Mineral o'g'itlar. Kimyoviy ahamiyati

Geografik ahamiyati.
Qishloq xo'jaligini rivojlanishi va olinadigan hosilning ortishi tarmoqning jadalIashuvi va ishlab chiqarishdan olinadigan daromadning ko'payishi bilan uzviy bog'liqdir. Dehqonchilikda o'g'it qo'llash va boshqa kimyoviy vositalardan foydalanish ishlab chiqarish jadallashuvning eng muhim omillaridan biri hisoblanadi.
Tuproqqa o'g'it solinganda nafaqat uning unumdorligi ortadi balki kelgusida turli shakldagi o'g'it!arga ehtiyoj tug'ilib, ularni kengroq ishlab chiqarish yo'lga qo'yiladi. 0'g'itlardan to'g'ri foydalanish iqtisodiy jihatdan samarali bo'lishi lozim. Qishloq xo'jaligida ishlab chiqarish vositalariga va mehnatga ketadigan qo'shimcha xarajatlarni ko'paytirmay yuqori sifatii mahsulot ishlab chiqarish, ya'ni mavjud bo'lgan sharoitda mahsulot tannarxini pasaytirishi va mehnat unumdorligini oshirish lozim.
Qishloq xo'jaligini rivojlantirish bo'yicha dunyo va mamlakatimiz amaliyoti shuni ko'rsatayaptiki, mineral o'g'itlarni ilmiy asoslangan holda qo'llash yetishtirilayotgan ekinlarning hosildorligi va yalpi mahsulot miqdorini oshirishga, chorvachilik uchun mustahkam yem-xashak bazasini yaratishga, tuproq unumdorligini saqlash va oshirishga qaratilgan eng muhim yo'llardan hisoblanadi. Dunyoning ko'pgina rivojlangan mamlakatlari shu hisobdan O'zbekiston ham o'g'itlardan oqilona foydalanish evaziga dehqonchilik madaniyatining yuqori darajada oshishi bilan birgalikda qishloq xo'jalik maxsulotlarni eksport qiluvchi davlatlar qatoridan joy oldi.

Xulosa.
O’g’itlarsiz yaxshi hosil olishning iloji yo’q. doimo ularni tuproq tarkibiga kiritib turish talab etiladi. O’g’itlarni ishlatishda me’yorga rioya qilish va ekologik madaniyatni ko’rsatish zarur. Mineral o’g’itlarni ishlab chiqarish – kimyo sanoatining muhim vazifasi hisoblanadi. Ya’nio’g’itlarning sifatini oshirish, konsentrlangan, granullangan o’g’itlarning ulushini oshirish juda muhimdir.
Xulosa qilib aytganda; Organik va Noorganik kimyo sohasida oʻgʻitlar ishlab chiqarishda keng koʻlamda ishlar olib borilmoqda. Hozirgi kunda yangi-yangi zavodlar qurilib yuksak darajali kaliyli, azotli, fosforli va meniral oʻgʻitlar ishlab chiqarilmoqda yangi texnalogiyalar asosida ishlab chiqarilayotgan bunday oʻgʻitlar oʻta sifatlidir. Shuni aytib oʻtish kerakki fosforli oʻgʻitlar ham juda katta ahamiyatga ega bo‘lib qishloq xoʻjaligi uchun juda ham zarur boʻlgan oʻgʻit hisoblanadi. Oʻz vaqtida kerakli joy oʻgʻitlansa tuproq unumdorligi oshib moʻl hosil olishga va hosilni tez yetilishiga zamin yaratiladi. Ammo bunday oʻgʻitlarni keragidan ortiq yerga berish yaramaydi. Meyoridan ortiqcha solingan oʻgit yerni meniral holatini buzibgina qolmay balki hosildorlikni anchagina pasaytiradi. Agar tuproq unumdorligi past joylarga 1-gektar joyga 40-60 kg gacha berilsa bunday yerlar oʻz samarasini bermasdan qolmaydi.Oʻsimliklar fosforlarni qabul qilish harorat omiliga bogʻliq. Tuproqning haroratini pasayishi bilan fosforning sabzavotlarni yemishi kamayadi. Ular 10-12 ° C darajasida etishmasligidan azob chekmoqda. Fosfor past haroratlarda ildizlar tomonidan soʻralishi mumkin, ammo yuqori joylarga koʻchib oʻtmaydi va har bir madaniyat uchun normal harorat darajasiga singib ketmaydi. Agar havo harorati tuproqning haroratidan yuqori boʻlsa, unda fosfor ildizdan tashqari oziqlantirishda oʻsimliklar tomonidan yaxshiroq soʻriladi. Olingan hosildorlik bilan turli sabzavotlar fosforga uncha taʻsir qilmaydi. Uning pomidoriga 0,8, bodring - 0,7, karam - 0,9, sabzi - 1,0, kartoshka - 1 kg. Foydalanilgan xlorli o'g'itlar sabzavotlarda fosforni kamaytiradi. O'simliklardagi normal hayot faoliyati davomida ildizlar va havo qismlari oʻrtasida fosforli birikmalarning jadal almashinuvi doimo yuz berishi kerak. Aks holda, to'xtashi va boshqa o'sish buzilishi muqarrar. Shu asosda tuproqdagi doimiy fosforli o'g'itlar kontsentratsiyasini saqlab qolish ulardan foydalanishning eng yaxshi shartidir.