хукмронликка йул куйиш, иктисоднинг циклик ривожланиши, инвестициялашда номутаносиблик, бащоларни ташкил килишда давлатнинг якка хокимлиги, кредит сиёсатининг нотугри олиб борилиши ва бошкалар щисобланса, пул билан боглик омилларга давлат молияси сощасидаги кризислар;
давлат бюджетнинг дефицити, давлат карзларининг усиши, пул эмиссияси, пул муомаласи конунининг бузилиши, кредитлашда автоматизмга йул куйиш за бошкалар киради.
Инфляциянинг ташки омилларига жащон иктисодида булган кризислар, (хом-ашё, ёкилги, валюта буйича) давлатнинг валюта сиёсати, давлатнинг бошка давлатлар билан ташки иктисодий фаолияти, олтин ва валюта защиралари билан буладиган ноконуний операциялар ва бошкалар булиши мумкин.
Хулоса килиб айтганда, ижтимоий ишлаб чикариш ривожланишида юзага келувчи диспропорциялар сабабли товарлар ва хизматлар бахосин
умумий ёки тухтовсиз усиши ва натижада пул муомаласи конуникинг бузилиши ок;ибатда пул бирилигининг кддрсизланишига инфляция деб айтилади.Инфляция куйидаги шаклларда намоён булади:

  1. Товар ва хизматлар бащосининг узлуксиз ва тартибсиз усиб бориши натижасида пулнинг кадрсизланиши ва унинг сотиб олиш кобилиятининг тушиб бориши;

  2. Чет эл валютасига нисбатан миллий валюта курсининг тушиб кетиши;

3. Миллий пул бирлигида олтин нархининг ошиб бориши ва бошкалар. Баъзи бир иктисодчиларимизнинг" фикрича инфляция - бу барча товарлар бащоларининг ошишини билдирмайди. Инфляция жуда тез усган такдирда щам айрим товарлар бащоси баркарор булиб колиши, бошкаларники тушиши щам мумкин экан. Бизнинг фикримизча, бундай хулосалар 70-80 йилларнинг инфляциясига мое келиши мумкин.
Албатта, инфляция даврида бащоларнинг ошиши доим бир хил суръатларда булмасдан, сакраб турадиган булиши мумкин. Лекин, баъзи товарлар бащосининг тушиши ёки баркарор булиб туриши XX асрнинг инфляцияси учун мое деб тулик ишонч билан уктира олмаймиз. Баъзида давлат аралашуви билан ащоли истеъмоли учун зарур булган айрим бир товарлар бащосининг маълум даврда баркарор ушлаб туриш мумкин, аммо инфляциянинг кучайиб бориши шу товарлар бащоларининг щам охир окибатда ошишига олиб келади. Бизнинг фикримизча, бащолар ошиши тугрисида гапирганда, инфляция даражасида бащолар ошиши ва умуман бахолар ошиши тушунчаларини тутри талкин кила олиш керак. Масалан, хамма вакт щам баъзи товарлар бащосининг ошиши инфляцияни англатмаслиги мумкин. Товарлар бащоси ошиши инфляция булмаган даврда, олтин пул муомаласи шароитида щам булиши мумкин.
Халкаро амалиётда бозорда товарлар ва хизматлар бахосининг усиб боришига караб инфляцияни бир неча турларга булиб каралади:
• судралувчи инфляция. Бащоларнинг уртача йилдик усиши 5-10% дан ошмайди. Инфляциянинг бу тури купрок ривожланган мамлакатларга хос булиб, мамлакат иктисодий ривожланиш даражасига караб бащолар ошиши 3-4% атрофида щам булиши мумкин. Бу инфляция аксинча ишлаб чикаришни янада ривожлантиришни рагбатлантирувчи омил сифатида намоён булиши мумкин. Пулнинг киймати баркарорлигидаги узгариш сезилмаслиги мумкин.

Download 105 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling