Mehnat muhofazasi va medisina harakati (faoliyati)ni bajaruvchi insonlarning vazifalari

Mehnatni va sog’liqni saqlash kasbida foydalaniladigan muhim 
terminlardan biri “xavfsizlik”. Balki, bu xavfsizlik kasbidan yiroq bo’lgan 

---

30 
odamlar tomonidan eng noto’g’ri izohlangan termindir. Mutaxassis bo’lmagan 
uchun “xavfsizlik” termini jarohat olmaslikni anglatadi. Professionallar uchun 
“xavfsizlik” yo’qotish yuz berishi mumkinligiga bo’lgan tahlika ehtimoliga bo’lgan 
havolani taxmin qiladi. Bu maqul keladigan yoki tahlika ehtimoli kam bo’lgan, 
sharoitlar yoki harakatlar ishlash, inson, uskuna, vosita yoki tashkilotga zarar olib 
kelishi uchun potensialga ega bo’lgan” deb aniqlash mumkin. 
Mehnatni va sog’liqni saqlashda bir nechta, mehnat muhofazasi bo’yicha 
mutaxassislar oldini olishga yoki boshqarishga harakat qiladigan, yo’qotishlar 
turlari mavjud. Salomatlik va xavfsizlik odatiy yo’qotishlar, jarohatlar, kasalliklar 
va o’limlarni ichiga oladi. Ish joyining yo’qotishlari uskunaning buzilishini, xom 
ashyoning yoki tayyor mahsulotning lat yeyishi, xizmat ko’rsatishning/ishlab 
chiqarishning uzilishi, obro’ – e’tiborning yo’qotilishini o’z ichiga oladi.
Tahlika – ehtimollik o’lchovi va sodir bo’layotganning yo’qotilishi 
muhimligi deb topilsihi mumkin. Xavf-xatar – ish joyining sharoitlari yoki 
ishchining jarohatga, kasallikga yoki o’zga tashkiliy yo’qotishga olib kelishi 
mumkin bo’lgan ishchining xatti – harakati. Professional tahlikani aniqlash 
hodisalarning paydo bo’lishini, ham yakuniy natijaning potensial jiddiyligini 
o’rganish shu tariflarda ko’rsatilgan.
Ish joyidagi tahlikani baholash tashkilotdagi xavf – xatarning turlarini 
aniqlashdan boshlanadi. Tashkilot tahlikani mumkin bo’lgan yoki oqilona 
darajaga kamaytiradi yoki yo’q qiladi. Hech narsa tahlikasiz deb bo’lmaydi. 
Mehnatni muhofaza qilish bo’yicha mutaxassislar daxlsiz tahlikaga ega 
bo’lganlarning vazifalarini va harakatlarini aniqlaydilar. Keyin ular sistematik 
tarzda tahlikaning darajisini yo’q qilishga yoki kamaytirishga harakat qiladilar. 
Tahlika darajasini baholash muhokamasining tafsilotlari 5 bobda “Baxtsiz 
hodisaning sababli shartlanganligi va tergov. Teoriya va qo’llash”. 
Ayrimlar baxtsiz hodisa insonning nozorati doirasidan tashqari bo’ladigan 
narsa deb o’ylayotgan bir damda, mehnatni muhofaza qilish bo’yicha 
mutaxassislar baxtsiz hodisaga sistematik va dadil qaraydilar. Baxtsiz hodisa – 
oddiy operatsiyalarni uzadigan, jarohat yoki shikastlanishga olib keladigan, 
rejalashtirilmagan hodisalar. Xodimning xavfsiz bo’lmagan xatti – harakatlari, ish 
joyidagi xavfli sharoitlar va boshqalar sabab bo’ladi. Tegishli chora – tadbirlar 
amalga oshirilganda, ko’p baxtsiz hodisalarni bartaraf qilish mumkin.