Muhandislik geologik tadqiqotlar

Shaxar qurilishi ishlari uchun muhandislik - geologik izlanishlar. 
Shaxar va posyolka qurilishini loyihalash bosqichma-bosqich amalga oshiriladi. 
Hozirgi vaqtda u loyihalardan iborat: birinchi navbatdagi qurilishlarni joylashuvi 
va rejasi; mufassal joylashuv vaqurilish loyihasi. Shunga asosan muhandis-
geologik tadqiqotlar xam bosqichma-bosqich loyihalashni xar bir turiga qo’llanilib 
o’tkaziladi. 
Birinchi navbatdagi qurilishni joylashuvi va rejasini loyihalash uchun 
tadqiqotlar. Shaxarlar (poselkalar) joylashuvini loyihasi uchun katta hudud uchun 
qurilishda ishlatish imkoniyatlari nuqtai nazaridan baho berishi kerak. Geologik 
ishlar boshqa tadqiqotlar va loyihaviy ishlamalar (iqtisodiy, iqlimiy, gidrogeologik, 
ekologik, sanitar-gigienik va h.k.) bilan birgalikda o’tkaziladi. 
O’rganilayotgan hudud bo’yicha rel’ef, gidrologiya, tabiiy geologik 
xodisalar va muhandislik - geologik jarayonlar (ko’chkilar, karst, cho’kmalar, 
seysmika va x.k.), gruntlarni tarkibi va hususiyatlari haqida ma’lumotlar olinishi 
lozim. 
Muhandis-geologik izlanishlar uch bosqichda o’tkaziladi: tayyorgarlik, dala 
va kameral davrlar. Muhandis-geologik hisobot, birinchi navbatdagi shahar va 
poselka qurilishini joylashuvi va rejasini tuzish uchun asos bo’lib xizmat qiladi. 
 
33.3.Mufassal planirovka loyihasi uchun tadqiqotlar. 
Mavjud shahar (posyolka)ni mufassal planirovka loyihasi birinchi 
navbatdagi qurilish rayonlarini arxitektura-planirovka va texnik tashkillashtirishni, 

---

245 
qurilishni ketma-ketligini belgilaydi, qulaylik masalalarini yechadi, mufassal 
planirovka, alohida shahar rayonlarini qurilishi loyihalarini o’z ichiga oladi. 
Mufassal planirovka loyihasi uchun muhandis-geologik tadqiqotlarni asosi 
bo’lib, planirovka loyihasi uchun izlanishlarda olingan materiallar xizmat qiladi. 
Ishlarning tarkibi va mazmuni, ularni ketma-ketligi (tayyorgarlik ishlari, dala 
davri, materiallarni kameral qayta ishlash) o’xshash. 
Bu bosqichda joyni geologiyasi va gruntlarni xususiyatlari yananda 
mufassalroq o’rganiladi. Buning uchun qo’shimcha burg’ilash quduqlari yangi 
yoki qayta qurilayotgan ko’chalar bo’ylab, maxsus inshootlar o’rnida qo’yiladi. 
Quduqlar chuqurligi inshootlar o’rnida ko’p xollarda 8-10 m ga yetadi. Bo’shoq 
jinslar mavjud bo’lganda shurflar qazib, 2-3 namuna laboratoriya tadqiqotlarini 
to’liq kompleksi uchun olinadi.