Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

143

D) shirin//so’z
25.  Singlim ning  ancha 
ulg’ayib  qolgan  o’g’li  yig’lab 
o ’rn id a n  
tu rd i-d a , 
yana 
onasining bag’rida uxlab qoldi. 
U sh b u   gap d a  necha  so ’z 
ta rk ib id a   to vu sh  tu sh ish i 
kuzatiladi?
A) 4 ta so’zda
B) 3 ta so’zda
C) 6 ta so’zda
D) 5 ta so’zda
26.  Q ator  undoshli  so’zlar 
berilgan javobni  belgilang.
A) ikki, million,  metall
B) traktor, paxta, chaqqon
C) paxta, nimcha,  o ’simlik
D) stol, dust, daraxt
27.  l.yig’lamoq; 2.o’ynatmoq;
3.sarg’aymoq;  4 .o ’rnatm oq;
5.chanqam oq;  6.qaynoqroq; 
Berilgan  so’zlarning  qaysi  birida 
qo’shimchalar  qo’shilishi  nati- 
jasida  fonetik  o’zgarish  vujudga 
kelgan?
A)  1,2,3,4,6
B)  2,3,4,5,6
C)  3,4,5,6
D)  2.3,4,6
LEKSIKOLOGIYA
1. 
Q aysi  g apd a  k o ‘chma 
m a’noli so‘z qo‘llangan?
A)  A ly o rn ing   vu jud ig a 
orombaxsh shabada yugurdi.
B)  U  k o ‘l  yoqasiga  kelib 
qolganini ham sezmadi.
C)  C h o y x onach i  yoshi 
elliklardan oshib  qolgan bo‘lsa
ham xuddi  o‘smirlarday  yengil 
qadam tashlardi.
D) Barcha javoblardA)
2.  1 .0 ‘t  ish i-q o v u rm o q .
2 .B itta   ham   yovvoyi  o ‘t 
qolmasin. 3.Ko‘chadan o‘tsang, 
to‘g‘ri  o‘t  4.  Qalbida  ishq  o‘ti 
alangalandi.  Ushbu  gaplarning 
qaysi birida o‘t so‘zi bir so‘zning 
ko‘p m a’nolari hisoblanadi?
A)  B irinchi  va  ik k in ch i 
gaplarda
B)  Ik k in c h i  va  uchinchi 
gaplarda
C)  B irinchi  va  t o ‘rtin ch i 
gaplarda
D) Barcha gaplarda
3.  Rustam dehqonchilikning 
tilini  yaxshigina  o ‘rgang an. 
U shbu  gapda  qanday  m a’no 
ko‘chishi mavjud?
A) Metafora
B) Metonomiya
C) Sinekdoxa
D) 
m a’no 
k o ‘chishi 
bo‘lmagan.
4.  0 ‘z  jigariga  ham  rahm- 
sh a fq a t  qilm aydilar!  U shbu 
gapda  qanday  m a’no  ko‘chishi 
mavjud?
A) Metafora
B) Metonomiya
C) Sinekdoha
D) Vazifadoshlik.
5.  Gapning  ko‘chma  -  tag 
m a’nosi  ifodalangan  q ato rn i 
toping.
A) 
Bizni  ‘"homiy”  lard an  
him oya  q ilg 'il,  degan  sh arq
144

xalqida piching-duo bor. Xo'sh, 
janobi  oliylari,  qaysi  sho'rlik 
xalq  sizning  “himoyangiz”  ga 
qolishga intizor.
B)  D u n y o d a   o ‘zim izdan 
keyin qoldiradigan “tuyog‘imiz 
“ faqat shul Otabekdir.
C) 
-S iz g a  
te k k u n c h a  
alvastiga  tegsam  bo‘lmasmidi?
-Afsuski, yaqin qarindoshlar 
orasida nikoh man qilingan .
D )  B arch a  g a p la rd a   tag 
ma’no ifodalagan.
6. Qaysi qatorda omonimiya 
bir  xil  b irliklar  orasida  hosil 
bo‘lgan?
A) Taxtaning o‘rtasida ikkita 
ko‘zi bor edi. -Eski buloqlarning 
ko‘zlari  ochildi.
B)  Senga  bir  gap  tegdimi, 
cho‘zaverasan.  -Boring  tezroq. 
Bitta -yarim ta kelib kelib qolsa 
gap  tegadi.
C) Madamin bo‘niga qo‘yil- 
gan 
ay b n o m a d a n  
tam om  
hovuridan  tushdi.  -Borishini 
bo‘yniga  qo‘yaman.
D)  U zoqdan  bir  kishining 
qorasi  ko ‘rindi.  -Q o ra   kiyib, 
hali yig‘lab yurgandir.
7. 
K um ush  ham   ariq 
y o q asig a 
kelib 
t o ‘x tag an  
chingilin yigitga beixtiyor qarab 
qoldi.  Ushbu gapdagi  chingilin 
so‘zining sinonimini toping.
A) og‘zin
B) novcha
C) kelishgan
D) barchasi to ‘g‘ri.
8.  Qaysi  qatorda  metafora 
usuli  bilan  m a ’no  k o ‘chish 
hodisasi yuz bergan?
A) Bahor kelinchakdek yasa- 
nib keldi
B)  Po‘latjonning  tili  tang- 
layiga yopishib qolgandek.
C) Quyoshning oltin qalami 
nur taratar edi.
D)  Barcha  gaplarda  meto- 
fora usuli mavjuD)
9.  l.Baxil  topsa  bosib  yer, 
b otir  topsa  barcha  yer  2.Yer 
sayyoram izning  oltidan   bir 
qism ini  tashkil  qiladi  3.Yer 
haydasang  kuz  hayda,  kuz 
haydam asang  yuz  haydA) 
Keltirilgan misollarda yeLso‘zi...
A)  bir  so ‘zning  turli  m a’- 
nolaridir
B)  bir  so‘zning  turli  shakl- 
laridir
C)  shakldosh  (omonim)  va 
ko‘p ma’nolidir.
D) shakldosh omonim so‘zdir
10.  Bajarm oq 
so‘zi  quyidagi 
qaysi  so ‘zlar  bilan  sinonim?
l.A d o  
etm oq 
2 .0 4 a m o q
3 .B itirm oq   4.  O ‘rin latm o q
5,Bajo  qilmoq
A)  1,2,3,4,5.
B)  1,3,5.
C)  1,2,3,5.
D)  2,3,4,5.
11. 
S in o n im la r 
q a to ri 
berilgan javobni  ko’rsating.
A  afsus  -   afsuslanm oq  -  
attang.
В  belgi  -  nishon  -  alomat -  
ajoyib
145

С yaxshi -  durust -  tuzuk -  
ma’qul
D  yuz  -   aft  -   b a sh ara   -  
chehra -  husn
12.  Qaysi  qatordagi juftlik 
antonim emas?
A uzun-qisqa
В erta-kech
С oldi-olmadi
D d o ’st-dushman
13.  “U xlam oq”  so ’zining 
lug’aviy  m a’nosi  qaysi  qatorda 
ko’rsatilgan?
A) fe’l
B) noaniq shakl
C) holat
D) A va В javoblari to’g’ri
14.  “ D a ra x t”  so ’zining 
lug’aviy  m a’nosi  qaysi  qatorda 
berilgan?
A) O’simlik
B)Ot
C) Jamlovchi ot
D) A va В javoblari to’g’ri
15.  Qaysi qatorda “yer” so’zi 
ko’chma ma’noda qo’llangan?
A)  Bir  v aqt  yer  osti 
dukillagandek bo’ldi.
B) Yer sharining to’rtdan uch 
qismi suvlik.
C) Boshqalardan kam yerim 
bormi?
D) U ovqatni shoshib yer edi.
16.  Q uyidagi  so ’zla rd an  
qaysi  biri  sinonomik  qatorga 
kirmaydi?
A) Afsus
B) Nadomat
C) Attang
D) Pushaymon
17.  M a ’noviy  sin on im lar 
qaysi qatorda berilgan?
A) Respublika-jumhuriyat
B) Doston-poema
C) Kuldi-jilmaydi
D) Territoriya-hudud
18.  “Men sizlarning  olman- 
giz.  x om ligim da  o lm a n g iz ” 
ajratib  ko’rsatilgan  so’z  qaysi 
qatorda to ’g’ri izohlangan?
A) M a’nosi bir -  biriga yaqin 
so’zlar
B)  Bir  so’zning  ikki  o’ringa 
qo’llanishi
C) Bir xil shaklga ega boigan 
bir so’z
D )  Bir  xil  sh a k lg a   ega 
bo’lgan ikki so’z
19.  Uzukning  k o ’z
i;
  oyna- 
ning  k o ’zi,  ish n in g   k o ’zi, 
y o g ’och n in g  k o ’zi,  a jra tib  
k o ’rsa tilg a n  
s o ’z 
q and ay 
izohlanadi?
A) Omonim so’z
B) Sinonim so’z
C) Antonim so’z
D) Polisemantik so’z
20. Qamishni bo’sh ushlasang, 
qo’lingni qiyadi.  Seni hozir bo’sh 
qo’yaman. Ishdan bo’sh vaqtlarim 
kam.  Ushbu  gapdagi  bo’sh  so’zi 
shakl  va  m a’no  munosabatiga 
ko’ra qanday nomlanadi?
A) Omonim
B) Antonim
C) K o’p m a’noli
D) Bir m a’noli
21.  B alan d   va  ch iroyli 
tog’lar... Ushbu gapdagi baland
146

so’zining  gram m atik  m a’nosi 
qaysi qatorda berilgan?
A) Belgi
B) Sifat
C) Oddiy daraja
D) В va С
22.  Quyoshning  oltin  qal- 
ami nur tutar edi. Ushbu gapda 
k o ’chim ning 
qaysi 
tu ri 
qo’llangan?
A) Metonomiya
B) Metafora
C) Sinekdoxa
D) vazifadoshlik
23. Leksikologiya bo’li-mida 
nima  o’rganiladi?
A)  so’zning  gram atik  m a’­
nosi
B) so’zning lug’aviy ma’nosi
C)  so’zning  o’z va  ko’chma 
ma’nolari
D) tilning lug‘at boyligi
E) B,C,D javoblari to’g’ri
24.  P o lisem an tik   s o ’zlar 
qaysi qatorda berilgan?
A)  Quloq,  ish,  odam,  fe’l, 
tezlanish
B)  Ish,  yo’l,  yoqa,  quloq, 
qo’l,  ko’z
C) Barcha qatorda
D) A va В javoblari to’g’ri
25.  Qaysi  qatorda  omonim 
so’zlar berilgan?
A) Yuz, aft, bashara
B) Yuz, tur, shim
C) Yot, yon, ish
D) O’t, bir, tomir
26.  M etafora  qaysi  q ato r­
dagi gapda uchraydi?
A)  A riq  b o ’yida  g u lla r 
ochilgan
B) Tirnoqqa zor o’tdi.
C)  Butun  Sam arqand  g’a- 
zabga  keldi.
D) Navoiyni o’qib chiqdim.
27.  Qaysi  qatordagi  so’zlar 
k o ’chm a 
m a’noda 
qoilanmagan?
A)  Qizil  k o ’ylak,  qizil- 
o’ngach,  qizilcha
B) Qora niyat, qora kun, qora 
qarg’a
C) Tilla soat, tilla bola,  tilla 
yigit
D)  Kumush  qish,  kumush 
choynak, kumush tola
28.  Qaysi  qatorda  shaxs  -  
predmet  unga  bog’liq  b o ig an  
boshqa bir nom bilan atalgan?
A) O’n qo’li hunar.
B)  Bizni  “h o m iy lar” dan 
himoya  qilg’il.
C) Osmon fonarini ham yoqdi 
shu ondA)
D)  G ’oz  singari  q o ’nar 
qoilargA)
E)  Q uyoshli  osm ondek 
mag’rurdir chehrang.
29.  S hakldosh  (om onim ) 
so‘zlar qatorini toping.
A) bob, tol, qiz, yoqa, ko‘z
B) kech, shim, tut, osh, til
C) oltin, to‘r, cho‘qqi, yosh
D) eshik, chang, kecha, tog‘
30.  Q uyidagi  g ap larning 
qaysi  b irid a   —gul—  so ‘zi 
ko‘chmama’noda? l.~Turmush 
go‘zal  va  shirin,  kundan-kun
147

yashnar  gulday.  2.~Y ashna- 
m oqda  gul  tu rm u sh ,  biz 
tinchlikni  istaymiz.  3.~Topgan 
gul keltirar,  topmagan bir bog‘ 
piyoz.  4.~S en  uy  ichining 
cho‘risi boim a, guli b o i, guli.
A)  1 ,3 ,4
B)  1, 4
C)  1, 2,  3,4
D) 2,4
31.  0 ‘zbek  tili  lug‘atida  o‘z 
ichki imkoniyatlari asosida hosil 
boigan so‘zlar qatorini toping.
A)  ijarachi,  vazirlik,  gul- 
dasta, raqobatbardosh
B)  k ito b ,  m a’no,  ruchka, 
parta
C)  oftob,  sahro,  saraton, 
mavj
D)  kiyim,  buyum,  ketmon, 
o'rik
32.  Tilshunoslikning  leksi- 
kologiya bo‘limiga oid atamalar 
qaysi qatorda berilgan?
A)  yordam ch i  s o ‘zlar, 
bogiam a,  hoi
B) 
a jra tilg a n  
b o ‘lak, 
undalma, kirish so‘z
C)  umumxalq so'zlari,  ko‘p 
ma’noli  so‘z,  atama
D)  g ram m atik  
m a’no, 
undovlar, bogiovchi
33.  T ildag i  s o ‘zlarn in g  
q an d ay  
paydo  
b o iis h in i 
o‘rgatuvchi lug‘a t ...  {—
A) izohli lug1 at
B) imlo lug‘at
C) morfemik lug‘at
D) etimologik lug'at
34. Qaysi qatorda iboraning 
ma’nosiga  to‘g‘ri  kelmaydigan 
so‘z berilgan?
A) 
tepa  sochi  tik  b o id i 
— 
jahli  chiqdi,  achchiqlandi
B)  tekkanga  tegib,  tegma- 
ganga  k esak  o ta d i  —  x ira , 
tegajoq
C)  x a m ird an   qil 
s u g ‘ur- 
Tganday 
— 
oson, 
tez
D)  q o ‘y  o g 'z id a n   c h o ‘p 
olmagan — mo‘min,  yomonlik 
qilmagan
35.  Q aysi  q a to rd a   ib o ra  
qoilangan?
A) 
A ra v a k ash  
sekin 
kulimsiradi.
B) 
— 
N ega 
darning
chiqmaydi,  ko‘ruvding-ku!----
dedi ToiA )
C) 
Q an i, 
m eh m o n lar, 
dasturxondagilardan olinglar.
D)  K um ush  to la   m illiy 
boyligimiz  sanaladi.
36.  Qaysi  qatorda  tasviriy 
ifoda ma’nosi noto‘g‘ri berilgan?
A) Pomir — dunyo tomi.
B) Traktor — p o ia t etak.
C) Pilla — kumush tolA)
D) Farg‘ona — yashil vodiy.
37.  Qaysi  qatordagi  so‘zlar 
o‘zaro ma’nodoshlik (sinonimik) 
qatorini tashkil qilmagan?
A) puxta, pishiq, chidamli
B) rost, chin, haqqoniy, ochiq
C) 
b ahs, 
to rtis h u v , 
munozara, mubohasa
D)  obro‘,  e’tibor,  hurm at, 
nufus
148

38. Quyidagi ma’nodoshlar- 
dan (sinonim) qaysi biri belgini 
nisbatan kuchli ifodalaydi?
A) yaxshi
B) durust
C) tuzuk
D) binoyi
39.  Q ad d ini  ...  tu tm o q . 
U shbu  birikm adagi  nu q talar 
o ‘rniga  qaysi  so'zni  q o ‘yish 
mumkin?
A) odil
B) adl
C) adil
D) adl yoki odil
40.  Qaysi  qatordagi  so‘zlar 
o‘zaro paronim emas?
A) matal-ma’tal
B) m a’tal-mahtal
C) dara-darra
D) da’vo-davo
41.  Q uyidagi  so ‘zlarning 
qaysi  b irid a   sh ak ld o sh lik  
(omonimlik)  ot  va  fe’l  turkumi 
o‘rtasida vujudga kelmaydi?
A) tush
B) to‘r
C)tut
D) toy
42.  “Vasldin so‘z derga yo‘q 
yoro manga, Hajr aro rahm ay la, 
yoro,  manga,  0 ‘qing  yetti  xo‘b 
yamon  yoro  manga,  Malhami 
lutfin g  bila  yoro  m anga” .— 
U shbu   tuyuqdagi  shakldosh 
s o 'z la r 
m a’n o lari 
t o ‘g ‘ri 
izohlangan javobni belgilang.
A) 
mador,  yaragin,  ey  yor, 
yara
B) quvvat, ey yor, yaragin
C)  mador,  quvvat,  ey  yor, 
yara
D )  q u v v at,  ey  yor,  yara, 
yaragin
43.  —M ushfiq—  so‘zining 
lu g ‘aviy  m a’nosi  berilgan  
qatorni toping.
A) kamtar, kamsuqum
B) oddiy, bechora
C) shafqat qiluvchi, shafqatli
D) mehribon, jonkuyar
44.  — M u jd a —  s o ‘zining 
m a ’n o d o sh i  (sinonim i)  ~ni 
toping.
A)novda
B) kiprik
C)xushxabar
D) ko'rinish
45.  —D o 'p p isi  yarim ta— 
ib o ra s in in g  
m a ’no d o sh in i 
toping.
A) beparvo
B) omadsiz
C) kambag‘al
D) ishi yurishmagan
46. 
Q aysi 
so 'z la rd a g i 
b irik m a la rd a   q o 'lla n g a n   — 
band— so‘zlari o‘zaro shakldosh 
hisoblanmaydi?
A)  gilosning  bandi;  ipning 
bandi
B)  g ‘az aln in g   b ir  bandi; 
odamlar bilan band
C) dilini band qilmoq; zirak 
bandi
D) o‘qish bilan band; telefon 
band
149

47.  Hoy,  oting  nima  edi, 
qu lu n im ,  s h o ‘rv ang   sovib 
q o ld i!—  U sh b u   g apdag i  — 
qulun—  so‘zining  m a’nodosh 
(sin o n im )  ~i  qaysi  q a to rd a  
berilgan?
A) qo‘zichoq
B) toychoq
C) bo‘taloq
D) buzoqcha
48.  B exiradlardan  jan ob i 
tojdorlarga  har  ro‘z,  balki  har 
so a t 
xav f 
b o r d ir .— 
A) 
Qodiriyning  “0 ‘tkan  kunlar” 
asaridan olingan ushbu gapdagi 
—bexirad—  so‘zining  ziddosh 
(antonim) ~ini toping.
A) dono
B) kambag‘al
C) bosqinchi
D) dinsiz
49.  1/  U  taro z i  pallasiga 
q a ra b   ish  tu ta d ig a n   odam .
2.~Yormat  tarvuzni  kesdi,  bir 
p allasin i  o ‘zi  olib,  ikkinchi 
pallasini  Y o ‘lchining  oldiga 
qo ‘ydi.  U shbu  gaplardagi  — 
palla— so‘zining  o‘zaro  ma’no 
va  sh ak l  m u n o sa b a ti  qaysi 
qatorda to‘g‘ri izohlangan?
A) 
p ‘zaro 
sh ak ld o sh  
(omonim) so‘z
B) o‘zaro ikkita mustaqil so‘z
C)  o ‘zaro  k o ‘p  m a’noli 
yagona  so‘z
D) o‘zaro paronim so‘z
50. 
l.~ B iro v g a   chuqur 
qazisang,  o ‘zing  yiqilasan.
2.~Bu gap chuqur ma’noga egA)
Ushbu  gaplardagi  —chuqur— 
so‘zlari  o ‘zaro  ma’no  va  shakl 
munosabatiga ko‘ra qanday so‘z?
A) ko‘p ma’noli so‘z
B) shakldosh (omonim) so‘z
C) zid (antonim) so‘z
D) ma’nodosh (sinonim) so‘z
51.  l.~B ir  qoshiq  qonidan 
kech  bu  bechoraning.  2.~Kech 
kirib, hamma uy-uyiga tarqaldi. 
Ushbu  gaplarda  qo‘llangan  — 
kech—  so‘zlari  o‘zaro  qanday 
so‘z hisoblanadi?
A) ma’nodosh so‘z
B) shakldosh so‘z
C) ko‘p ma’noli yagona so‘z
D) zid so‘z
52.  1)  ~bitmoq  (tugamoq)  ;
2)  ~bitmoq  (hosil  bermoq)  ;  3) 
-b itm o q   (yozm oq)  .  U shbu 
shakldosh  (omonim)  so‘zlarga
------d i— 
o ‘tg an  
zam on
q o ‘shim chasi 
q o ‘sh ilsa, 
shakldoshlik  m unosabati  qay 
tarzda bo‘ladi?
A)  H ar  uch  so‘z  doirasida 
o‘zaro shakldoshlik saqlanadi.
B)  0 ‘zaro   sh a k ld o sh lik  
yo‘qoladi.
C)  B irinchi  va  ik k in c h i 
so ‘zlar  orasida  shakldoshlik  
saqlanadi.
D)  B irinchi  va  uch inch i 
so ‘zlar  o rasida  shakldoshlik 
saqlanadi.
53.  Quyidagi  hodisalarning 
qaysilari faqat bir so‘z turkumiga 
oid so‘zlar doirasida kuzatiladi? 
1)  ~ko‘pma’nolilik;  2)  ~shakl-
150

d osh lik   (om onim iya)  ;  3) 
~ma’no-doshlik (sinonimiya); 4) 
~zid-doshlik (antonimiya)
A)  Sanalgan  hodisalarning 
b a rc h a si  ikki  s o ‘z  tu rk u m i 
d o ira s id a   ham   k u z a tilish i 
mumkin.
B)  1, 2,  3, 4
C)  1,  3, 4
D ) l ,3
54.  Quyidagi  hodisalardan 
qaysi biri ikki va undan ortiq so‘z 
turkumlariga oid boigan so'zlar 
doirasida kuzatilishi mumkin?
A)  m a’nodoshlik  (sinoni­
miya)  .
B)  sh a k ld o sh lik   (o m o n i­
miya) .
C)  zid  m a’nolilik  (antoni­
miya) .
D)  ko ‘pm a’nolilik  (polise- 
m iya).
55.  0 ‘zaro  bir so‘z turkumi 
doirasidagina shakldoshlik hosil 
qiluvchi  so'zlarni  belgilang.
A)ot
B)yoz
C) bog‘
D) tosh
56.  Q uyidagi  ib oralardan  
qaysi  biri  shakldosh  (omonim) 
lik xususiyatiga ega emas?
A) boshga ko‘tarmoq
B) qo‘l ko‘tarmoq
C) bosh ko'tarmoq
D) burni ko‘tarilmoq
57. Kimdir shunday kichkina 
teshikdan  ho‘kiz  sig‘ishiga  aql 
ishonmasligi  to ‘g‘risida  kishi-
larga  gap  m a’qullaydi.  Ushbu 
g ap d a  q o i la n g a n   chiqish 
kelishigi  qaysi  kelishik  bilan 
m a’n o d o sh  
(sin o n im ) 
lik 
munosabatda boiishi mumkin?
A) faqat —orqali— ko‘mak- 
chisi bilan
B) tushum kelishigi bilan
C) jo ‘nalish kelishigi bilan
D) o ‘rin-payt kelishigi bilan
58.  Qaysi gapda paronimlar 
noto‘g‘ri qoilangan?
A) Ularning hayoti shuncha- 
ki bir ro‘zg‘or tebratish taxlitida 
o‘tdi.
B) Y oriq joyni yamash uchun 
rosa harakat qildi.
C)  Qadr  bilmas  qarindosh- 
dan qadr qilgan yod yaxshi.
D) Bir asrga tatigulik yillarni 
bosib o‘tdik.
59.  1.  K o‘ngildan  ko'ngilga 
y o i bor. 2. N odir uni bir necha 
bor ko‘zdan kechirdi. 3. Shunisi 
ham   borki,  keyingi  vaqtlarda 
Azizbek Q o‘qonning  yorlig1 va 
farm onlarini  iltifotsiz  qoldira 
bo sh lad i.—  U shb u  gaplarda 
q o ila n g a n   — b o r —  s o ‘zlari 
o ‘zaro  m a’no  m u n o sab atig a 
ko‘ra qanday so‘zlar?
A )  H a r  u c h a la   g ap d ag i 
so‘zlar o‘zaro shakldosh so‘zlar
B)  B irin ch i  va  uchinchi 
g apdagi  s o ‘z la r  o ‘zaro  k o ‘p 
m a’noli,  ular esa  o ‘z navbatida 
ik k in ch i 
g a p d a g i 
s o ‘zga 
nisbatan shakldosh so‘zlar
151

C)  Ik k in ch i  va  uchinchi 
gapdagi  s o ‘zlar  o ‘zaro  k o ‘p 
ma’noli so‘zlar, ular esa birinchi 
g apdagi 
s o ‘zga 
n isb a ta n  
shakldosh
D)  H a r  u ch ala  gapdagi 
s o ‘zlar  b ir  s o ‘zning  tu rli 
ma’nolari
60.  1.  K o‘ngildan  ko‘ngilga 
yo‘l bor.  2. Nodir uni bir necha 
b ork o ‘zdankechirdi. 3. Shunisi 
ham  borki,  keyingi  vaqtlarda 
Azizbek  Qo‘qonning  yorlig‘  va 
farmonlarini  iltifotsiz  qoldira 
b o sh la d i.—  B erilgan  qaysi 
gaplarda  q o ‘llangan  —bor— 
so‘zi  o‘zaro  ko‘p  m a’noli  so‘z 
hisoblanadi?
A)  b irin ch i  va  ikk in chi 
gaplardagi
B)  b irin ch i  va  uchinchi 
gaplardagi
C)  ik k in chi  va  uchinchi 
gaplardagi
D) har uchala gapdagi
61. —yoqa— so‘zi quyidagi 
qaysi  gapda  ko‘chma  ma’noda 
qollangan?
A)  U m ar  q a m ish zo rn i 
oralab, ko‘l yoqasiga chiqdi.
B)  K analning  ikki  yoaasi 
bo‘ylab  qurilgan  ko ‘p  qavatli 
uylar juda ko ‘rkam edi.
C) 
Sodiq 
ham  
o ‘lim 
y oq asid A )  Endi  siz  bilan  
ikkimizgina qoldik!
D) 
Salim  
a n c h ag ach a 
yoqasining  tugmasini  o‘tkaza 
olmadi.
62  Sinekdoxa  usuli  bilan 
m a’no  ko ’chgan  gap  berilgan 
qatorni belgilang.
A) Umrni ilmga bag’ish-lagan 
odam abadiy umrga erishadi
B)  D unyoda  tashvishlarni 
ko’p chekdi boshim
C) Mehmonlar uchun meva- 
cheva, quyuq-suyuq tortildi
D )  El  o g ’ziga  elak  tu tib  
bo’lmaydi.
63  Q uyidagi  so ’z la rd a n  
qaysilarining paronim jufti yo’q?
A) Ahil, dars, adl
B) Urush, adib, azim
C) Ekinlarga
D) Avlod, dahriy, lanj.
64. 
Bajarmoq  so’zi  quyida 
berilgan  so’zlarning  qaysi  biri 
bilan ma’nodosh? 1. ado etmoq; 
2.o’tamoq;  3.bitirmoq;  4,o’rin- 
latmoq; 5.bajo qilmoq
A)  1,3.5
B)  1,2.3,4,5
C) 3,4,5
D)  1,2,3,5
SO’Z  TARKIBI
1.  “T e rim c h ila rg a ”  so ‘zi 
uch un   yasovchi  asos  qaysi 
javobda to ‘g‘ri ko‘rsatilgan?
A) ter
B) terim
C) terimchi
D) terimchilar
2.  0 ‘sh am isiz—  so 'z id a  
urg‘u qaysi bo‘g‘inga tushgan?
A) 1
B) 2
152

C)3
D) 4
3.  -li—  yasovchi  qo‘shim- 
chasiga  sinonim  bo‘la  oluvchi 
q o ‘shim chalar  qaysi  javobda 
berilgan?
A) -ser, -lik, -dor
B) -li, -ser, -no
C) -ba, -bo, -ham
D) -ser, -dor, -ba
4.  Qaysi  jav o bda  yasam a 
sifat berilgan?
A) qizg'in
B) tirik
C) yolg‘iz
D) o‘lik
5.  — Q a rsak —  so 'z in in g  
o‘zagini toping.
A) qars
B) qarsa
C) qar
D) qarsak
6.  Derazamning  oldida  bir 
tup O'rik  oppoq  b o iib  gulladi. 
U shbu   m israla rd a   nech ta 
yasama so‘z bor?
A) 1 ta
B) 2 ta
C) 3 ta
D) 4 ta
7.  Qaysi  qatordagi  so'zlar 
mr.’noli  q ism larg a  to ‘g ‘ri 
ajratilgan?
A) supur-in-di, chay-in-di
B) yuv-in-di, ekran-lash-tir
C) supur-indi, yuv-undi
D) yuv-indi, chay-indi
8. —bolaginam— so‘zida — 
—gina—  qo‘shimchasi  qanday 
qo‘shimcha hisoblanadi?
A )
  so‘z  o'zgartiruvchi  qo‘- 
shimcha
B)  shakl  yasovchi  qo‘shim-
cha
C) so‘z yasovchi qo‘shimcha
D) yuklama hisoblanadi
9. So‘z tarkibida------gina—
so‘z o‘zgartuvchidan keyin kelsa 
u 
q a n d a y  
q o ‘shim cha 
hisoblanadi?
A )
  so‘z  o ‘zgartiruvchi  q o‘- 
shimcha
B)  shakl  yasovchi  qo'shim-
cha
C) so‘z yasovchi qo‘shimcha
D) 
q o ‘shim cha 
emas 
yuklama hisoblanadi
10.  Qaysi  qatordagi  so‘z- 
larda shakldoshlik (omonimlik) 
s o ‘z  yaso v ch i  bilan  shakl 
yasovchi qo'shimchalar doiras­
ida kuzatiladi?
A)
 tinchi, sen-chi
B) ekin,  kiyin
C) qo‘shin, bo‘yin
D) chiqit, ko‘chat
11. Tub so‘zni toping.
A)
 beiz
B)buyoq
C)beor
D) bezor
12.  M a ’noli  qism larga 
ajraladigan so‘zni toping.
A)
 qo‘yin
B) shovvoz
C) unut
D) unum
13.  Salim  aka  bu  yerlarni 
h o sild o r  yerga  a y la n tirish