Методические указания по их выполнению. Учебно-методическим комплексом могут пользоваться студенты специального образования для самостоятельного выполнения межсессионных заданий по курсу «Микробиологии и вирусологии»

MAVZU: DENITRIFIKATsIYa
Reja:

1. 
   Denitrifikatorlarning elektiv kulturalarini ajratish.
   
2. 
   Nitratlarni aniqlash.
   
3. 
   Denitrifikator bakteriyalarni morfologiyasi.
   

Topshiriq va mashg’ulot o’tish tartibi: Talabalar brigada usulidan foydalanib, denitrifikator yig’uvchi bakteriyalarni yuzaga keltiruvchi tajribalar qo’yib, kulturalardan nitratlarni aniqlaydilar.
qo’zg’atuvchilarining morfologiyasini o’rganish uchun har bir talaba preparat tayyorlaydi va bo’yab mikroskopda ko’riladi. Natijalarni daftarlarga yozib va chizib boriladi.
Metodik ko’rsatma:
Denitrifikatsiya nitrat kislota (HNO₃) ning qaytarilib, nitrit kislota (HNO₂) va erkin azot (N₂) hosil qilishi demakdir. Bu protsess faqat anaerob sharoitda yuzaga chiqadi. Ular anaerob sharoitda havodagi kislorod o’rniga nitrat kislotadagi kisloroddan nafas oladi, ayni vaqtda shu kislorod bilan qand va organik kislotalarni oksidlaydi. Bu bakteriyalar denitrifikatorlar deyiladi.
Denitrifikatorlarning elektiv kulturasini tekshirish. Denitrifikatsiyada nitrat kislota qaytarilib, nitrit kislota va erkin azot (N₂) hosil bo’ladi. Shu sababli denitrifikatsiyada eritmadan nitrat kislota yo’qolib, nitrit kislota vujudga keladi va gaz hosil bo’ladi. Bu quyidagi reaktsiyalardan ma’lum bo’ladi: kolbadan olingan suyuqlik tomchisiga H₂SO₄ bilan difenilamin aralashmasidan iborat reaktiv qo’shiladi. Nitrat kislota (HNO₃) bo’lsa suyulik ko’k tusga kiradi, bo’lmasa suyuqlik rangi o’zgarmaydi.
Nitrat kislota (HNO₃) o’rniga nitrit kislota (HNO₂) paydo bo’lganligi Griss reaktividan bir tomchi qo’shilganida pushti tusga kiradi.
Preparat tayyorlash uchun kolba tagidagi suyuqlikdan pipetka bilan bir tomchi olinadi. Denitrifikatorlar kulturasidan tayyorlangan preparatda denitrifikatsiya bakteriyalarni mayda ingichka tayoqchalar shaklida ko’rish mumkin. Tabiatda uchraydigan denitrifikatsiya bakteriyalari bir necha xil bo’lib, ular tuproqda, ayniqsa nam, organik parchalanmagan qoldiqlarga boy bo’lgan tuproqda va balchiqda ko’p uchraydi. Bularga Bact denitrificans spora hosil qilmaydigan fakultativ anaerob harakatchan, kattaligi 0,3 mikrongacha bo’lgan mayda tayoqchalar kiradi. Achromobacter stutzeri hamda mayda tayoqcha bo’lib, preparatda zanjirga o’xshab tuzilgan holatda ko’rinadi. Tuproqda uchraydigan denitrifikatsiya bakteriyalarining nitratni qaytarib erkin azot hosil qilish protsessi quyidagicha boradi.
5C₆H₁₂O₆q24KNOq24KNCO₃qCO₂q12N₂q18H₂Oq21 kal
Kerakli jihozlar: Oziqa muhiti. Mikroskop, immersion moy, filtr qog’ozlar, buyum va qoplog’ich oynachalar, bakteriologik sirtmoq, skalpel, pintsetlar. Bo’yoqlar (metilen ko’ki, fuksin), tuproq. Torozi toshlari bilan. Difenilamin. Kolbalar.